संविधानमा स्थानीय तहको निर्वाचन र गठन
स्थानीय तह भन्नाले के बुझिन्छ ?
स्थानीय चुनाव/निर्वाचन भनेको के हो ?
स्थानीय तह/स्थानीय व्यवस्थापिकाको गठन कसरी हुन्छ ?
कति समयभित्र स्थानीय तहको निर्वाचन गरिसक्नुपर्छ ?
चुनाव/निर्वाचन/मतदानमा मतदाताले ध्यान दिनुपर्ने कुरा
सबै नागरिक देशको शासन व्यवस्थामा प्रत्यक्ष रूपमा सहभागी हुन सम्भव हुँदैन । आफ्नो गोप्य मत दिएर निर्वाचित गरेका प्रतिनिधि मार्फत उनीहरू शासन व्यवस्थामा सहभागी हुन्छन् ।
जनप्रतिनिधिको छनोट गर्ने विधि एवं प्रक्रिया नै निर्वाचन हो ।
शासनको विभिन्न तहमा जनताले आफ्नो प्रतिनिधि छानेर पठाउने प्रक्रियालाई निर्वाचन भनिन्छ । निर्वाचन विधि र प्रक्रिया सदैव स्वच्छ, स्वतन्त्र र विश्वसनीय हुनु अनिवार्य हुन्छ ।
लोकतन्त्रमा निर्वाचनको अत्यन्तै महत्त्व छ। यस व्यवस्थामा भर्ति गर्ने, नयाँ नेत्रित्वको विकास गर्ने सत्ताको वैधानिकिकरण र हस्तान्तरण गर्ने जस्ता महत्त्वपूर्ण कार्यहरु निर्वाचनको माध्यमबाट गरिन्छ । साथै यसमा निर्वाचन प्रणालीको प्रयोग पनि विभिन्न तरिकाबाट भएको पाइन्छ । निर्वाचन प्रणालीका २ तरिका हुन्छ्न।
१. प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणाली (First post past system)
२. अप्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणाली (Proportional System)
गाउँ सभाको गठन कसरी हुन्छ ? (संविधानको धारा - २२२ अनुसार)
गाउँपालिकामा सबैभन्दा तल्लो तहमा वडा समिति रहन्छन् ।
प्रत्येक वडा समितिमा एक जना वडाध्यक्ष र चारजना वडा सदस्य रहन्छन् । यस मध्ये कम्तीमा दुई जना महिला रहन्छन् ।
गाउँ सभाको गठनका लागि प्रत्येक वडाका मतदाताले एक व्यक्ति एक मतको आधारमा पहिलो हुने निर्वाचित हुने निर्वाचन प्रणाली बमोजिम गोप्य मतदानद्वारा एक जना वडाध्यक्ष, चारजना वडा सदस्य र गाउँ कार्यपालिकाका अध्यक्ष र उपाध्यक्षको निर्वाचन गर्छन् ।
गाउँ कार्यपालिकाका अध्यक्ष र उपाध्यक्ष नै गाउँ सभाका पदेन अध्यक्ष र उपाध्यक्ष हुन्छन् ।
गाउँ सभाका सदस्यले गाउँ कार्यपालिकाका लागि मनोनीत गरेका दलित वा अल्पसङ्ख्यक समुदायका दुई जना व्यक्ति पनि गाउँ सभाका सदस्य रहन्छन् ।
उदाहरणका लागि, यो व्यवस्था बमोजिम कुनै गाउँपालिका क्षेत्रमा ९ वटा वडा रहेमा गाउँ सभाका सदस्यको सङ्ख्या ४९ जना हुन्छ ।
नगर सभाको गठन कसरी हुन्छ ? (संविधानको धारा - २२३ अनुसार)
गाउँ सभाको गठन र नगर सभाको गठन प्रक्रिया एउटै हो ।
नगरपालिका क्षेत्रमा पनि प्रत्येक वडामा कम्तीमा दुई जना महिलासहित एक जना वडाध्यक्ष र चारजना वडा सदस्य रहेको वडा समिति रहन्छ ।
नगर सभाको गठनका लागि नगरपालिका क्षेत्रका प्रत्येक वडाका मतदाताले एक जना वडाध्यक्ष, चारजना वडा सदस्य र नगर कार्यपालिकाका प्रमुख र उपप्रमुख निर्वाचित गर्छन् ।
नगर कार्यपालिकाका प्रमुख र उपप्रमुख नै नगर सभाका पदेन अध्यक्ष र उपाध्यक्ष हुन्छन् ।
नगर सभाका सदस्यले नगर कार्यपालिकाका लागि मनोनीत गरेका दलित वा अल्पसङ्ख्यक समुदायका तीन जना व्यक्ति पनि नगर सभाका सदस्य रहन्छन् ।
उदाहरणका लागि, यो व्यवस्था बमोजिम कुनै नगरपालिका क्षेत्रमा ११ वटा वडा रहेमा नगर सभाका सदस्यको सङ्ख्या ६० जना हुन्छ ।
चुनाव/निर्वाचन/मतदानमा मतदाताले ध्यान दिनुपर्ने कुरा
» Free, fair and credible election is the mission of all elections.
» Your vote is your right, your vote is your choice.
» The ballot is stronger than the bullet.
» Voters don't decide issues; they decide who will decide issues.
» Learn from the voters.
» Exercise your right to vote, shape tomorrow by voting today.
» Your vote is a valuable thing.
» The roll right, the poll right.
» Free and fair election: Pride of nations.
» Who do not vote, have no right to complain.
» In election one man one vote and one vote one value.
» Your vote is your voice- be heard.
#Awasar #स्थानीय_चुनाव #स्थानीयतह