Michał Heller, Zagadnienie początkowej osobliwości. Śladami Lemaitre'a

Wykład ks. prof. Michała Hellera przeznaczony był dla słuchaczy studiów podyplomowych kierunku „Nauka i religia" zorganizowanych na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II pod patronatem Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych. Podczas wykładu prof. Heller opowiada o historii powstawania modeli kosmologicznych, które wyłoniły się z rozwiązań równania Einsteina, o tym który z nich najlepiej pasuje do obecnych danych empirycznych, o tym, czy Wielki Wybuch należy traktować jako stworzenie świata oraz o tym, czy nauka może powiedzieć, jak od równań matematycznych przejść do rzeczywistości, którą one opisują.

Пікірлер: 74

  • @piotrfret562
    @piotrfret5628 жыл бұрын

    Ksiądz prof.jak zwykłe poprowadził wykład z wielkim spokojem kultur języka ogromną wiedza i zrozumiale.

  • @edwardlewandowski5473
    @edwardlewandowski54732 жыл бұрын

    Wszystkim Zdrowych, Spokojnych Świąt 🎇✋i normalności w przyszłości /Udanego Sylwestra 2021/22

  • @edwardlewandowski5473
    @edwardlewandowski54732 жыл бұрын

    Zawsze ciekawie i z pasją * pozdrowienia i good luck* Always interesting and passionate * greetings and good luck *

  • @walentymosch8059
    @walentymosch80594 жыл бұрын

    Księże Michale, podziwiam Twoją wiedzę i zawsze bardzo wyważony styl wykładu. Działaj tak dalej na niwie WIARY i NAUKI, bo to dwie siostry, pierwsza starsza, druga młodsza. Niech Ci przyświeca słynny werset: "Człowieku, czyń sobie Ziemię poddaną!'

  • @maciejwiercinski2616
    @maciejwiercinski26164 жыл бұрын

    A moze świat nie jest racjonalny ale my go opisujemy racjonalnymi modelami?

  • @krystianrosinski4569
    @krystianrosinski45695 жыл бұрын

    Piękny, mądry wykład😊.

  • @piotrolisadebe6904

    @piotrolisadebe6904

    4 жыл бұрын

    Może i mądry. Denerwuje mnie jednak,kiedy oglądam takie wykłady jako człowiek zaciekawiony,że wykładowca pokazuje jakieś równanie i mówi,że ono np. opisuje krzywiznę czasoprzestrzeni i nie wyjaśnia co oznaczają kolejne literki w tym równaniu.

  • @kristofforos1007
    @kristofforos1007 Жыл бұрын

    "Nic" to chyba z definicji nie może istnieć ? Niebyt oznacza nieistnienie

  • @brzoza17
    @brzoza175 жыл бұрын

    Mówiąc prościej (być może nawet językiem zrozumiałym dla niektórych ateistów), jeżeli cała nasza nauka jest NIESPRZECZNA to PRAWDOPODOBNIE w BOGA trzeba po prostu uwierzyć (lub oczywiście nie). AMEN

  • @lajkonixpl1397

    @lajkonixpl1397

    5 жыл бұрын

    Jeśli Bóg chce naszej WIARY, to nie byłby tak nieroztropny, żeby dopuścić znalezienie dowodu na Swoje istnienie. Wiara z natury jest przekonaniem bez dowodu. :)

  • @lajkonixpl1397

    @lajkonixpl1397

    5 жыл бұрын

    Wiara oparta na dowodach to wiedza. Nie wiara. :)

  • @GloveR233

    @GloveR233

    4 жыл бұрын

    @@zj7498 czym byłaby wiara gdybyśmy zamienili ją w wiedzę... Nie jest dane człowiekowi poznanie i zrozumienie wszystkiego bo zabiło by to wiarę.

  • @GloveR233

    @GloveR233

    4 жыл бұрын

    @@zj7498 Dla ciebie wiara to coś co opiera się na dowodach ? TO NIE JEST WIARA :) I nie, fundamentem wiary nie jest wiedza , skąd ty to wziąłeś ? Bóg( byt wyższy ) nie wierzy w swoje istnienie on jest jego świadom . Może to być jakiś rodzaj niezrozumiałej dla nas energii , tego nie wiemy . A ateizm szczególnie twój jest kompletnie nielogiczny :)

  • @zuzannawarzywo3167
    @zuzannawarzywo31675 жыл бұрын

    Skąd przekonanie że osobliwość trwała sobie gdzieś tam a nie był to moment zderzenia dwóch inych wszechświatów?

  • @lajkonixpl1397

    @lajkonixpl1397

    5 жыл бұрын

    A skąd przekonanie o "zderzeniu dwóch innych wszechświatów"?

  • @nishudar

    @nishudar

    5 жыл бұрын

    Wszechświaty nie mogą się zdarzyć, bo gdyby się zderzyły, nie nie byłyby to 2 wszechświaty, tylko 2 części jednego wszechświata.

  • @GloveR233

    @GloveR233

    4 жыл бұрын

    Bo osobliwość była przed wszechświatem

  • @hiddenname7460

    @hiddenname7460

    4 жыл бұрын

    @@nishudar Sprawdź sobie: "Teoria Wielkiej Kraksy"

  • @Wojtenio
    @Wojtenio5 жыл бұрын

    Dlaczego przestrzeń się zakrzywia pod wpływem fali grawitacyjnej a nie sama fala elektromagnetyczna ?? Światło też jest falą elektromagnetyczną i jeżeli ona się zakrzywia to wcale nie znaczy o zakrzywieniu przestrzeni.

  • @Wojtenio

    @Wojtenio

    5 жыл бұрын

    Zdzisław Janczak Dziękuję za odpowiedź, tylko skąd grawitacja to zakrzywiona przestrzeń ? Grawitacja zakrzywia światło wyjątkowo silnie w czarnej dziurze tak że światło nie wychodzi poza horyzont zdarzeń. Gdyby grawitacja zakrzywiała przestrzeń w czarnej dziurze to ona sama byłaby poza przestrzenią.

  • @filozofwielki1121

    @filozofwielki1121

    5 жыл бұрын

    Obawiam się, że jeszcze nie ogarniamy co się dzieje w czarnej dziurze

  • @filozofwielki1121

    @filozofwielki1121

    5 жыл бұрын

    To że grawitacji zakrzywia czasoprzestrzeń wiemy np. z ruch układów podwójnych, szczególnie ciasnych i masywnych, ale można też to zauważyć w orbitach planet, mam tu na myśli przesuwanie się peryhelium.

  • @esclarmonde1156
    @esclarmonde11566 жыл бұрын

    Ksiadz prof: prosze o wyjasnienie do czego Bogu jest potrzebna plec? Zawsze Bog jest "on" - dlaczego nie jest to "ona" tylko "on"? Jaka wiedza kieruje sie ksiadz prof. uzywajac plci meskiej w nazwie Bog ? Bardzo prosze o wyjasnienie.

  • @brzoza17

    @brzoza17

    5 жыл бұрын

    Służę uprzejmie wyjaśnieniem: To po prostu specyfika języka polskiego, tj. w "tym języku" słowo Bóg jest rodzaju męskiego. Podobnie słowo statek w "tym języku" też jest rodzaju męskiego. Dla kontrastu ten sam statek = ship w języku angielskim jest rodzaju żeńskiego.

  • @lajkonixpl1397

    @lajkonixpl1397

    5 жыл бұрын

    Mów do Boga per "Ty". Pozbędziesz się durnego kłopotu. :)

  • @maciektrybuszewski9964
    @maciektrybuszewski99643 жыл бұрын

    Mistrz pierwszego planu - jogurt pitny.

  • @Strategiusz
    @Strategiusz3 жыл бұрын

    Mój GPS dalej myli się o kilkadziesiąt metrów, czyli poprawki czasoprzestrzenne nic nie dały i Einstein się mylił.

  • @up72156
    @up721568 жыл бұрын

    Na początku była Informacja, a Informacja była u Boga i Bogiem była Informacja. Ona była na początku u Boga. Wszystko prze Nią się stało , a bez Niej nic się nie stało, co się stało.

  • @esclarmonde1156

    @esclarmonde1156

    6 жыл бұрын

    Janusz Pawłowski: z taka wiedza proponuje zglosic sie po nagrode Nobla.

  • @maciejogrodny7498

    @maciejogrodny7498

    5 жыл бұрын

    sugerujesz że "bóg" jest tylko informacja? .. pewnie słusznie

  • @brzoza17

    @brzoza17

    5 жыл бұрын

    Raczej BÓG jest aż pełną informacją... zapewne kwantową.

  • @filozofwielki1121

    @filozofwielki1121

    5 жыл бұрын

    Pozwólcie, że wyjaśnię: to jest żart (przynajmniej ja to tak rozumiem) odnoszący się do współczesnego postrzegania świata w sposób dość informatyczny

  • @franciszekpietraszko9309

    @franciszekpietraszko9309

    4 жыл бұрын

    jaka madrosc heee

  • @bestmarketa
    @bestmarketa8 жыл бұрын

    To mogę wybrac religię .I Boga w tej religii.

  • @brzoza17

    @brzoza17

    5 жыл бұрын

    Masz to zagwarantowane w konstytucji. Tylko, że wolność wyboru bywa czasami niebezpieczna. Niestety nieprzemyślany wybór niektórych religii znacznie przyspiesza moment "zejścia z tego świata", przykłady: komunizm, maoizm i ostatnio demokratyczny europeizm.

  • @joansca4121
    @joansca41214 жыл бұрын

    imdolej dalej zaglądamy we wszechświat tym dalej w przeszłość wniosek 5 6 czy nawet 13 miliardów lat temu wszechświat przyspieszał a dziś nie wiadomo podejżewam że się kurczy

  • @hiddenname7460

    @hiddenname7460

    4 жыл бұрын

    Rozszerza się coraz szybciej.

  • @Pec3t
    @Pec3t6 жыл бұрын

    Wyglada na to, ze jestesmy juz na tyle inteligentni i cywilizowani, ze te rownania, to jedyne miejsce, gdzie bog mogl sie ukryc. Jednoczesnie wciaz na tyle prymitywni, ze atrapa zwana bogiem, ma sie calkiem dobrze. Pytanie czy mam racje, czy jestem zwyczajnie arogancki.

  • @Lbmaniak

    @Lbmaniak

    6 жыл бұрын

    "Pytanie czy mam racje, czy jestem zwyczajnie arogancki." Obawiam się że jedno i drugie, może być mniej lub bardziej prawdą.

  • @Pec3t

    @Pec3t

    6 жыл бұрын

    Łukasz ;p jezeli bog to tylko atrapa, moja ewentualna arogancja nie ma nic wspólnego z zadanym pytaniem. Byc moze w ogole jej nie ma. Jak boga;)

  • @madass7203

    @madass7203

    6 жыл бұрын

    Kpisz czy o drogę pytasz.

  • @brzoza17

    @brzoza17

    5 жыл бұрын

    Po prostu nie znasz się na Ontologii = nauce o istnieniu. Ponadto nie wiesz, że np. w kwantowej teorii pola istnieje ciągłe przejście pomiędzy istnieniem, a nie istnieniem. Jak widać jesteś na tyle mało inteligentny i cywilizowany, aby nie wiedzieć o takich "subtelnościach" naukowych, ale jednocześnie wystarczająco zarozumiały, aby postawić "jednoznaczną" tezę. A tak na marginesie: Jak zamierzasz naukowo, doświadczalnie udowodnić, że dany obiekt NIE ISTNIEJE nie dysponując jakąkolwiek teorią tego obiektu ? A nawet jeżeli dysponujesz taką teorią, to jak zamierzasz udowodnić, jest ona: prawdziwa, lub łagodniejsze wymagania: niesprzeczna, czy zupełna ?

  • @brzoza17

    @brzoza17

    5 жыл бұрын

    Polecam zapoznać się i ZROZUMIEĆ sens Twierdzeń Godla. Pokazują one, że już niesprzeczna teoria matematyczna opisująca w możliwie zupełny sposób ZBIORY liczb naturalnych nie może zupełna. Tym bardziej nieporównanie bardziej zawansowana teoria opisująca realny świat (może nawet Wszechświat) też nie będzie zupełna. Oznacza to, że w teorii takiej będą istnieć NIEZALEŻNE od niej zdania, których nigdy nie da się w żaden sposób, ani udowodnić, ani obalić. No chyba, że po prostu przyjmiemy takie zdanie jako prawdziwe, jednocześnie odrzucając jako fałszywe zdanie do niego przeciwne. Nie trudno się domyślić, że PRAWDOPODOBNIE takim zdaniem jest dowolne opisujące naturę BOGA. Odnośnie definicji Boga odsyłam do Teologii. Oczywiście nauka opisuje bardzo dokładnie Dzieło Boże i dzięki temu jest tak użyteczna, ale to zupełnie inna historia.

  • @rasalilatattoo
    @rasalilatattoo8 жыл бұрын

    nic jest też czymś

  • @rasalilatattoo

    @rasalilatattoo

    8 жыл бұрын

    +Daniel .Tomala nie zrozumiałeś co napisałem

  • @rasalilatattoo

    @rasalilatattoo

    8 жыл бұрын

    +Daniel .Tomala a jeżeli zakładamy że nie ma nic to dalej będziesz głupi

  • @rasalilatattoo

    @rasalilatattoo

    8 жыл бұрын

    Daniel .Tomala ałć,nie masz serca.osądzasz

  • @rasalilatattoo

    @rasalilatattoo

    8 жыл бұрын

    Daniel .Tomala relacjonujesz bez serca

  • @kdarbah3106

    @kdarbah3106

    6 жыл бұрын

    Skoro jest czymś, to czemu nie jest bytem? A skoro nie jest bytem to jest niebytem. A więc nie istnieje inaczej jak tylko w braku. Więc nic nie jest czymś

  • @grzegorzwxx4536
    @grzegorzwxx45369 жыл бұрын

    `«Tak mówi Pan, Bóg Izraela: „Każdy z was niech przypasze miecz do boku. Przejdźcie tam i z powrotem od jednej bramy w obozie do drugiej i zabijajcie: kto swego brata, kto swego przyjaciela, kto swego krewnego”». Synowie Lewiego uczynili według rozkazu Mojżesza, i zabito w tym dniu około trzech tysięcy mężów. Wj 32, 27-28 „Jak mogliście zachować przy życiu wszystkie kobiety? (…) Zabijecie więc spośród dzieci wszystkich chłopców, a spośród kobiet te, które już obcowały z mężczyzną.” Lb 31, 15-18 «Ta oto kobieta powiedziała mi: „Daj twojego syna, a zjemy go dzisiaj, mojego zaś syna zjemy jutro”. Ugotowałyśmy więc mojego syna i zjadłyśmy go. Dnia następnego powiedziałam do niej: „Daj twego syna, żebyśmy go zjadły”, lecz ona ukryła swojego syna». 2 Krl 6, 28-29 Jeśli ktoś będzie miał syna nieposłusznego i krnąbrnego, nie słuchającego upomnień ojca ani matki, tak że nawet po upomnieniach jest im nieposłuszny, ojciec i matka pochwycą go, zaprowadzą do bramy, do starszych miasta, (…) Wtedy mężowie tego miasta będą kamienowali go, aż umrze.” Pwt 21, 18-21

  • @lajkonixpl1397

    @lajkonixpl1397

    5 жыл бұрын

    "Jestem, który JESTEM" Wyj 3,14. Myślisz, że prości pasterze wymyślili ideę nieskończonego trwania?

  • @bogdanzawadzki8430

    @bogdanzawadzki8430

    4 жыл бұрын

    @@lajkonixpl1397 ...to prawda co piszesz. PS A do tego "Ehjeh Aszer Ehjeh" które tłumaczymy jako JESTEM KTÓRY JESTEM w znaczeniowym rozwinięciu z hebrajskiego oryginału można odczytywać jako JESTEM BĘDĄCYM KTÓRY BĘDZIE SIĘ STAWAŁ... co brzmi jeszcze bardziej enigmatyczne....prawda? Czy na coś takiego wpadli zwykli pasterze kóz? Z tego i z wielu innych powodów nie mogę wyjść ze zdziwienia nad głupotą bezbożników. Pozdrawiam

  • @DayWalker966Rip

    @DayWalker966Rip

    4 жыл бұрын

    Biblijna mitologia.

  • @bogdanzawadzki8430

    @bogdanzawadzki8430

    4 жыл бұрын

    @@DayWalker966Rip ... raczej teologia PS Mitologia bowiem nie dotyka kwestii istoty bytu.

  • @DayWalker966Rip

    @DayWalker966Rip

    4 жыл бұрын

    @@bogdanzawadzki8430 Bez znaczenia. To i tak tylko fantastyka.

  • @bestmarketa
    @bestmarketa8 жыл бұрын

    dostał tytuł profesora to jeszcze czego oczekuje ?

  • @archibaldpl9741

    @archibaldpl9741

    5 жыл бұрын

    Dostał ? Zwykle na tytuły naukowe się pracuje ....

  • @arturroq

    @arturroq

    5 жыл бұрын

    @@archibaldpl9741 ten akurat dostał... z teologii więc to prof. sztuk cyrkowych.

  • @archibaldpl9741

    @archibaldpl9741

    5 жыл бұрын

    @@arturroq Hej, myślę, że zbytnio ironizujesz i startujesz z pozycji uprzedzenia :/........., czy naprawdę sądzisz, że książki M. Hellera takie jak: "Kosmologia kwantowa" wyd. Prósz i ska., "Ewolucja kosmosu i kosmologii" wyd. PWN, "Teoretyczne podstawy kosmologii" wyd. PWN, "Osobliwy wszechświat" wyd. PWN (czytałeś ? polecam je aby wyrobić pełen obiektywizm) mogłyby zostać napisane przez - jak to ująłeś - "profesora sztuk cyrkowych" ?..... Teologia /patrząc z jej perspektywy/ jest nauką także o stworzeniu-świecie, zatem nic dziwnego, że usiłuje zajmować się kwestiami czysto przyrodniczymi - z tym, że dodatkowo podejmuje refleksję nad nimi stawiając pytanie "dlaczego" a nie tylko samo "jak, w jaki sposób"...... A tak poza tym, mnie osobiście nie satysfakcjonuje wizja człowieka jako jeszcze jednego gatunku "naglebnego pełzaka", wystarczy się rozejrzeć bez uprzedzeń by uświadomić sobie, ze tak nie jest.. Pzdr

  • @arturroq

    @arturroq

    5 жыл бұрын

    @@archibaldpl9741 Jakie ironizowanie? Nagie fakty. Ma niby prof. z teologii czyli nie jest profesorem nauki tylko sztuk cyrkowych. "pełen obiektywizm" - nie ma takiego ustrojstwa. Mamy subiektywny , intersubiektywny i obiektywny (niezależny od człowieka). Ten pan otrzymał nagrodę templetona nie na darmo ale za promowanie pojęcia boga-zapchajdziury. Stawia "metafizyke" (czyli bajeczki dla dzieci) na równi z nauką co jest po prostu niedopuszczalne. De facto robi to co każdy kieckowy. Wciska bajki o jakimś bogu jako "wyjaśnienie" wszystkiego. To, że napisał kilka "chwytliwych" książek popularnonaukowych nie czyni z niego eksperta do spraw fizyki czy też astrofizyki. Dodatkowo czytałem jego recenzje "Ślepego zegarmistrza". Wstydziłby się po prostu tak się obnażyć. "Teologia /patrząc z jej perspektywy/ jest nauką także o stworzeniu-świecie" - kłamiesz lub "oszczędnie gospodarujesz prawdą", teologia nie jest Nauką ponieważ nie podlega metodzie naukowej: teologia - "gr. θεος, theos, „Bóg”, + λογος, logos, „nauka”) w religiach monoteistycznych dyscyplina wiedzy posługująca się metodami filozoficznymi w wyjaśnianiu świata w jego relacji do Boga". Czyli wciskanie dorosłym bajeczek dla dzieci. "podejmuje refleksję nad nimi stawiając pytanie "dlaczego" a nie tylko samo "jak, w jaki sposób"" - właśnie o to chodzi, to dyskwalifikuje go jako naukowca. Próba nadania celowości (produkt ludzkiego umysłu) zjawiskom. Pyszne podsumowanie z Twojej strony. Dzięki!

  • @archibaldpl9741

    @archibaldpl9741

    5 жыл бұрын

    @@arturroq "pełen obiektywizm" - heh :) nie miałem na myśli tych ważkich kwestii filozoficznych, o których wspominasz definiując sposoby postrzegania/poznawania (w tym momencie - zwróć uwagę - filozofujesz), miałem na myśli po prostu znaczenie potoczne - czyli proste/osobiste zapoznanie się z "twórczością/dorobkiem", przynajmniej pobieżnie, by opinia była jak najbardziej własna.... Z mojej strony wyrażenie "teologia jako nauka" także jest stwierdzeniem potocznym (absolutnie nie miałem na myśli metodologii eksperymentalnych nauk przyrodniczych). Może bardziej powinienem powiedzieć - "dziedzina przemyśleń" lub "intelektualnej działalności", która zawiera w sobie refleksje nad światem z wykorzystaniem wyników nauk przyrodniczych (choć jest to oczywiście ryzykowne dla teologii.... - szukającej prawd absolutnych i wiecznych - korzystać z wyników/teorii, które za jakiś czas mogą okazać się błędne lub na tyle mało dokładne - by być zastąpione dokładniejszymi - a tak się działo i dzieje w nauce). I tutaj M. Heller odpowiada aby nie wtykać Boga w naukowe luki (on nie propaguje takiego podejścia - o czym często mówił i pisał......), on szuka Boga "całego wszechświata" (ale nie o tym ten temat). Zatem poruszając się w naukach - niejako wewnątrz wszechświata wcale nie jest dyskwalifikowany jako naukowiec - można wykorzystywać metodologię naukową do badania zjawisk świata, natomiast co innego jest "myślenie o całym świecie" - jest to myślenie a nie badanie.... Są to dwie różne sprawy, które w ogóle się nie dotykają. Można myśleć, przemyśliwać i nie wszystko co się myśli jest od razu błędne.... np filozof Demokryt w czasach przed Chrystusem "wymyślił atomy" - no i chyba miał trochę racji.... (???). Wracając na chwilę do nie-naukowości teologii....., zauważ że z tego punktu widzenia np matematyka także nie jest nauką...., bowiem warunkiem prawdziwości jakiegoś twierdzenia matematycznego jest jego wewnętrzna niesprzeczność czyli - mówiąc obrazowo "lewa strona musi się równać prawej", a nie potwierdzenie eksperymentalne realności w świecie (dobrze to widać we wszelakich koncepcjach wieloświata, mówiącymi o istnieniu niezliczonej liczby wszechświatów, których nigdy nie ujrzymy eksperymentalnie - te koncepcje są matematycznie niesprzeczne - ale czy można je już nazwać realistycznymi ??). A więc czy prof. matematyk jest cyrkowcem .... ?? Tak samo jest z naukami takimi jak np: psychologia, socjologia, literaturoznawstwo.... ludzie otrzymują w nich tytuły i nikt nie mówi, że są oni cyrkowcami..., czy te nauki są naukowe w "twoim sensie", nie - nie są to przyrodnicze nauki eksperymentalne...., dla Ciebie nauką - jest tylko nauka eksperymentalna - taka jak np fizyka czy biochemia. Myślę, że to zubaża myśl ludzką i niepotrzebnie chce zrobić z ludzi idealnie logiczne komputery (co się zresztą nie może udać)..... A więc idąc już do końca - nawet nadanie celowości światu czy ludziom (pytając dlaczego) wcale nie wchodzi w kompetencje czy w wyniki badań samym naukom przyrodniczym i nie podważa ich...., człowiek jest wyjątkowym gatunkiem i tu nie ma co się na siłę oszukiwać..., wynika to choćby z takiego faktu, że to my ludzie piszemy na forum KZread - a nie np pies, słoń, dąb czy nawet szympans... Zatem spokojnie M. Heller może być profesorem tego czy tamtego (zapewne nie jest łatwo dostać tytuł prof nawet z teologii czy socjologii) i uprawiać ścisłą fizykę teoretyczną wszechświata a dodatkowo filozofować o nim - tak jak choćby Dawkins filozofuje w swoich książkach na tematy świata ożywionego. Pzdr