Konfrontacje: Czy świat jest matematyczny?

Ғылым және технология

Zastosowanie matematyki do opisu świata fizycznego doprowadziło do narodzin nauki i rozwoju technologii. Co ten fakt mówi nam o świecie i o nas samych - na ten temat porozmawiają Mateusz Hohol - profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, kognitywista, specjalizujący się w psychologii poznania matematycznego oraz Sebastian Szybka - profesor Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, specjalizujący się w badaniu przewidywań teorii względności.
Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki - Społeczna Odpowiedzialność Nauki pod nazwą Copernicus Festival 2023: Kosmos, nr projektu SONP/SN/549957/2022 kwota dofinansowanie 299 100 zł, całkowita wartość projektu 340 600 zł.
Projekt jest współfinansowany ze środków Miasta Kraków
Copernicus Festival jest dofinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

Пікірлер: 98

  • @GraczPierwszy
    @GraczPierwszy11 ай бұрын

    szacunek+pozycja+zaufanie wtedy pogdamy respect+position+trust then we'll talk

  • @AndrzejWilkable
    @AndrzejWilkable11 ай бұрын

    Rzeczywistość matematyzowalna oznacza, że część tej rzeczywistości można opisać przez matematykę, nie jest to cecha tej rzeczywistości. Np coś może być automatyzowalne, to dowolna czynność która domyślnie nie jest automatyczna, ale może zostać zautomatyzowana, w konfrontacji do czynności automatycznej, czyli taka jest natura tej czynności, że jest automatyczna. Np zapalanie światła po wejściu do pokoju nie jest automatyczne, ale jest automatyzowalne to znaczy może być zautomatyzowane, przez dodanie jakiś czujników wykrywających, że ktoś do pokoju wchodzi, co miałby spowodować automatyczne zapalenie światła. Tutaj warto zauważyć, że mamy dodatkowy "sztuczny" krok, polegający na wykryciu obecności osoby w pokoju, co jest konieczne, aby można było zamienić tę czynność w automat, poza tym, zautomatyzowanie tego procesu można zrobić na wiele różnych sposobów, w których może być więcej lub mniej dodatkowych kroków, czyli matematyka może być czymś sztucznym z perspektywy wszechświata, a równocześnie dobrze opisywać niektóre jej aspekty, do tego mogą występować alternatywne sposoby. :P Myślę, że to jest najuczciwsze ujęcie tego tematu. :P

  • @paweldraws7800
    @paweldraws780011 ай бұрын

    Mnie zastanawia czy nauka wynajdzie jakieś inne metody dla mechaniki kwantowej, niż probabilistyczne. Mimo, że zdają się fundamentalne, ze względu np. na nieoznaczoność i fluktuacje pola, to nadal wydaje mi się to aproksymacją, a może natura mimo użyteczności statystyki i prawdopodobieństwa okaże się zgoła inna, mimo aktualnego odrzucenia tej perspektywy i braku dowodów, i jest jakieś pod tym wytłumaczenie deterministyczne, o którym nie wiadomo.

  • @jacekmixer2078
    @jacekmixer207811 ай бұрын

    Matematyka to język jak każdy inny. Można zadać pytanie czy świat jest w języku polskim czy angielskim? Świat działa w określony sposób nie zależnie od tego jak go opiszemy czy zrozumiemy To, że możemy świat opisać nie zmienia sposobu jego działania :)

  • @marekrudnicki9756

    @marekrudnicki9756

    11 ай бұрын

    niezależnie od gramatyki to niepoprawnie.

  • @ZdzichaJedziesz

    @ZdzichaJedziesz

    10 ай бұрын

    Ta analogia z językiem jest bardzo niedoskonała. Ja bym powiedział że języki mogą być różne ale kryje się pod nimi jakaś wspólna gramatyka albo zasady opisu. Kosmos również respektuje te zasady by dać się opisać. I to jest ta matematyka przez duże M

  • @damiankropidowski6271

    @damiankropidowski6271

    9 ай бұрын

  • @damiankropidowski6271

    @damiankropidowski6271

    9 ай бұрын

    ​@zdzichajedziesz8964

  • @JustFor-dq5wc
    @JustFor-dq5wc3 ай бұрын

    To pytanie w przebraniu o możliwość zrozumienia świata. Matematyka to część nauki. Więc czy swiat jest naukowy? Inaczej - czy swiatem rządza zasady? Czy my, jako zwierzęta, jestesmy dostatecznie cwani by je poznac? By przejrzeć przez pozorny chaos? Czy moze na poziomie długości Plancka swiat jest fundamentalnie chaotyczny, niemozliwy do uchwycenia w zbiór zasad? O to pytamy, pytając czy świat jest matematyczny. Rzeczywistość moze powstawac w każdej chwili w sposób nideterministyczny, ale zasadą może być to, by kazdy kolejny element pasował do poprzedniego. Czy taki świat jest matematyczny? Czy zachowana jest przyczynowo-skutkowość? Czy te dwie możliwości wyczerpują temat, czy moze jest to fałszywa alternatywa? A moze zasady tworzone są w locie, z czystego przypadku.

  • @agataszostek7226
    @agataszostek722610 ай бұрын

    Bardzo dziekuje 😊wszystko pasowalo az za bardzo

  • @user-nq2po8lb7r
    @user-nq2po8lb7r5 ай бұрын

    Wszystkie cząstki są w ruchu czym większa szybkość cząstki wzrasta ciężar i grawitacja. Jak cząstki staną szklanki znikną bedzie pustka. Czas, matematyka jest narzędziem człowieka.

  • @krzysztofstepien3192
    @krzysztofstepien319211 ай бұрын

    "Matematyczność przyrody, w moim ujęciu, polega na tym, że przyroda nie jest przypadkowa, tylko występują w niej struktury" - powiedział pan doktor Szybka podczas tej konfrontacji. A jednak wiadomo, że z punktu widzenia mechaniki kwantowej istnieją zjawiska niedeterministyczne, a więc na poziomie cząstek elementarnych te przypadki jednak występują. Czy to nie przeczy tezie o matematyczności świata, wskazując raczej na jego matematyzowalność? Szkoda, że organizatorzy nie zaplanowali więcej czasu na pytania od widzów, ponieważ chyba najciekawsze aspekty zostały poruszone właśnie w tej części spotkania.

  • @Wulfen2

    @Wulfen2

    11 ай бұрын

    " że z punktu widzenia mechaniki kwantowej istnieją zjawiska niedeterministyczne" Ale samo równanie schrodingera jest matematyczne i deterministyczne.

  • @DaroG35

    @DaroG35

    11 ай бұрын

    @@Wulfen2 Tak to prawda, że jest deterministeczne wyznaczenie ewolucji prawdopodobieństwa. A czy dzięki temu można odpowiedzieć na proste pytanie czy dane kwantowe zdarzenie elementarne zajdzie czy nie i dlaczego ? Korzystając z owej matematyki można wyznaczyć jedynie jego prawdopodobieństwo.Zatem ta matematyka sama narzuca potężne ograniczenia poznawcze - opisowe. A tym bardziej nie można twierdzić że zdarzeniami tymi precyzyjnie kieruje i stanowi ich istotę, esencję, owa metafizyczna Matematyczność. Takich przykładów Nie matematyzowalności a tym bardziej nie Matematyczności przyrody jest cały ogrom np qualia itp.

  • @monticolo3

    @monticolo3

    10 ай бұрын

    @@DaroG35 Gdyby matematyka nie wyznaczała jedynie prawdopodobieństwa zdarzenia kwantowego tylko jego deterministyczny rezultat, to musiałaby skłamac, co chyba mija się z celem, gdyż sam wszechświat nie determinuje rezultatu tego wydarzenia

  • @DaroG35

    @DaroG35

    10 ай бұрын

    ​@@monticolo3 Co to znaczy, że matematyka "musiałby skłamać" ? Po prostu, jak narazie tym konkretntym aparatem matematycznym, nie jest wstanie nawet OPISAĆ dokładnie wystąpień zdarzeń elementarnych a co dopiero dowieść onologicznego hipotetycznego Matematycznego substratu budowy Świata. I dalej skąd pewność iż "świat nie determinuje tego wydarzenia" skoro one są w świecie REALIZOWANE: atomy się rozpadają, fotony sie odbijają np. od szyb itp. opisywane obecnie jedynie prawdopodobieństwem zajścia. Niewyklucza to jednak w przyszłości opracowania deterministycznej matematycznej teorii na poziomie sub kwantowym ale obecnie to tylko spekulacja. I nawet wówczas teoria błedów pomiarowych stanie na przeszkodzie w osiąngnięciu 100% pewności. Do tego nakłada się jeszcze tzw Trudny Problem Chalmersa w kwestji wyjąśnienia natury qualiów tj. jakości wrażeń zmysłowych, których istoty żaden wzór matematyczny nie jest w stanie obiąć a co najwyżej opisać system je generujący. Zatem nie można twierdzić, że Świat jest Matemtyczny a jedynie przynajmniej częściowo matematyzowalny.

  • @monticolo3

    @monticolo3

    10 ай бұрын

    @@DaroG35 Odpowiadając na pytanie do mojej odpowiedzi: Musiała by skłamać w kontekście "zasady nieoznaczoności Heisenberga". "Skąd ta pewność skoro one są w świecie REALIZOWANE". - jest to Newtonowski punkt widzenia, lekko przestarzały. Bardziej poprawnie byłoby w tym kontekście powiedzieć, że ten konkretny stan, który wymieniasz, ma prawdopodobieństwo = 1, bo np. stoi jakiś detektor. Wtedy eksperyment tak naprawdę redukuje się do szczególnego przypadku deterministycznego. Co do tego problemu Chalmersa to niestety nie interesuję się filozofią na poletku neurobiologii, więc tylko z tego co wygooglowałem, jest to dość podejrzane dla mnie stwierdzenie.

  • @tomaszhowaniec5409
    @tomaszhowaniec540910 ай бұрын

    Być może matematyka jest bardziej rozbudowana niż wszechświat w rzeczywistości tajemniczy, ale być może nie jest możliwe jej rozbudowanie by dosłownie opisać wszechświat, być może bliższe semantycznie, opisowo i znaczeniowo będzie dosłownie słowo - na przykład słowo "Koniec". Matematyka wygeneruje miliardy wzorów i teorii które, i tak zostawią dziury w trafnym pojęciu "Koniec" lub np. brakiem sygnału który jest trafniejszy niż sygnał który go opisze - jak w splątaniu kwantowy. Być może, a być może trzeba to interpretować tak: że wszechświat to jednak prosty ale jednak główny, dominujący do najmniejszej cząsteczki zbiór z którego matematyka tylko wynika - jak coś co było i będzie, i zawsze było gdzieś w jakieś jego strukturze dosłownie zapisane lub mogło być. Popatrzcie w ten sposób: matematyka została w ogromnym stopniu dosłownie zapisana, była po części fizyczna i skończona, i jak grawitacja jest indukowana, i możemy zrobić z niej Marsa bez grawitacji, bez kalkulatorów, wzorów - po prostu zgasimy ją jak płomień, albo silnik.

  • @AndrzejWilkable
    @AndrzejWilkable11 ай бұрын

    "czy jesteśmy w stanie sobie wyobrazić śqiat matematyzowalny, ale nie matematyczny? czy to, że świat jest matematyczny, a nie tylko matematyzowalny, ma jakieś konsekwencje?" Konsekwencja świata niematematycznego, w sensie częściowo matematycznego, właśnie nie mówi nam niczego o wszechświecie, poza tym, że prawdopodobnie nie poznajemy praw wszechświata poprzez matematykę, ani jakiekolwiek inne narzędzie które wymyślimy, jest to poza naszymi możliwościami poznawczymi. Także nie ma to żadnych rzeczywistych konsekwencji dla wszechświata, typu, że gdyby nie był matematyczny to jabłko nie spadałoby w dół czy coś podobnego. :D To jest właśnie ślepa uliczka, silnego przekonania, że człowiek jakkolwiek ejst w stanie poznawać prawa wszechświata, w każdej hipotezie szuka się konsekwencji dla wszechświata, pomimo, że jedna z nich zaprzecza możliwości w której mogłoby to mieć jakieś konsekwencja dla wszechświata. :P

  • @Adam_Wegert
    @Adam_Wegert11 ай бұрын

    Jestem rozczarowany ta konfrontacja: zwrocono uwage na rozroznienie miedzy matematycznoscia a matematyzowalnoscia dopiero podczas sekcji pytan, jak dyskusja juz byla zakonczona, kwestia tego, zeby porownac matematyke z ,,jezykiem'' tez zostala poruszona dopiero podczas pytania a przeciez to sa rzeczy fundamentalne od ktorych nalezalo zaczac i uzgodnic terminologie przez pierwsze 5 minut dyskusji. Panowie rozmawiali tak jakby obok siebie i troche to wyszlo jak taka ,,niedzielna filozofia o 3 A.M. w kuchni po zakonczonej domowce''-jestem troche zaskoczony bo np. konfrontacja ,,swiat kwantow i grawitacji'' byla swietna!

  • @darek7081

    @darek7081

    11 ай бұрын

    Tak, zgadzam się. Pan Mateusz coś tam próbował wzbudzić dyskusję, ale Pan Sebastian totalnie. nie udźwignął tego, że to powinna być debata.

  • @arnoldbertold6886
    @arnoldbertold68867 ай бұрын

    Można tę rozmowę sprowadzić do trywialnej konkluzji, że Sebastian uważa, że stworzenia inteligentne występujące w naszym Kosmosie, czyli i my i wszyscy możliwi kosmici, będą opisywali Wszechświat w ten sam sposób, czyli na pewnym etapie rozwoju nauki, każda z cywilizacji, nie tylko ludzkich, odkryje teorię Einsteina. Opis będzie taki sam i ten ludzki i ten kosmitów. Czyli matematyka jest językiem, czy też narzędziem badania świata, uniwersalnym. Mateusz uważa, że matematyka jest wymysłem człowieka, więc się z kosmitami nigdy nie dogadamy, bo kosmici będą mieli własne "matematyki" nietożsame z naszą. Mateusz przy okazji odkrył dowód na istnienie Boga - komputer nie "mysli" sam, bo jest przedłużeniem człowieka :)))))))))))))) Reszty chyba nie muszę dopowiadać ;)

  • @yabool2001
    @yabool200111 ай бұрын

    Wspaniała rozmowa.

  • @airhonda
    @airhonda8 ай бұрын

    Mateusz Hohol powiedział, że matematyka nie przychodzi nam naturalnie to ja chciałbym zadać pytanie: to w takim razie jak ją stworzyliśmy? Bóg nam pokazał jak się liczy? Kosmici?

  • @AndrzejWilkable
    @AndrzejWilkable11 ай бұрын

    To nawet nie chodzi już o samą matematykę, ale interpretacje tej matematyki, np czarne dziury itd. to słowa, nie ma w tym matematyki(Od pojęcia "czarna dziura" nie wyprowadzilibyśmy matematyki jej opisującej), co prawda opisują coś abstrakcyjnego, ale wierzymy, że to faktycznie istnieje w takiej postaci jak sobie wyobrażamy. Czyli ta kłótnia nie tyle jest w oparciu o matematykę, której interpretacji może być nieskończenie wiele, co o konkretne interpretacje, które odbieramy za opis wszechświata, np kłóciliśmy się czy świat jest deterministyczny, czy nie, bo narzędzie w postaci rachunku prawdopodobieństwa i statystyki, dobrze sprawdza się w opisie mikro rzeczywistości, to znaczy nasze teoretyczne przewidywania zgadzają się z doświadczeniem. Albo te rzekomo dziwne prawa w fizyce kwantowej, że miesza się przyczyna ze skutkiem, równoczesne występowanie jednej cząstki w dwóch miejscach itd. Myślę, że silną przesłanką przemawiającą za tym, że w naturze jest coś z matematyki, byłoby odkrycie jednej teorii która pozwalałoby nam opisać mikro i makro świat, aż po galaktyk, dopóki takiego prawa nie znajdziemy, nie mamy solidnych podstaw twierdzić, że te nasze "odkryte prawa natury" są czymś więcej, niż osobniczą adaptacją, syntezą naszych obserwacji rzeczywistości. Kolejny argument, matematyka ma nieskończenie wiele logicznych wniosków, to że jedno z nich zadziałało, a reszta nie, choć jest równie logiczna i poprawna, to przypadek i szczęście dla odkrywcy tego faktu, nic więcej. A analogia z wieszem jest dobra, bo dzieło sztuki to forma, będąca produktem wyrafinowania/wyszkolenia technicznego artysty i jego wnętrza, emocji, intelektu, natomiast treść dzieła jest definiowana przez wnętrze osoby która to dzieło odbiera, z tego mamy oczywisty wniosek, że artysta nie jest w stanie przewidzieć każdej możliwej interpretacji, a im dzieło lepsze, tym tych nienaciąganych interpretacji będzie więcej, w efekcie będzie obejmowało większy obszar rzeczywistości, więcej ludzi odnajdzie w nim coś osobistego, albo będzie doskonale oddawało to co jest nieuchwytne w słowach, rzeczy które istniały w odbiorcach, ale sami nie potrafili tego "nazwać". Na tym polega sztuka, jedna forma, mnogość interpretacji, oraz jej niezwykła trafność, nazwanie czegoś, co wydawało się nieuchwytne. Teraz skoro ten wiersz oddaje jakąś rzeczywistość, gdzie autor nie ejst w stanie przewidzieć wszystkich interpretacji przez ludzi, a więc wyczerpać wszystkich możliwości czego może dotyczyć, to czy to oznacza, że świat ma strukturę wiersza, czy coś? :P Podobnie jest z biologią, to że nie panuje tam matematyka tylko dowidzi, że natura jest zbyt skomplikowana dla matematyki, która jednak oparta jest na uproszczeniach, modelach itd. A uproszczenie/model nie jest rzeczywistością, jest tylko przybliżeniem z określoną dokładnością. Jeden model może opisywać wiele rzeczy w rzeczywistości, nie dostarczając równocześnie pełnej informacji o tej rzeczywistości, bo jedynie z tą określoną dokładnością. Tak samo jedną rzeczywistość może opisać wiele matematyk, a więc głupotą byłoby wysnuwanie jakiś mocnych wniosków na podstawie jednej czy kliku teorii matematycznych i debatować, czy świat jest niedeterministyczny, bo rachunek prawdopodobieństwa dobrze modeluje jakieś zjawisko. :D Nie jesteśmy nawet w stanie stworzyć jednej spójnej teorii na temat czym jest światło, bo czasami zachowuje się tak, a czasami inaczej, co do opisu potrzebuje różnych teorii, różnej matematyki. :P Także dla mnie matematyka to jedynie genialny wynalazek umysłu człowieka, charakterystyczny dla naszego gatunku, nic więcej, nie zdradza nam tajemnic wszechświata. To jest tak jak z tym chatem gpt, ciągle halucynuje, a ludziom się wydaje, że coś rozumie, że zawiera jakąś wiedzę, ponad język i tworzenie poprawnych zdań, zgodnych z kontekstem, ale to za mało, aby to narzędzie mogło rozumować, choć żeby oszukać ludzi, jak widać, wystarczy. :D Matematyka też jest takim ludzkim wynalazkiem, który stwarza iluzję, czegoś głębszego, że dotykania istoty wszechświata itd. :P Co jest kompletnym bullshitem i myśleniem życzeniowym, ludzi którzy dali się uwieść jakieś tam złożoności, jakoby ta, którą człowiek jest w stanie opanować, mogła jakkolwiek wyjaśnić nieograniczona złożoność wszechświat. To moim zdaniem brak pokory, przed złożonością wszechświata, kompletna nieświadomość tego faktu, zamroczenie intelektualne wzorami, modelami, uproszczeniami. :P Choć to niesamowite, że jesteśmy w stanie tak praktyczne modele WYMYśLAĆ.(nie ma to nic wspólnego z odkrywaniem praw wszechświata, co najwyżej odkrywaniem że dana matematyka, która została wcześniej przez kogoś wymyślona, akurat pasuje do opisu jakieś rzeczywistości, tylko w tym kontekście można mówić o odkryciu, jeśli została wymyślona dla fizyki, to została jedynie wymyślona. :) )

  • @sinar-kontrolaumyslu
    @sinar-kontrolaumyslu11 ай бұрын

    Takie pytanie nie pozostawia wątpliwości co do świadomości zadającego pytanie.. Lu cy fer y za da

  • @JustFor-dq5wc
    @JustFor-dq5wc3 ай бұрын

    Ludzie boją sie mechaniczne natury wszechświata, i tego jak nieistotny czlowiek jest w takim podejściu. Bez magii, dymu i luster, odkładając lęki na bok, świat w skali nam znanej jest absolutnie matematyczny, mechaniczny. Pytanie o inne skale, w szczególności tę pico i poniżej. Dziwności występujące w mechanice kwantowej mogą byc jedynie przejawem naszej niedostatecznej wyobrazni.

  • @marekrudnicki9756
    @marekrudnicki975611 ай бұрын

    Mamy ewidencję?

  • @Tomasz_Kowalski
    @Tomasz_Kowalski11 ай бұрын

    Według mnie świat nie jest matematyczny, tylko jest matematyzowalny, czyli da się porządkować w większym lub mniejszym przybliżeniem przez narzędzie zwane matematyką.

  • @mati7029

    @mati7029

    11 ай бұрын

    no tak matematyka to czysta abstrakcja narzędzie którym można starać się opisywać rzeczywistość ale nigdy nie będzie to opis idealnie dokładny

  • @violetmoon6509
    @violetmoon650910 ай бұрын

    Szybka wspaniale opowiada ale nie rozumie jak działają dzisiejsze systemy tzw. AI. Systemy AI niczego nie "wymyślą" do czego człowiek nie da im narzędzi. Jedynie szybciej znajdą rozwiązania które człowiek nie zdążyłby znaleźć w czasie swojego życia, zgodnych z ludzką matematyką. Nie ma tam nic kreatywnego, jedynie szybsze znajdowanie rozwiązań, szybsze dopasowanie do świata, lepszy model/kompresja. Świat jest matematyzowalny w sensie że nasza matematyka nadaje się do opisu zjawisk. Ale równie dobrze może być inna matematyka, mnóstwo innych matematyk (i logik) do opisu świata. W tym sensie matematyka jest wymyślona przez człowieka, a nie odkrywana.

  • @AndrzejWilkable
    @AndrzejWilkable11 ай бұрын

    Ja bym powiedział że matematyka jest językiem do opisu rzeczywistości, w tym sensie, że jest pewien wspólny formalizm i możemy w ten sposób wyjaśnić innemu człowiekowi o co nam chodzi, a równocześnie stanowi to dobry opis rzeczywistości, czyli możemy prowadzić matematyczną komunikację dotyczącą rzeczywistości, matematyka niesie ze sobą jakąś informację, zwłaszcza umieszczona w kontekście, która może być zrozumiała dla innych ludzi. Ale również można sobie wyobrazić taki dialog z naturą, w której posługujemy się swoimi wzorami, które lepiej tłumaczą język natury, dzięki czemu ta staje sie bardziej zrozumiała, możemy ją przewidywać itd. czyli możemy w jakimś sensie komunikować się z naturą, zrozumieć co próbuje nam powiedzieć o sobie :D. Naukowcy zarządzają procesem translacji języka natury który nie jest dla nas zrozumiały, na język ludzki, czyli matematyczny. :D

  • @77matlak
    @77matlak11 ай бұрын

    Sluchanie wszelkiego rodzaju filozofow psuje moj umysł :) matematyka rządzi.

  • @riddick9547
    @riddick954711 ай бұрын

    Matematycznie zaszyfrowany wszechświat, a w nim także życie. Przypadkowość losowa? Sama rozmowa nie jest przypadkowa, zaplanowana i przyjemna dla ucha.

  • @ZdzichaJedziesz

    @ZdzichaJedziesz

    7 ай бұрын

    Mylisz poziomy rzeczywistości. Fizyka matematyczna i w ogóle fizyka dotyczy warstwy fundamentalnej. Biologia, świat człowieka to wyższe poziomy, synergia, coś co jest już nie redukowalne do fizyki i matematyki

  • @DaroG35
    @DaroG3511 ай бұрын

    Przykre, ale Panowie w ogóle nie przygotowali się do tematu. Do tego chaos w dyskusji. Pan Szybka notorycznie myli matematyzowalność z hipotetyczną Matematycznąścią przyrody. Proponuję poczytać dokładnie publikacje twórcy hipotezy filozoficznej Matematyczności przyrody prof. Hellera - a nie podawać definicję prof. Sokołowskiego mówiącej tak naprawdę o całkowitej matematyzowalności przyrody, co po pierwsze jest nie prawdą po drugie z matematyzowalności przyrody nie wynika jej Matematyczność.

  • @MarcinSzper
    @MarcinSzper11 ай бұрын

    Od kiedy Nergal jest fizykiem? ;)

  • @youngstary54

    @youngstary54

    7 ай бұрын

    XDDDDDD

  • @nihilistycznyateista
    @nihilistycznyateista11 ай бұрын

    Ja tu zdecydowanie jestem po stronie pana Mateusza i byłbym szalenie ostrożny w mówieniu, że odkrywamy matematykę. I mam świetny przykład, który zapewne mógłby być użyty przez pana Sebastiana w zupełnie przeciwną stronę. Otóż już dawno temu tu na kanale pojawił się wykład Tomasza Milera o hipotezie Riemanna i zdecydowanie go polecam, ale póki co wszystko co musicie wiedzieć to to, że hipoteza jest powiązana z pewną funkcją, której miejsca zerowe korespondują z liczbami pierwszymi. Po pewnych przekształceniach wyprowadzony został wzór, który jak się okazało świetnie i z dużą dokładnością opisuje stany energetyczne w jądrach atomów. I tu wstaje pan Sebastian i krzyczy "Szach mat - przyroda jest matematyczna", a ja proszę go o chwilę cierpliwości i zastanowienie się co to oznacza, że stany energetyczne korespondują z czymś, co wynika z badań nad liczbami pierwszymi. Co to są liczby pierwsze? To taki twór matematyczny, który jest liczbą o właściwościach - dzieli się przez jedynkę i samą siebie. Ale to jeszcze słaby wniosek - bo ja zapisze to w sposób, który lepiej odda moją myśl - każdą liczbę można rozłożyć na czynniki pierwsze oprócz liczby pierwszej. Innymi słowy: każdy stan kwantowy można uprościć do stanów korespondujących z liczbami pierwszymi, no chyba, że to już jest stan korespondujący z liczbą pierwszą - wtedy go się już nie da uprościć. I to tyle. Przyroda rządzi się równie dobrze prawem lenistwa, co prawem matematycznym. To, że da się to matematycznie opisać, jeszcze nie znaczy, że nie da się tego logicznie opisać bez uciekania się do matematyki. Jestem, dosłownie o krok, aby zacząć mówic o numerologii i efekcie horoskopowym słysząc kolejne przykłady zależności między przyrodą a liczbami... Równie dobrze mówiąc o tym czym się rządzi przyroda można doszukiwać się analogii z gramatyką, bo przecież język polski opisuje właściwości wszechświata, a już angielski to całkiem... ale co było pierwsze - przyroda, czy język do jej opisu?

  • @pawegorka8589

    @pawegorka8589

    11 ай бұрын

    bicie chochoła level hard, to tak jakby powiedzieć: "Pan Nihilistyczny ateista nosi majtki na spodniach" a potem się chwalić że się obaliło tezę gdy tak nie jest nie wiemy czy rozkład liczb pierwszych ma jakiekolwiek pokrycie z rzeczywistością, ale np równania fizyczne już mają i przewidują zjawiska o których nie wiedzieli twórcy tych równań, słynny przykład z czarnymi dziurami.

  • @darek7081

    @darek7081

    11 ай бұрын

    No różnica z numerologią jest dość istotna, bo jak powiedział Pan Sebastian, od fizyków za udowodnienie błędu dostajesz nagrodę Nobla, a do numerologów może fangę w nos :) Ale zasadniczo zgadzam się, że to, że coś praktycznie wyśmienicie się sprawdza, niewiele znaczy dla tego, jak to naprawdę jest, jak to w poprzedniej dyskusji podkreślał Pan Lamża. Mamy jakieś użyteczne fikcje o czarnych dziurach i działają wyśmienicie. Pan Sebastian powie nawet, że działają lepiej niż statystyka, bo czarna dziura jest prostsza niż człowiek i wystarczą do jej opisu 2 parametry. Tego typu teksty bardzo zgrzytają, bo przecież on nie ma pojęcia czym tak naprawdę jest czarna dziura i na ile jest prosta w świecie rzeczywistym a nie w modelu, a wypowiada się tak, jakby żadnej różnicy nie było (tak jak z tym kajakiem i dwunastościennym graniastosłupem albo ekonomicznym "zjadaczem").

  • @nihilistycznyateista

    @nihilistycznyateista

    11 ай бұрын

    ​@@pawegorka8589 ja tylko pokazałem, że równie dobrze można mówić, że dana rzecz wynika ze wzoru matematycznego, ale i równie dobrze (jeśli nie lepiej) można mówić, że zachodzi przypadkowa korelacja ze wzorem - bo wzór trafnie opisujący jakieś zjawisko, pasuje również do innego zjawiska. Co wcale nie musi oznaczać, że to zjawisko stosuje się do wzoru. Słynny przykład z czarnymi dziurami - wzór pokazał, ze powinno coś takiego być, więc zaczęli szukać i faktycznie znaleźli. Czysty efekt horoskopowy - ewentualnie jak wolisz łacinę - błąd post hoc ergo propter hoc (po czymś, więc w wyniku czegoś). To jest jedynie dowód na zachodzącą korelację, więc dokładnie to, co ze 20 razy pan Mateusz powtórzył MATEMATYZOWALNOŚĆ - istnienie języka matematycznego, którym da się opisac relacje między bytami - ale to nie jest absolutnie żaden argument za tym, że te byty kierują się zależnościami matematycznymi. Równie dobrze język matematyki wynika z praw przyrody, prawa przyrody z matematyki, co oba z czegoś innego - powiedzmy budowy jeszcze mniejszego struktury, niż kwarki, której jeszcze nie odkryliśmy. Jedyny uprawniony wniosek to taki, że w pewnych skalach można opisać wszechświat językiem matematyki. Swoją drogą ciekawym symptomem jest to, że wielu fizyków twierdzi, że da się opisać w całości, ale byłoby to zbyt skomplikowane, więc opisują tylko uproszczone modele, co daje mi kolejny argument - a co jeśli da się uprościć do postaci opisywalnej matematycznie, a dokładnie się opisać nie da (co udowadnia choćby prawo nieoznaczoności Heisenberga). Wtedy wszechświat bedzie matyematyzowalny w pewnej skali, ale nie będzie matematyczny. Tylko niemożliwości opisu matematycznego stanu wszechświata w całości nie da się sfalsyfikować, choćby z tego powodu, że on jest względny i wiecznie zmienny... co najwyżej możnaby kombinować z opisem chwili zatrzymanej w czasie z perspektywy pewnego układu odniesienia. A z tymi majtkami na spodniach. Gdybyś nagle z jakiegoś powodu obliczył, że coś takiego powinno zachodzić i zaczął przeszukiwać Internet i znalazł takie zdjęcie - miałbyś takie samo potwierdzenie, jak z tymi czarnymi dziurami - tylko czego niby to dowodzi? PS nie szukaj - takiego zdjęcia nie ma, choć może znajdziesz takie z T-shirtem na bluzie, bo tak mi się parę razy zdarzyło ubrać jakoś w gimnazjum - ale raczej nie ma z tego zdjęć.

  • @pawegorka8589

    @pawegorka8589

    11 ай бұрын

    @@nihilistycznyateista ok skoro nie rozumiesz analogi to nie ma sensu, ale dzięki za próbę

  • @Adam_Wegert

    @Adam_Wegert

    11 ай бұрын

    Z tym zwiazkiem miedzy liczbami pierwszymi a poziomami energetycznymi jader ,,ciezkich'' atomow sytuacja jest troche bardziej skomplikowana i mniej zagadkowa de facto. Chodzi o to, ze policzenie tych poziomow energetycznych dla innych atomow niz wodor jest niewykonalne analitycznie: w czasach gdy nie bylo jeszcze kompow Wigner w desperackim ruchu zalozyl ,,to w takim razie zalozmy, ze to wszystko jest losowe'' i popatrzmy co sie dzieje asymptotycznie-to byl poczatek teorii tzw. macierzy losowych-okazalo sie, ze takie brute forcowe rozwiazanie dosc dobrze sie sprawdzilo. Z kolei jak sie patrzy na zachowanie liczb pierwszych na prostej krytycznej dla funkcji dzeta to pojawia sie tam podobna losowosc: a wiec widac, ze ten zwiazek jest w terminach czegos losowego. Wciaz, ktos moze powiedziec: no ale to jest ta sama losowosc, wiec mamy tutaj gleboki zwiazek. Ok, ale to jest pewnego rodzaju uniwersalna losowosc-tzw. Gaussian Unitary Ensemble (GUE) ktora pojawia sie w znacznie znacznie wiekszej ilosci roznych modeli. Wiec ta analogia, chociaz bardzo przemawiajaca do wyobrazni to de facto tak jakby mowic ,,jest gleboki i tajemniczy zwiazek miedzy wzrostem maturzystow a wynikami na maturze'' bo ... jedno i drugie ma rozklad normalny.

  • @FUFUFUFPV
    @FUFUFUFPV11 ай бұрын

    Czy to nie jest tak, że wszystko jest matematyczne, o ile dobierzemy sobie odpowiednią matematykę?

  • @darek7081

    @darek7081

    11 ай бұрын

    Wszystko jest poetyckie o ile dobierzemy odpowiednią poezję.

  • @memello9906

    @memello9906

    10 ай бұрын

    Ale poezja nie wysłała nikogo na księżyc.

  • @FUFUFUFPV

    @FUFUFUFPV

    10 ай бұрын

    @@memello9906 Nie byłbym taki pewien co skłania ludzi do eksploracji świta, ale raczej poezja niż równanie Pitagorasa ;)

  • @memello9906

    @memello9906

    10 ай бұрын

    @@FUFUFUFPV mi się wydaje że to jest ciekawość, ale mogę się mylić, bo ludzie ze skłonnością do filozofii zawsze znajdą jakieś ale

  • @mati7029
    @mati702911 ай бұрын

    jeśli odnajdziemy jeden wspólny wzór który będzie tłumaczył sposób funkcjonowania mikro i makro świata wtedy powiem że rzeczywistość jest matematyczna

  • @prawdakuje1152

    @prawdakuje1152

    10 ай бұрын

  • @TheMoviesfable
    @TheMoviesfable11 ай бұрын

    Ciekawie było posłuchać, ale generalnie tego rodzaju rozważania są nieistotne. O ile nie żyjemy w symulacji z jakimś warunkiem końcowym to udowodnienie lub obalenie tezy czy świat jest matematyczny niewiele wnosi. Gdybym mógł, w magiczny sposób poznać odpowiedz na to pytanie, która brzmiałaby tak lub nic, to nic na świecie by się nie zmieniło. Jedynie można odkryć co ciekawego przy okazji próby odpowiedzi na to pytanie.

  • @helloworldpoland
    @helloworldpoland11 ай бұрын

    Przemeczylem sie 12 min. Beznadzieja. W tym temacie lepiej posluchac Stephena Wolframa, tworcy programu Mathematica, inna liga.

  • @MrWiegul
    @MrWiegul11 ай бұрын

    Można bardzo prosto: matematykę odkrywamy i tworzymy dla niej nazewnictwo. Matemetyka to są relacje między obiektami w rzeczywistości. ne tworzymy tych relacji tylko je nazywamy i znajdujemy ich formę.

  • @Tomasz_Kowalski

    @Tomasz_Kowalski

    11 ай бұрын

    Odkryć matematykę moznaby było, gdyby ona istniała niezależnie od matematyków. Otóż tak nie jest. Matematykę wymyślili ludzie.

  • @Tomasz_Kowalski
    @Tomasz_Kowalski11 ай бұрын

    Popieram zdecydowanie zdanie prof. Hohola. Matematyka jest narzędziem wymyślonym przez człowieka.

  • @andrzej9618
    @andrzej961811 ай бұрын

    Fajne ale niczego nie uzgodniliscie. Matematyk się zafixował szkoda ale super rozmowa.

  • @agaagusia4726
    @agaagusia472611 ай бұрын

    Świat ma strukturę i część tej struktury można opisać za pomocą matematyki lub pewnych przybliżeń matematycznych. Nie oznacza to jednak, że cała struktura swiata jest matematyzowalna. Moim zdaniem przeczyłoby to matematyczności świata.

  • @wszczynaczprocedoor

    @wszczynaczprocedoor

    11 ай бұрын

    Fakt?

  • @agaagusia4726

    @agaagusia4726

    11 ай бұрын

    @@wszczynaczprocedoor Dzięki. Niezbyt trafnie dobrane słowo. Już poprawiłam.

  • @aneric9088
    @aneric908811 ай бұрын

    Proszę matematycznie określić mszyce i inne pasożyty.

  • @-ClayMan-
    @-ClayMan-11 ай бұрын

    Świat jest matematyczny i opiera się na systemie pietnastkowym, Franc Zalewski to tłumaczy😊

  • @elzbietapleskot4685
    @elzbietapleskot468511 ай бұрын

    L

  • @AndrzejWilkable
    @AndrzejWilkable11 ай бұрын

    Pan nie rozróżnia matematyki od jej interpretacji :P przecież to są zupełnie inne rzeczy :D postulowanie że jedna interpretacja, których istnieje nieskończenie wiele dla jednej matematyki, mówi o istniejących bytach, no jest to trochę karkołomne stwierdzenie, podpiąłbym to pod nieporozumienie. :D Równania różniczkowe nie mówią nam jaki jest świat, tylko jakie prawa rządzą światem :D przydałaby się też elementarna uczciwość intelektualna, jakaś dyscyplina i konsekwencja. :D

  • @wojtekstasica7093
    @wojtekstasica709310 ай бұрын

    Ekspert od grawitacji hahahahaha grawitacja to tylko teoria nie potwierdzona niczym

  • @AndrzejWilkable
    @AndrzejWilkable11 ай бұрын

    Osoba nie ma bladego pojęcia o sztucznej inteligencji, od kiedy sieci neuronowe to jakiś rodzaj kompresji tekstu/obserwacji na wzory matematyczne? :D To raczej działa w drugą stronę, potrzebujemy całej struktury sieci neuronowej aby coś tam wygenerować, czyli mamy coś(zapytanie), potem to jest mielone przez coś olbrzymiego(wyuczoną sieć neuronową) i dostajemy coś (dopowiedź) :D Gdzie tu kompresja? :D Czy chodzi o to, że z ogromu dostępnych słów w danym kontekście wybiera te najbardziej prawdopodobne? :D Nie nazwałbym tego kompresją, ale teraz już kojarzę skąd taki głupi pomysł, chyba ktoś opowiadał o tym w jakimś wywiadzie, chyba na kanale sportowym, że algorytmy służące do kompresji, opierają się na statystyce i wyliczaniu prawdopodobieństwa wystąpienia kolejnego bitu, czy jakoś tak i że podobny mechanizm działa w chatgpt, ale wydaje mi się, że to koślawa analogia, w sensie nie można powiedzieć że sieć neuronowa coś kompresuje, dlaczego? Kompresuje się oryginalny, czytelny plik, po skompresowaniu jest nieczytelny, ale za to zajmuje mniej miejsca, aby go np szybciej przesłać i z dekompresować u odbiorcy, odtwarzając oryginalny plik, w chatgpt to co generuje z tego ogromu danych jest dla nas czytelne, a z tego czytelnego nie można odtworzyć sieci neuronowej :D, więc raczej powiedziałbym, że bliżej mu do wyszukiwarki/filtru, jakiegoś mechanizmu redukcji informacji, niż do jakieś kompresji czy coś. :D

  • @artukes5439
    @artukes543911 ай бұрын

    Jakim burakiem trzeba być żeby powiedzieć o sobie "jestem ekspertem" trochę więcej pokory ex-spercie

  • @iczkimer
    @iczkimer11 ай бұрын

    Dobra dyskusja(lamża nie)

  • @zuzannakonior6284

    @zuzannakonior6284

    11 ай бұрын

    Lamża milion razy tak

  • @iczkimer

    @iczkimer

    11 ай бұрын

    @@zuzannakonior6284 A znasz tego pyszałka???

  • @darek7081

    @darek7081

    11 ай бұрын

    Lamża na razie z tej czwórki top.

  • @iczkimer

    @iczkimer

    11 ай бұрын

    @@darek7081 Poezja opis świata ?????????

  • @darek7081

    @darek7081

    11 ай бұрын

    @@iczkimer no, jeśli akurat dane poetyckie dzieło opisuje świat to jest opisem świata. Nie wiem skąd ten szok. Nie lubisz poezji?

Келесі