Amputacja sprzed 31 tys. lat - Niewyspani nie pomagamy - Potworek i planetka | Czytamy naturę

Ғылым және технология

W 136. odcinku "Czytamy naturę" opowiadam o:
1) 01:19 udanej amputacji stopy sprzed 31 tysięcy lat;
2) 07:51 fatalnych skutkach niewyspania, nawet o godzinę-dwie;
3) 16:31 pięknym potworku o nazwie Saccorhytus;
4) 20:06 pierwszych zdjęciach planety pozasłonecznej wykonanych przez Teleskop Kosmiczny Jamesa Webba.
Źródła:
1) Maloney, T. R., Dilkes-Hall, I. E., Vlok, M., Oktaviana, A. A., Setiawan, P., Priyatno, A. A. D., ... & Aubert, M. (2022). Surgical amputation of a limb 31,000 years ago in Borneo. Nature, 1-5. www.nature.com/articles/s4158...
2) Simon, E. B., Vallat, R., Rossi, A., & Walker, M. P. (2022). Sleep loss leads to the withdrawal of human helping across individuals, groups, and large-scale societies. PLoS biology, 20(8), e3001733. journals.plos.org/plosbiology...
3) Liu, Y., Carlisle, E., Zhang, H., Yang, B., Steiner, M., Shao, T., ... & Donoghue, P. C. (2022). Saccorhytus is an early ecdysozoan and not the earliest deuterostome. Nature, 1-6. www.nature.com/articles/s4158...
4) Carter, A. L., Hinkley, S., Kammerer, J., Skemer, A., Biller, B. A., Leisenring, J. M., ... & Zhang, Z. (2022). The JWST Early Release Science Program for Direct Observations of Exoplanetary Systems I: High Contrast Imaging of the Exoplanet HIP 65426 b from 2-16$\mu $ m. arXiv preprint arXiv:2208.14990. arxiv.org/abs/2208.14990
Materiał powstał dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.

Пікірлер: 86

  • @panikrystyna1
    @panikrystyna1 Жыл бұрын

    Piękna rzecz! Umysł Łukasza jak brylant na tle pięknego miasta.

  • @flepix
    @flepix Жыл бұрын

    Jak zawsze super odcinek. Dzięki że to robisz, jedna z lepszych rzeczy na YT.

  • @fafiklata
    @fafiklata Жыл бұрын

    Szkieleto osoba. 🙂

  • @marcinmarcin7905

    @marcinmarcin7905

    Жыл бұрын

    Nauka w służbie postępu 🤣

  • @adam-nc2hn
    @adam-nc2hn Жыл бұрын

    Dzięki za szkatułki informacji i pogodnej niedzieli...

  • @SYN-flood
    @SYN-flood Жыл бұрын

    Dziękuję za tłumaczenie. Czekam na następne publikacje.

  • @chlodnia
    @chlodnia Жыл бұрын

    No i super. Pozdrawiam wszystkich po amputacji

  • @kubacski8454
    @kubacski8454 Жыл бұрын

    Kolejny fantastyczny odcinek czytamy naturę. To już 136 na tym kanale

  • @dzieckochaosu
    @dzieckochaosu Жыл бұрын

    Fascynujący odcinek, dzięki

  • @andrevonk5884
    @andrevonk5884 Жыл бұрын

    Pozdrawiam Cie i caly nasz kochany KRAKOW😊

  • @danapawlek4317
    @danapawlek4317 Жыл бұрын

    Wystarczyło badać pracowników trzyzmianowych, na nockach ludzie na siebie prawie warczą 😉

  • @malleusmaleficarum9248

    @malleusmaleficarum9248

    Жыл бұрын

    Przecież pracownicy trzyzmianowi mają inny rytm dobowy, niekoniecznie na nocnej zmianie muszą być niewyspani.

  • @danapawlek4317

    @danapawlek4317

    Жыл бұрын

    @@malleusmaleficarum9248 po pierwszej nocce wszyscy

  • @waldemarbiaek3549
    @waldemarbiaek3549 Жыл бұрын

    Dzięki obejrzałem do końca - idę łapać drzemkę.

  • @Mike_XC
    @Mike_XC Жыл бұрын

    Dzięki za odcinek. Algorytmy youtube wydłużyły przerwę wakacyjną o 3 odcinki.

  • @kubakorbiel
    @kubakorbiel Жыл бұрын

    "Ja lubię to zobaczyć" Lamża 2022

  • @ireneuszkowalczyk7606
    @ireneuszkowalczyk7606 Жыл бұрын

    Pozdrawiam

  • @slapczak
    @slapczak Жыл бұрын

    This amputation says a lot about society

  • @timoor182
    @timoor182 Жыл бұрын

    Jest moc

  • @Heliimat
    @Heliimat Жыл бұрын

    Dzięki

  • @nibarak2261
    @nibarak2261 Жыл бұрын

    Dobry wieczór!

  • @labinnah1979
    @labinnah1979 Жыл бұрын

    IMHO bardziej prawdopodobne że jakiś krokodyl dziabnął i nie było zakażenia, niż że to była celowa amputacja.

  • @zofiaagnieszkabiernacka826
    @zofiaagnieszkabiernacka826 Жыл бұрын

    Odcinek pełen entuzjazmu. Nawet mi, zlożonej grypą się on udzielił😀

  • @manbearpigwa

    @manbearpigwa

    Жыл бұрын

    no co ty?, grypa juz dawno wyszlo z mody

  • @zofiaagnieszkabiernacka826

    @zofiaagnieszkabiernacka826

    Жыл бұрын

    @@manbearpigwa bo ja staroświecka jestem😀

  • @manbearpigwa

    @manbearpigwa

    Жыл бұрын

    @@zofiaagnieszkabiernacka826 cokolwiek to nie jest, wracaj do zdrowia

  • @zofiaagnieszkabiernacka826

    @zofiaagnieszkabiernacka826

    Жыл бұрын

    @@manbearpigwa dziękuję, dobry człowieku 😀

  • @LukaszLamza

    @LukaszLamza

    Жыл бұрын

    Dużo snu! ;)

  • @timoor182
    @timoor182 Жыл бұрын

    Już mam ciarki

  • @danielmaslak94
    @danielmaslak94 Жыл бұрын

    Niewyspany człowiek ma mniejszą chęć do wszystkiego, nie tylko pomagania.

  • @kalkutafighter
    @kalkutafighter Жыл бұрын

    Przy deszczowej pogodzie przynajmniej pewne jest, że nie będzie żadnych melodyjnych hałasów w tle

  • @shalomshaloms
    @shalomshaloms Жыл бұрын

    👍👍

  • @chemianapiatke3057
    @chemianapiatke3057 Жыл бұрын

    Czy poda Pan wyniki eksperymentu z przegonieniem nocnych Marków? 🙃

  • @asmodeus9099

    @asmodeus9099

    Жыл бұрын

    Kto powiedział że nocne marki się nie wysypiają

  • @ANKH123
    @ANKH123 Жыл бұрын

    o wyglądasz jak młoda wersja śp. Adolfa Kudlińskiego :)

  • @Tarip91
    @Tarip91 Жыл бұрын

    13:55 W US jest ponad 300kk ludności:)

  • @kultmedyczny
    @kultmedyczny Жыл бұрын

    nie możesz na mnie krzyczec że cie oglądam po nocach xddd

  • @mymindmakesnoises
    @mymindmakesnoises Жыл бұрын

    17:21 CACODEMON xD

  • @zenonpompka
    @zenonpompka Жыл бұрын

    💪

  • @nihilistycznyateista
    @nihilistycznyateista Жыл бұрын

    Ale to się nie sprawdza - w sensie to przestawianie czasu. Jak ludzie śpią godzinę krócej, to potem są rozdrażnieni i jest więcej wypadków i są na to statystyki. Ja po tym badaniu wyciągnął bym wniosek korelacyjny - że ludzie niewyspani nie są skłonni do ustępowania, więc wymuszają pierwszeństwo. Nie są skłonni też do wpuszczania innych, przez co jadą agresywniej i bliżej siebie, co powoduje korki i najechania na tylny zderzak. Oczywiscie mniejsza koncentracja niewyspanego umysłu też robi swoje. Ale wystarczy sama mniejsza chęć pomocy - to tez sprawdzano - choćby na YT robił taki eksperyment Kickster - że jak się bardziej pobłążliwie traktuje innych, daje się im więcej miejsca i wpuszcza przed siebie na zwężeniu pasa itp. to paradoksalnie jedzie się szybiej, bo są mniejsze korki.

  • @QlturalnaMaszyna
    @QlturalnaMaszyna Жыл бұрын

    Proponuję te badania nad snem robić w Australii. Tam półnoicne prowincje mają zmianę czasu (na letni/zimowy) a południowe nie.

  • @Dokuzu
    @Dokuzu Жыл бұрын

    Nowy Lamża to Święto! Ale ta kurtka?? Przypomniał mi się odcinek co założył koszulkę żony xd

  • @sklyarsveta
    @sklyarsveta Жыл бұрын

    ❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤

  • @dhbitch1
    @dhbitch1 Жыл бұрын

    160 m3 to jest bardziej kapliczka niz katedra :D 5m x 8m x 4m

  • @TheTheTheDarius
    @TheTheTheDarius Жыл бұрын

    15:53 jest 1 w nocy :)

  • @elaela910
    @elaela910 Жыл бұрын

    Witam Serdecznie! Ta sprawa jest niezmiernie ważna dla wszystkich Polaków i Polek, chodzi o treść filmów w internecie,pierwszy p.t.,,NADCHODZI ZAMORDYZM!,WNIEŚ SWÓJ SPOŁECZNY SPRZECIW!," drugi film,p.t.,,POLSKĘ CZEKA KATASTROFA?,WYPRZEDAJĄ POLSKĘ!," życzę wszystkiego dobrego.

  • @lukag977
    @lukag977 Жыл бұрын

    Czemu ta kamera tak lata?

  • @slawek2928

    @slawek2928

    Жыл бұрын

    Bo to jest latająca kamera.

  • @michazb3
    @michazb3 Жыл бұрын

    Co do pomagania po przesunięciu czasu: a co z argumentem, że jak mamy krótszą dobę, to mamy mniej czasu na pomaganie na badanym serwisie? ;-)

  • @malleusmaleficarum9248

    @malleusmaleficarum9248

    Жыл бұрын

    Oj, nie oglądałeś uważnie... "porównywali z okolicznymi tygodniami" a nie tylko w dniu zmiany czasu. Z drugiej strony, nie badali sumy pomocy, tylko średnią dzienną darowiznę, więc efektywna długość doby nie ma znaczenia.

  • @jerubaal3333
    @jerubaal3333 Жыл бұрын

    C14 nie jest tak dokładna jak by się chciało. Coś mi się wydaje, że to jednak po epoce lodowcowej!

  • @andrzejbo1
    @andrzejbo1 Жыл бұрын

    Wiele faktów ze starożytności uległo zniszczeniu i zatarciu, ale jeśli czegoś nie odkryto, to nie oznacza, że tego nie było. Stale mamy skłonność do niedoceniania tych ludzi, a przecież mieli setki czy nawet tysiące lat by doskonalić umiejętności. Obróbkę kamienia doskonalono znacznie dłużej niż np. obróbkę aluminium.

  • @piotrjerzypierwszy
    @piotrjerzypierwszy Жыл бұрын

    a jeśli nie krokodyl, jeśli amputacja? ludzie tego zrobić nie mogli, ale przybysze z kosmosu - tak ... 31 tyś lat temu to oni leczyli i opiekę sprawowali, no bo nie było nfz i zoz, ani pzu, ani nic takiego! tylko przedstawiciele cywilizacji pozaziemskiej, którzy przebywali tu na wakacjach, tylko oni mogli amputować skutecznie i bezpiecznie

  • @blablak2982
    @blablak2982 Жыл бұрын

    A może Łukaszu, mieli klęske głodu więc ciachnęli dzieciakowi stope i do zupy 😳

  • @theAmazinglyRandy
    @theAmazinglyRandy Жыл бұрын

    jeszcze troche i naukowcy odkryja ze nic mi sie nie chce jak jestem niewyspana D:

  • @mssss85
    @mssss85 Жыл бұрын

    mnie zastanawia czy ktos prowadzil badania odnosnie nie wyspania na X populacji przez np 1 rok. Czy w takiej sytuacji mozg sie zaadoptowal i zmniejszyl potrzebna ilosc snu ? ktos cos wie?

  • @wujeksmietanko

    @wujeksmietanko

    Жыл бұрын

    Polecam Ci książkę Mathew Walkera "Why do we sleep", znajdziesz tam wiee interesujących informacji na temat snu i konsekwencji niewysypiania się. Czytałem ją już kilka lat temu i nie pamiętam szczegółów, ale zapamiętałem kilka ogólnych rzeczy, między innymi, że długotrwałe niewysypianie się może być przyczyną różnych chorób, uważa się nawet (nie jest to rzecz pewna), że również Alzheimera. Trudno mi sobie wyobrazić w tym kontekście, że długotrwałe zmniejszenie ilości snu może przejść bez konsekwencji.

  • @michakot6287
    @michakot6287 Жыл бұрын

    Z tymi lasami tropikalnymi na Borneo to nie tak hop siup bo już zostało 20% tego co było 50 lat temu, a wszystko, żeby Europa i jameryka jadły sobie w maku chrupiące fryteczki na oleju palmowym z plantacji zasadzonych po wykarczowanej puszczy

  • @zbigniewgotkiewicz
    @zbigniewgotkiewicz Жыл бұрын

    32 tysiące lat ma najstarsza igła kościana.

  • @debagreg9698
    @debagreg9698 Жыл бұрын

    Co do amputacji. Nikt nie zadał pytania czy nie odbyła się po śmierci? Albo czy dziecko nie urodziło się bez stopy skoro miało wadę kończyny widoczna?

  • @janepko
    @janepko Жыл бұрын

    Dobrze, już wyłączam i idę spać.

  • @astat1
    @astat1 Жыл бұрын

    Съгласен съм. Когато съм недоспал, не изпитвам никакво желание да помагам на другите.

  • @selectnull4459
    @selectnull4459 Жыл бұрын

    :)

  • @michallaskowski5147
    @michallaskowski5147 Жыл бұрын

    hey mam ... mieszkanie w miastach ?

  • @michallaskowski5147

    @michallaskowski5147

    Жыл бұрын

    21:27 h

  • @michallaskowski5147

    @michallaskowski5147

    Жыл бұрын

    #3 wyglada jak przeciwnik z dooma :)

  • @michallaskowski5147

    @michallaskowski5147

    Жыл бұрын

    19:17 właśnie stworz/żyłeś potwora straszniejszego niż obcy :D

  • @michallaskowski5147

    @michallaskowski5147

    Жыл бұрын

    #4 a gdyby tak w trzech miejscach lagrange points umieścić 3 takie JWT ... to daje to jakąś przewagę nad jednym ? ...czy inne instrumenty trzeba tam umieścić niz na tym jednym ? ,,,, może można to jeszcze bardziej badać niż mikrofale ... może jakieś mini labo ... fal gravitacyjnych ? w sensie wieksza rozdzielczość bo to nie na ziemi a już na orbicie ?

  • @malleusmaleficarum9248
    @malleusmaleficarum9248 Жыл бұрын

    160 m3 ma mieszkanie o powierzchni circa 70 m2 i ja bym tego katedrą nie nazywał 😛

  • @LukaszLamza

    @LukaszLamza

    Жыл бұрын

    Hm. To może chociaż gotycką kolumnadę ze stalagnatów tam mieli? :)

  • @siemiwidzi
    @siemiwidzi Жыл бұрын

    Czyżby jajo Thanosa? W sensie to, z którego się wykluł, a nie… 😅

  • @Klasyczny_Introwertyk
    @Klasyczny_Introwertyk Жыл бұрын

    Ludzie sobie pomagają. Lipa tylko, że też jako gatunek lubimy się zabijać... Pierwszy news robi wrażenie.

  • @zbigniewgotkiewicz

    @zbigniewgotkiewicz

    Жыл бұрын

    To przez kobiety i dobór seksualny. Kobiety preferują agresywnych samców.

  • @akta1984
    @akta1984 Жыл бұрын

    Wypił kawę przed nagraniem, a przynajmniej brudne naczynie ma na stole.

  • @piotrjerzypierwszy
    @piotrjerzypierwszy Жыл бұрын

    krokodyl amputował dziecku stopę - ot i cała myśl medyczna

  • @jezuschrystus.onlycash
    @jezuschrystus.onlycash Жыл бұрын

    Gdzie bylibyśmy gdyby za kasę na wojny inwestowano w naukę?

  • @adamkluska356
    @adamkluska356 Жыл бұрын

    Teraz w archeologii nie pisze się płci, bo i do archeologii trafił światopogląd, że płeć płcią, ale nie wiadomo kim się czuła ta osoba. Wnioski proszę sobie sami wyciągnąć.

  • @polpoliko2222
    @polpoliko2222 Жыл бұрын

    Pierwszy

  • @antysynteza777

    @antysynteza777

    Жыл бұрын

    fcale nie, ja było pierwsze, zanim pojawił siem filmig

  • @milOzaur
    @milOzaur Жыл бұрын

    Panie Lamza, niech Pan nie robi urlopow

  • @michallaskowski5147
    @michallaskowski5147 Жыл бұрын

    wiecie co już na wstępie 31 k lat .. i za chwile ,,, 500 coś k lat ... moze taki odcinek albo ktoś to w komentarzach w prosty sposób wytłumaczy ... od Big Bang ... od kiedy się ten czas liczy że ziemia? , ,, kiedy dinozaury żyły ? ... miesza mi sie to wszystko razem ... nie wiem o co chodzi jak ktoś pisze ze "tyle i tyle lat temu " ...

  • @andrzejbo1
    @andrzejbo1 Жыл бұрын

    Szkoda mi Putina, on chyba strasznie niedosypia...

  • @Niekumak
    @Niekumak Жыл бұрын

    Ojej, nie kumam jak to możliwe że te bzdury o amputacji i bzdety o śnie przedstawiasz jako ciekawe przykłady osiągnięć nauki. Przecież to tak jaskrawy przykład jej patologii... 🤕 ... której przecież masz świadomość. Kiedyś tak pięknie wytropiłeś naciąganie badań dotyczących poszukiwania życia w kosmosie... Tam to była finezja... a tutaj to po prostu nasza codzienność - czyli przepalanie czasu i kasy w zamkniętym chorym układzie poza kontrolą społeczną 🤕 .. która albo śpi albo mocno kuleje 😉

  • @WiadrovZupov
    @WiadrovZupov Жыл бұрын

    Pozdrawiam

Келесі