Grób na tyłach jaskini - Wnętrze ręki na żywo - Zmierz to palcem! | Czytamy naturę

Ғылым және технология

W 169. odcinku "Czytamy naturę" opowiadam o:
1) 01:06 przypuszczalnym pochówku Homo naledi
2) 12:08 dużym postępie w rozwoju USG
3) 18:32 łokciach, sążniach i innych miarach antropometrycznych z całego świata
Źródła:
1) Berger, L. R., Makhubela, T., Molopyane, K., Kruger, A., Randolph-Quinney, P., Elliott, M., ... & Hawks, J. (2023). Evidence for deliberate burial of the dead by Homo naledi. bioRxiv, 2023-06. www.biorxiv.org/content/10.11...
2) Park, E. Y., Cai, X., Foiret, J., Bendjador, H., Hyun, D., Fite, B. Z., ... & Ferrara, K. W. (2023). Fast volumetric ultrasound facilitates high-resolution 3D mapping of tissue compartments. Science Advances, 9(22), eadg8176. www.science.org/doi/10.1126/s...
3) Kaaronen, R. O., Manninen, M. A., & Eronen, J. T. (2023). Body-based units of measure in cultural evolution. Science, 380(6648), 948-954. www.science.org/doi/10.1126/s...
Materiał powstał dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.

Пікірлер: 175

  • @robertsowikowski8235
    @robertsowikowski8235 Жыл бұрын

    Armful to będzie chyba "naręcze"

  • @Potimus_Ripme

    @Potimus_Ripme

    Жыл бұрын

    Analogicznie do handful = garść?

  • @LukaszLamza

    @LukaszLamza

    Жыл бұрын

    TAK! Wielkie dzięki, brakowało mi tego słowa. Swoją drogą, to ciekawe, jak się słowa specjalizują. Naręcze kwiatów - jasne, brzmi! Ale już na przykład "Zosia przyszła z naręczem poduszek" nikt by chyba nie powiedział? Pozdrawiam!

  • @Micha-ov5xv

    @Micha-ov5xv

    Жыл бұрын

    Jest też coś takiego jak oberemek, stary regionalizm będący wschodnim odpowiednikiem naręcza

  • @beatamalinowska4444

    @beatamalinowska4444

    Жыл бұрын

    ​@@LukaszLamza ale z naręczem drewna już tak

  • @lia3133

    @lia3133

    Жыл бұрын

    Z naręczem poduszek też.. dawniej to słowo powszechnie używano.

  • @panikrystyna1
    @panikrystyna1 Жыл бұрын

    Pozdrawiam autora i oglądających. Dziękuję.😀

  • @swtoma
    @swtoma Жыл бұрын

    Z ciekawych jednostek (raczej nie antropometryczne tylko teo(?)metrycze) czasu to istnieje "zdrowaśka" (czas odmówienia "Zdrowaś Maryjo") i "paternoster" (czas odmówienia "Ojcze nasz" albo odległość jaką się w tym czasie przejdzie na piechotę).

  • @beatakozowska6657

    @beatakozowska6657

    Жыл бұрын

    Trzy zdrowaski odmowiono, deske pieca odstawiono. W golebi pieca lezal trup gdzieniegdzie przypalony... To cytat z Chlopow

  • @Thekkuba1414
    @Thekkuba1414 Жыл бұрын

    Niektóre prymitywne miejsca na świecie, takie jak Stany Zjednoczone. 🧡👌

  • @ratm2122

    @ratm2122

    11 ай бұрын

    Autor chyba zaprzecza sam siebie mówiąc że usa to prymitywne miejsce na świecie. Skoro większość artykułów naukowych właśnie stamtąd pochodzi🤔

  • @vlad1209palovic
    @vlad1209palovic Жыл бұрын

    "Sztych" ( 8 palców) było chyba miarą głębokości kopania/spulchniania gruntu..Ostał się nawet rydel o nazwie "sztychówka". 🙂

  • @czestimirkorziszek8441

    @czestimirkorziszek8441

    Жыл бұрын

    Dokładnie to miałem napisać. Etymologia wiejska stosowana. "Sztychówka" to zaokrąglona zazwyczaj lekko łopatka (nie płaska) do kopania "na głębokość". Kopie się na głębokość kilku "sztychów" czyli kilku wielokrotności jednorazowego wbicia łopatki.

  • @beatamalinowska4444

    @beatamalinowska4444

    Жыл бұрын

    W mojej okolicy sztych był także używany jako miara głębokości przy kopaniu gruntu

  • @zofiaagnieszkabiernacka826
    @zofiaagnieszkabiernacka826 Жыл бұрын

    Nie wiedziałam, że to sążeń. Ja tę miarę długości znałam jako " taaaka ryba". A serio: wszystko o pochodzeniu człowieka jest ultra ciekawe, poproszę o więcej takich doniesień, nie spodziewałam się że jakaś informacja to przebije, jednak w głowie kołacze się pytanie: czemu renifery sikają razem??😂

  • @Jakub-pc3gv
    @Jakub-pc3gv Жыл бұрын

    Gdzie są twoje milionowe zasięgi!!! JESTEŚ MISTRZEM👍👍👍🌴🌴🌴

  • @LukaszLamza

    @LukaszLamza

    Жыл бұрын

    Ojtam, cyferki. Zawsze tylko więcej i więcej... Dzięki za dobre słowo. :)

  • @polk6764

    @polk6764

    Жыл бұрын

    @@LukaszLamza nie do końca

  • @dzieckochaosu
    @dzieckochaosu Жыл бұрын

    19:32 szanuję ;-) TYLKO UKŁAD SI!

  • @jacekswiech530
    @jacekswiech530 Жыл бұрын

    Mamy na Jurze taką jaskinię o romantycznej nazwie "Kalesonowa". Tworzy długi rękaw pod skałką i wychodzi się z drugiej strony. Zazwyczaj bez kalesonów, bo jest bardzo ciasno

  • @piotrpolcyn9798
    @piotrpolcyn9798 Жыл бұрын

    "Na trzy palcy" - zaorał miedzę Kargul Pawlakowi...

  • @Vikisoton
    @Vikisoton Жыл бұрын

    Bardzo dziękuje za ciekawy program. Bardzo ciekawy jest dzisiaj 👍

  • @kpt.stratford5212
    @kpt.stratford5212 Жыл бұрын

    Jest jeszcze jednostka długości którą poznajemy najwcześniej, mianowicie: 'za siedmioma górami, za siedmioma lasami'.

  • @beatakozowska6657

    @beatakozowska6657

    Жыл бұрын

    😂😂😂😂😂

  • @agnieszkamynczak2882

    @agnieszkamynczak2882

    Жыл бұрын

    A jednostka czasu "dawno, dawno temu". 😆

  • @GrzegorzPietrzak321
    @GrzegorzPietrzak321 Жыл бұрын

    Nie tylko renifery... spójrz na autokarowe wycieczki :D

  • @kshyku6186
    @kshyku6186 Жыл бұрын

    Armfull to może naręcze? Bo taki wyraz znam. Co do rozmiaru piędzi: Ojciec mnie nauczył bym sobie życie ułatwił. Co kilka lat aktualizowałem wyniki. I kciuk-środkowy to 25cm. Kciuk-wskazujący to 23cm, kciuk serdeczny 26cm i tak dalej :-) ludzie się śmieją do momentu aż przyłożą miarkę i pasuje z błędami 0-1cm na odległościach metrowych :-)

  • @LukaszLamza

    @LukaszLamza

    Жыл бұрын

    Tak, dzięki! Miałem zaćmienie jakieś. Kurczę, palce pianisty! :)

  • @Izwor
    @Izwor Жыл бұрын

    USG wielokanałowe na żywo może być przełomem w diagnostyce. Bardzo ciekawy temat.

  • Жыл бұрын

    Projekt panoramicznego USG wygląda ciekawie lecz póki co - mało praktycznie, bo na porządku dziennym USG używa się przede wszystkim do oceny narządów jamy brzusznej, serca czy tętnic np. w nogach. Warto wiedzieć, że to właśnie tradycyjne USG jest narzędziem, które staje się stetoskopem XXI wieku i jest wykorzystywane na porządku dziennym przez lekarzy na oddziałach ratunkowych czy izbach przyjęć, a coraz częściej również lekarzy rodzinnych. Cieszymy się, że poruszacie ten temat, a zainteresowanych działaniem USG w codziennej praktyce a także tym jak wyglądają obrazy tarczycy, nerek czy serca - odsyłamy do nas po więcej! :)

  • @mikiradzio2214
    @mikiradzio2214 Жыл бұрын

    Zawsze mnie fascynują staropolskie nazwy. Liczę na to że kiedyś pojawi się coś o językach

  • @gonzogorf7019
    @gonzogorf7019 Жыл бұрын

    Ostatni segment koresponduje ze 150 Radiem Naukowym

  • @beatakozowska6657

    @beatakozowska6657

    Жыл бұрын

    O, trzeba zajrzec

  • @AARTpl
    @AARTpl Жыл бұрын

    Jeżeli chodzi o "piędź" to często używam takiego typu pomiaru jako właśnie wielokrotność 20 cm. Przydatne do szybkiego mierzenia np długości mebli, kabli itp. Z tego co kojarzę to jest to dosyć powszechna metoda orientacyjnego określania długości pośród wszelkich "majstrów", przy odrobinie wprawy jest zaskakująco precyzyjna.

  • @Zmiana_Pogody
    @Zmiana_Pogody Жыл бұрын

    sympatyczny odcinek, a końcówka to już na maksa :) te werble, te anegdoty, szczerze uśmiałam się - dziękuję!

  • @rafalswiezy
    @rafalswiezy Жыл бұрын

    Turbo ciekawe! Dzięki za jednostki i ich stare nazwy :)

  • @samandar1846
    @samandar1846 Жыл бұрын

    Dziękuję, super materiał.

  • @grzegorj
    @grzegorj Жыл бұрын

    19:32 „W niektórych prymitywnych miejscach na świecie również cale, w takich miejscach jak Stany Zjednoczone” Panie Łukaszu, zdobył Pan właśnie moje serce :)🤣

  • @grzegorj

    @grzegorj

    Жыл бұрын

    A tak btw., czy można nazwać inaczej niż prymitywnym kraj, w którym nie tylko mierzy się w calach, stopach, jardach, trzech rodzajach ton, akrach, granach i innych przedpotopowych dziwactwach, ale także kraj, którego ogólny poziom rozwoju społecznego jest taki sam jak Białorusi (Łukaszenki). A dlaczego? A choćby dlatego, że wymierza się tam karę śmierci. To nie tylko prymitywny kraj, to także zakała cywilizacji. Ciekawe, kiedy w końcu dotrze to do ich pustych...

  • @mariuszhertmann9397
    @mariuszhertmann9397 Жыл бұрын

    Szczypta stosowana w dawnych aptekach to było to co chwytają trzy palce. Dwa palce chwytały pół szczypty

  • @LukaszLamza

    @LukaszLamza

    Жыл бұрын

    Potrzebne źródło. :) Ale brzmi to na tyle prawdziwie, że jestem już kupiony.

  • @j.3378

    @j.3378

    Жыл бұрын

    @@LukaszLamza tymczasem ... pójdźmy krok dalej, czyli krok to nie taka prosta rzecz do końca. - Najpierw należy wyliczyć swój średni krok - na odcinku 100 metrów. 100 m podzielić przez ilość kroków. A potem mając już spersalizowany krok 😉 można mierzyć odległości w terenie, czyli stosować tzw. krokówkę geologiczną. Nie działa tylko przy większych nachyleniach terenu, no chyba że ktoś to sobie przeliczy dla odpowiednich kątów nachylenia i opisze to w naukowym czasopiśmie "Mój pierwszy krok" 🤗 - Generalnie, jak ktoś równo chodzi potem wyciągając nogi odpowiedzialnie to pomiar wychodzi zasadniczo prawidłowo. Pozdro. ☺

  • @dariusz_k._ladziak

    @dariusz_k._ladziak

    Жыл бұрын

    ​@@LukaszLamzaĆwierczakiewiczowa wystarczy?

  • @dariusz_k._ladziak

    @dariusz_k._ladziak

    Жыл бұрын

    ​@@j.3378Dla mnie 60 parokroków na sto metrów. A dokładność? Na pewnych zawodach na orientację, w których nie startowałem.(jako organizator nie mogłem, ale mogłem pozaklasyfikacyjnie przejść trasę, kartę startową dostać i mieć policzone punkty - dla własnej wiedzy, jako trening) odmierzyłem pewną odległość parokrokami. Miejsce zaznaczyłem kopiąc obcasem bruzdę w drodze. A potem sprzątałem trasę. Dochodząc do tego punktu znów odmierzyłem parokrokami. Ostatni krok wypadł na, nie wiem jakim cudem ocalałej mojej bruździe. A było to ponad sto metrów zdecydowanie - więc można tą metodą uzyskać niezłą powtarzalność.

  • @j.3378

    @j.3378

    Жыл бұрын

    @@dariusz_k._ladziak czyli masz krok 1,66 m ? (skoro niby 60 kroków na 100 m) No nawet nie żartuj. 😆 Krokówka to równe kroki swobodnie naturalnie wykonywane odpowiednim marszem nie jakieś skoki i susy. Nie jakaś parokrokówka - nieznana nam. Możesz przeczytać o niej w podstawowej literaturze: Kartografia geologiczna - czyli jest skuteczna.

  • @krzysiek1234567890gu
    @krzysiek1234567890gu Жыл бұрын

    Jak się kajakarz wywróci to się mówi że wsiadł nie do swojego kajaka, bo właśnie Eskimosi mieli na wymiar robione

  • @beatakozowska6657
    @beatakozowska6657 Жыл бұрын

    Dziekuje za mily update I rozrywka. Pozdrawiam z Leeds

  • @whitneybrown1715
    @whitneybrown1715 Жыл бұрын

    Zawsze umilasz dzień, dzięki.

  • @dariusz_k._ladziak
    @dariusz_k._ladziak Жыл бұрын

    25:33 Błąd gruby. Tyle, ile się zmieści między dwoma palcami to półszczypta. Szczypta to tyle, ile się zmieści między trzema (kciukiem, wskazującym i środkowym). Jest też półtorej szczypty - łącznie z serdecznym. To piszę ja,.człowiek potrafiący, póki mi stawy nie zesztywniały, odmierzyć piędziami metr z błędem poniżej centymetra. A na palcu wskazującym mam bliznę skalibrowana na 10 cm. Przydatne w technice.

  • @Cien_Swiatla

    @Cien_Swiatla

    11 ай бұрын

    ja mam tak samo 🙂

  • @annakolankowska3781
    @annakolankowska37817 ай бұрын

    Dzień dobry,dziękuję bardzo za ten program/podcast,jest bardzo interesujący i masa w nim nieznanych informacji. Myślę,że nazwa "sztych" czyli szerokość ośmiu palców,pochodzi od nazwy zagłebienia łopaty w glebie,np.przy przekopywaniu ogródka,jest też rodzaj łopaty służącej do tego celu, tzw.sztychówka. A więc sądzę,że nazwa miary odpowiadająca ośmiu palcom,zwana sztychem odpowiada szerokości ostrza łopaty. Pozdrawiam serdecznie. Anna Kolankowska.

  • @jacekm3287
    @jacekm3287 Жыл бұрын

    19:35 Coś pięknego 🤣Aż się popłakałem ze śmiechu. Ale tam się nie mierzy już w calach itp. tylko w boiskach, pickupach i basenach olimpijskich. 😆

  • @piortpiasecki3033
    @piortpiasecki3033 Жыл бұрын

    Jeden człowiek z jednym wołem? (Nie koniem, koni jeszcze długo nie używano do orki). Tyle ile mieści się w rękach - naręcze.Wymiary to nie tylko długość, do kajaka ważna jest też waga :)

  • @MILCZAR55
    @MILCZAR55 Жыл бұрын

    Szczypta to ilość substancji, którą można wziąć w trzy palce, a pół szczypty w dwa palce. Pozdrawiam.

  • @vratisavslezny9394
    @vratisavslezny9394 Жыл бұрын

    Tak kiedyś budowano i wykonywano wyposażenie czy brano miarę na ubrania. Mówiło się: "daj mi piątkę" i mistrz sobie ją karbował i od niej mierzył wszystko pod klienta. 👉Piędź może być od piętki/pięty (walczyć o każdą piędź ziemi 👉 jak Pawlaki z Kargulami...) Jest też 👉 "obejście" - to było tyle ziemi ile gospodarz mógł obejść od rana do /obiadu, sjesty /wieczora Dyskusyjne jest 👉 stajanie - w zależności od czasów i regionu były to mocno rozbieżne jednostki.

  • @kubacski8454
    @kubacski8454 Жыл бұрын

    Krok następny? Stworzenie miar na podstawie Czytamy Naturę 💪

  • @skublin
    @skublin Жыл бұрын

    Od razu przy sztychu pomyślałem o sztychówce, która rzeczywiście ma bardzo zbliżoną szerokość do ośmiu palców :o

  • @Fabian1229S
    @Fabian1229S Жыл бұрын

    Jak zawsze trzeba tylko dziekowac Panu.Czy moze Pan nam powiedziec cos o tym wspomnieniu ,,swoich korzeni,, na tym filmie ?W pewnym momencie ,kiedy Pan mowil o jednostkach mierniczych pol uprawnych-o ile sie nie myle-padla ta uwaga ,refleksja Pana.Pytam tak z ciekawosci.

  • @Margot4454
    @Margot445410 ай бұрын

    No to wpadłam w króliczą jamę - dzięki ! Jak miałam 12 lat to chciałam być paleontologiem, ale jak 15 to już fizykiem (i to zrobiłam, na początek). Tak więc nic lepszego na YT nie znajdę po obejrzeniu odcinka, no chyba, ze wszystko co na kanale. Dzięki 🤘

  • @paolabukowska1031
    @paolabukowska1031 Жыл бұрын

    Ciekawy odcinek. Dzięki, dobry człowieku! :)

  • @stanleybrown5656
    @stanleybrown5656 Жыл бұрын

    Dzięki za kolejną odsłonę. Powiem tak, z jednym "poczuciem" trafił pan w 10tkę. Ale to akurat potwierdzi się za około rok. Pozdrawiam.

  • @PijanyKrasnolud-ow3bu
    @PijanyKrasnolud-ow3bu Жыл бұрын

    Na przerwę w pracy idealne

  • @AdrianRamzes
    @AdrianRamzes Жыл бұрын

    Podobno najlepsza długość snowboardu to taka, żeby postawiony pionowo sięgał do brody (nie wiem jak z nartami). Jak widać miary antropometryczny mają sens do dzisiaj :)

  • @AdrianRamzes

    @AdrianRamzes

    Жыл бұрын

    Może jest taka miara? "Broda"? xd

  • @augustsaby5457
    @augustsaby5457 Жыл бұрын

    Morga (a raczej mórg [rodzaj męski])czyli jutrzyna (nazwa od jutrznia czyli świt) to miara ziemi jaką można było zaorać parą wołów od świtu. Podaję za Zygmuntem Glogerem (Encyklopedia Staropolska) Koniem można zaorać więcej. Większą miarą gruntu była włóka - to ilość gruntu którą można zabronować (czyli zawłóczyć) parą wołów. Włókę określano na 30 mórg czyli na 300 prętów długości i 30 prętów szerokości licżąc pręt po siedem i pół łokcia warszawskiego. Na królewszczyznach liczono włóki po 33 morgi. Na Litwie morgi były o ćwierć większe więc i litewska włoka także. Miarą gruntu powierzchniowo taką samą lecz dotyczącą innego rodzaju gruntu był łan. Łanami mierzono wszystko co do gospodarstwa należało, a więc razem z gruntem ornym łąki. wygony, sady, a też stawy rybne.

  • @mirosawbieniek6976
    @mirosawbieniek69764 ай бұрын

    Dziękuję

  • @andrzej-sawoszkrasowski8786
    @andrzej-sawoszkrasowski8786 Жыл бұрын

    Najwyraźniej wielbiciele metalu są także fanami tej jednostki określanej jako ćwierć, bardzo często jej używają :D

  • @blablak-rl2fc
    @blablak-rl2fc Жыл бұрын

    oburącz, to to co możesz unieść w ramionach

  • @majster893
    @majster893 Жыл бұрын

    Czołem Doktorku! Dzięki za film! 🙂

  • @ppkbtb
    @ppkbtb Жыл бұрын

    Panie Łukaszu, kiedy własny serial na Netflixie ?

  • @LukaszLamza

    @LukaszLamza

    Жыл бұрын

    Obyczajowy? Science fiction? A może kostiumowa rekonstrukcja renesansowego środowiska alchemików krakowskich? ;)

  • @monelli1980

    @monelli1980

    Жыл бұрын

    Wszystko jedno byle lepsze niż Kleopatra :)

  • @LukaszLamza

    @LukaszLamza

    Жыл бұрын

    @@monelli1980 "Nieważne, co piszą w podręcznikach astronomii. Moja babcia zawsze mi mówiła, że białe karły są czarne."

  • @ppkbtb

    @ppkbtb

    Жыл бұрын

    @@LukaszLamza Są kwarki i skwarki (to chyba u Lema)

  • @milosztur331
    @milosztur331 Жыл бұрын

    Tak, piękne.

  • @jacekswiech530
    @jacekswiech530 Жыл бұрын

    Staja, albo stajanie - odległość jaką może przejść grupa od postoju do pistoju.

  • @krzysztof4994
    @krzysztof4994 Жыл бұрын

    Super odcinek, dziękuję 💙

  • @kefirtruskawkowy
    @kefirtruskawkowy Жыл бұрын

    Używa się jednostki palec do mierzenia wysokości piany, np. piana na dwa palce ;)

  • @krzysiek6145
    @krzysiek6145 Жыл бұрын

    Małpka -200 ml wódki, szczeniaczek 100 ml.

  • @deixkivi
    @deixkivi Жыл бұрын

    Swego czasu była reklama napoju alkoholowego, w którym padało hasło: "Piana na dwa PALCE"

  • @kenshi21
    @kenshi21 Жыл бұрын

    O tych calach też sie uśmiałem. Bo myślałem że ma to pochodzenie techniczne a nie z ziaren.

  • @nihilistycznyateista
    @nihilistycznyateista Жыл бұрын

    Sztych to nie jest część miecza, a rodzaj ciosu mieczem - inaczej zwany pchnięciem (choć z czasem tą część na czubku miecza, którą dokonuje się pchnięcia zaczęto nazywać sztychem), ale jest coś, czego częścią jest sztych i ma tu sens zarówno nazwa tego czegoś, jak i jednostka o szerokości 8 palców. mało tego - jednostkę "sztych" używa się do dzisiaj, najczęściej jako jednostkę szerokości wykopu. Już świta? Tak, to coś to część kopiąca łopaty. I teraz wyobraźcie sobie kopanie PRZED czasami powszechności łopat, kiedy używało się do tego jakichś prymitywnych narzędzi lub nawet własntych dłoni. Szerokość dwóch złożonych razem dłoni bez kciuków - czyli w sam raz 8 palców - wydaje się idealna. W taki własnie sposób kopie się dwiema dłońmi. Chociaż dzisiaj też stosuje się tą jednostkę nie tylko jako miara szerokości - "Prosze wykopać mi tu fundament na szerokosć dwóch sztychów drogi robotniku", ale i czasem głębokości, bazując na tym ile ta łopata ma w pionie - "drogi ogrodniku, przekop mi tu grządkę na głębokość sztychu". I fajnie też, że wspomniał pan o ćwierci - bo to pozwala mi nawiązać do ciekawego przysłowia staropolskiego, które słyszy się nawet dzisiaj czasami - czyli "dwie ćwierci do śmierci". To nie jest miara ułamka, że zostało mu dwie ćwiartki dnia, czy powiedzmy dwa kwadranse, zwłaszcza, że zwykle stosuje się to w trybie retroaktywnym mówiąc, że ktoś był o te dwie ćwierci od śmierci. Jaka jest więc etymologia tego powiedzenia? Tu chodzi właśnie o odległość - i chodziło o rany bitewne, głównie od strzał. Kiedy strzała trafiła powiedzmy w obojczyk, co nie jest może przyjemne, ale nie trafiła w szyję, czego byś nie przeżył, to odległość, której tej strzale brakowało, aby zadać śmierć, to mniej więcej właśnie dwie ćwierci. Podobnie, jak miecz przebił tarczę, ale nie wbił się w ciało, a zatrzymał na skórzanym kaftanie, czy zbroi, czy nawet bardziej nowożytnie - kula karabinowa przeszła centymetry od serca (choć tu już bardziej idziemy w odległości rzedu p[ół ćwierci). Czyli nie powinniśmy tego używać, jak ktoś ma silną gorączkę i już "chwyta świętego Piotra/pana Boga za pięty", czy "jest jedną nogą po tamtej stronie", ale kiedy jego rana przesunięta o jakieś 10-12 cm, bo coś koło tego wynosza dwie ćwierci - byłaby śmiertelna. Choć jasne, ze powiedzenia ewoluuja i nikt się nie będzie czepiał, jak użyjemy tego inaczej, niż było pierwotnie.

  • @brumol5953
    @brumol595311 ай бұрын

    sztych - to z tego co pamiętam 3/4 dlugość czesci metalowej (okolo 70%) szpadla, którym kopiemy ziemie :), a może szerokość szpadla :), jak się przekopuje ziemie to na głębokość sztych wystarczy :)

  • @joannagadzinowska-szczucin6230
    @joannagadzinowska-szczucin6230 Жыл бұрын

    Moje dzieci miały jednostkę pomiaru czasu „łańcuch” co oznaczało czas,w ktorym podczas wakacji dojeżdżałyśmy z Rzeszowa do pałacu w Łańcucie („łańcuch”) 😊 potem przez dlugi czas pytali „a ile to bedzie trwało łańcuchów?”.

  • @nihilistycznyateista
    @nihilistycznyateista Жыл бұрын

    A może korzec? W sensie ta objętość możliwa do objęcia ramionami. Aczkolwiek tu mamy nieco inny przelicznik raczej nieantropomorficzny, a naczyniomorficzny - bo korzec to być może dałoby się chwycić na raz (około 120l), choć pewnie realniej byłoby chwytać półkorce, w każdym razie korzec to 8 miarek, a miarka to 4 garnce. W USA dalej sprzedają choćby soki, czy mleko na galony, chcielibyście kupować w sklepie garnce mleka? Albo na miarki, stanowiące ciut więcej, niż taka popularna zgrzewka mająca 12l, bo miarka to jakieś 15l z lekkim hakiem. I swoją drogą podstawą wbrew pozorom tu nie jest garniec, a właśnie miarka. I taką miarkę określano na bazie apetytu konia - bo koń zjadał mniej więcej miarkę owsa dziennie. To bardzo praktyczne - bo weźmy na przykład wyprawę wojenną, gdzie taki rycerz zabierał zwykle co najmniej 3 konie (jeden do jazdy, drugi tak zwany luzak na zapas i co najmniej 1 do ciągnięcia wozu taborowego ze sprzętem i prowiantem) i znając też odległość (ja nie znalazłem, ale może była jakaś jednostka odległości dziennego przemarszu wojsk) i jako tako wyliczając czas kampanii wojennej, można było obliczyć ile korców ziarna trzeba zabrać ze sobą na wyprawę. Szalenie przydatna jednostka. Jednostka marszu żołnierza to nie jest przypadkiem po polsku staje, czy też stajanie? I w chwili kiedy to zapisałem sprawdziłem i jest jeszcze ciekawiej... staje to nie taka wielka długość, ale jej opis jest przezabawny, ale i jakże praktyczny - otóż jak orano wołami pole to jeden wół był w stanie ciągnąć bez zatrymania pług właśnie na staje. a potem stajał... i zwykle w tym miejscu zawracano i orano dalej ponownie na jedno staje. Zapewne powtarzano to, aż się zaorało całą morgę;]

  • @niki3979
    @niki3979 Жыл бұрын

    piędź - na śląsku choć być może lokalnie -"szpana" = kciukmały palec. na praktykach technicznych (90') zalecano mi zmierzenie i zapamiętanie swojej szpany, kroku, i szerokości dłoni bez kciuka, a szerokość kciuka to col (cal)ja w najszerszym miejscu mam 2,5cm :). "col dwa cole nie gro role", no i teraz mam krzywe ściany :)

  • @teresalesniak4521
    @teresalesniak4521 Жыл бұрын

    Już kiedyś wcześniej wspominał Pan o sytuacji, gdy archeolog, czy antropolog nie mogąc wejść do zbyt wąskiej jaskini, wynajął w tym celu ludzi. Czy chodziło o to samo.odkrycie, o którym mówił Pan dzisiaj, tylko we wcześniejszej fazie?

  • @shargye
    @shargye Жыл бұрын

    Przy okazji jednostek, zastawia mnie bardzo wymiana walut w zamierzchłych czasach - międzynarodowa. Oczywiscie, srebro, złoto. Niemniej same monety prawie non stop się zmieniały. Fałszowanie to osobna sprawa. Jak się rozliczano, nie o weksle mi chodzi, ani o papier. Dukaty, floreny, ruble. Monety,

  • @enkamayo
    @enkamayo Жыл бұрын

    Również indyjski instrument rudra veena wykonywana jest na podstawie szerokości dłoni jej przyszłego właściciela.

  • @fellafromkpn
    @fellafromkpn Жыл бұрын

    Jak na psa byłem nawet zainteresowany wykładem :P

  • @MishaTychy
    @MishaTychy Жыл бұрын

    Git🎉

  • @stefansiara6753
    @stefansiara6753 Жыл бұрын

    Słownik języka polskiego PWN*. naręcze, naręcz «tyle, ile da się unieść na rękach».

  • @gracjanchudziak4755
    @gracjanchudziak4755 Жыл бұрын

    Imo jeden z najlepszych odcinków!

  • @trollpaleontologiczny1981
    @trollpaleontologiczny1981 Жыл бұрын

    Haha, ulubiona jednostka prowadzącego to 20 cm? Chyba od jajek mierzone xD

  • @londragon5371
    @londragon5371 Жыл бұрын

    A ja mam jeszcze trzy jednostki: 1. Czasu - 1 mgnienie oka 2. Objętości - 1 gul 3. Długości - 1 rzut beretem Nie wiem ile one wynoszą na jednostki metryczne :)

  • @kinjelor
    @kinjelor Жыл бұрын

    Sztychówka to szpadel, jednostkę sztych pamiętam jako głębokość wykopaną za pomocą jednego wbicia szpadla

  • @barteklesko
    @barteklesko Жыл бұрын

    Farsee to byłoby może polski rzut beretem :p Byla kiedys reklama w której miarą były palce - piana na dwa palce :)

  • @Mufafa89
    @Mufafa89 Жыл бұрын

    Sztych i dłoń mogły służyć do tworzenia rękojeści dwu- lub jednoręcznych

  • @michazarebski9947
    @michazarebski9947 Жыл бұрын

    Panie Łukaszu czy smakowały Panu zawijaniec, bigos i naleśniki na Klimczoku?

  • @Ravsawicki1
    @Ravsawicki111 ай бұрын

    Zastanawiam się, jak to jest, ze ktoś tak ładnie opowiedział historie o broni jądrowej, nie wie ze każdy człowiek ma rożna długości. Gdyby takie jednostki używać, to napewno się nie dogadamy, a nie dość ze reaktora nie dałoby się zbudować, a nawet procy chyba.

  • @myoniwy
    @myoniwy Жыл бұрын

    Sztych to szpadel, kopie się na dwa sztychy. Odległość od końca palcy do sutka (tej samej strony co ręka) to ok 1m. Sprawdzone u wielu osób.

  • @adamganski2012
    @adamganski2012 Жыл бұрын

    👍

  • @Klasyczny_Introwertyk
    @Klasyczny_Introwertyk Жыл бұрын

    ..., ale jakość video jest w tym odcinku miejscami taka, że oczy bolą jak się ogląda 😭, merytoryka jak zawsze 👍.

  • @dopaminka2653
    @dopaminka2653 Жыл бұрын

    Ciekawe - z czasem nudne - czas ⏳ 🌻 względny

  • @PolYGlokk
    @PolYGlokk Жыл бұрын

    apropos przejsc miedzy jaskiniami zajmiecei sie moze tunelami w piramidzie heopsa?

  • @andrzejandrzejewski8556
    @andrzejandrzejewski8556 Жыл бұрын

    👌😉

  • @nowymail
    @nowymail Жыл бұрын

    Gdyby przeskalować mózg małpy człekokształtnej do rozmiarów mózgu człowieka, to będzie on zawierał więcej neuronów (o ok. 10%), więcej komórek będących nie-neuronami (o około 20%), więcej kory mózgowej (masa, jak i liczba neuronów, oraz udział masy do całego mózgu). Jedyne, co mamy proporcjonalne większe, to móżdżek (masa, procentowy udział masy do całości mózgu, liczba neuronów) Źródło (Table 2) ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2776484/

  • @65mto
    @65mto Жыл бұрын

    Trochę to odgrzewany kotlet. Jaskinia Rising Star została spenetrowana jesienią 2013, Homo Naledi opisano w 2015. Dobrych parę lat temu był do obejrzenia paradokument o tych badaniach, Lee Berger brał w nim udział. Faktycznie, ma parcie na szkło.

  • @Aurikleopatra
    @Aurikleopatra Жыл бұрын

    Armfuel to może naręcze?

  • @LukaszLamza

    @LukaszLamza

    Жыл бұрын

    Tak, wielkie dzięki. Zaćmiło mnie najwyraźniej. :)

  • @jerzyblinowski5177
    @jerzyblinowski5177 Жыл бұрын

    29:05 Za siedmioma górami, za siedmioma lasami ...

  • @hadros7990
    @hadros7990 Жыл бұрын

    jednostka armfull to po polsku naręcze lub naręcz przynajmniej tak się u mnie w domu mówi

  • @Claudel1990
    @Claudel1990 Жыл бұрын

    W czasie rzeczywistym jest każde, ale to każde USG.

  • @marcinwiecek9968
    @marcinwiecek9968 Жыл бұрын

    26:00 - brzemię

  • @towiem
    @towiem Жыл бұрын

    Morga - jedna dniówka czy do południa ? 🤔

  • @RenataMilosz
    @RenataMilosz Жыл бұрын

    Ten na miniaturce do filmu bardzo podobny do pana jest. :)

  • @martinjohnson2549
    @martinjohnson254911 ай бұрын

    Ciekawe, że w szkole nigdy, przy okazji omawiania lektur nie wyjaśniano znaczenia tych jednostek, ale polonistka dręczyła pytaniami ile morgów ziemi miał ktoś w jakiejś lekturze.

  • @jasjasko3426
    @jasjasko3426 Жыл бұрын

    "Morgi" jeszcze moja babcia używała.

  • @Sprechfenster
    @Sprechfenster Жыл бұрын

    Sztych ma też łopata albo szpadel ;)

  • @tomaszp.9424
    @tomaszp.942411 ай бұрын

    "sztych" odnosi się do głębokości i jest to jedno "pchnięcie" szpadla

  • @bhrigu915
    @bhrigu9158 ай бұрын

    Gdzie ty sie uczyles jezyka polskiego?

  • @pawegorka8589
    @pawegorka8589 Жыл бұрын

    jakiś grubas 200 mln lat temu wpadł do dziury i szamocząc się poharatał ścianę netflix adaptation ...

  • @youazcrash
    @youazcrash Жыл бұрын

    Ci, którzy piją piwo znają i stosują jednostkę "palec" do dziś. Piana na 2 palce.

  • @dariusz_k._ladziak
    @dariusz_k._ladziak Жыл бұрын

    Niewzorcowym, ale antropometrycznym wymiarem cala jest długość od czubka kciuka do wewnętrznej powierzchni kzgietego kciuka. Z innych miar antropometrycznych, których nie wymieniłeś - yard, czyli od czubka palca do czubka nosa, i mila, zwłaszcza rzymska - czyli tysiąc parokroków.

  • @owady1
    @owady1 Жыл бұрын

    Nie wskazałeś carski miary szerokości torów kolejowych.

  • @slawek277
    @slawek277 Жыл бұрын

    Cześć i czołem

  • @goldbaum5297
    @goldbaum529711 ай бұрын

    25:57 może naręcze...?

  • @agaagusia4726
    @agaagusia4726 Жыл бұрын

    Szczypta jest chyba najpopularniejsza. Prawie w w każdym przepisie kulinarnym sie znajdzie

Келесі