АДАЙ ЖЫЛҚЫСЫ. БҰҒАБАЙ СЕЙІС. БЕКТАС ШАБАНДОЗ (әуесқой түсірілім)

2015 жылғы 24-26 шілде күндері Ресей Федерациясы Рязань облысы Спасск-Рязанский қаласында халықаралық ат бәйгесі өтті. Оған Ресей, Германия, Қазақстан, Финляндия мемлекеттерінен түрлі текті тұқымды аттар қосылған.
Алыс қашықтыққа шабатын ат бәйгесіне Қазақстан Республикасы атынан маңғыстаулық бес Адай жылқысы қатысып, бәрі жүлдемен оралды. Соның ішінде Маңғыстау ауданы Қызан ауылынан ат қосқан белгілі атбегі - Бұғабай Мұқырбаевтың екі жүйрігі жеңіске жетті. Олар: 80 шақырым қашықтық бойынша алғаш рет бәйгеге түскен «Бумер» аты (бәйге бала - жетібайлық Әнес Етреков) мен 120 шақырымнан «Жары» тұлпары (шабандоз - өз ұлы Бектас Мұқырбаев) І (бірінші) орынды жеңіп алды. Айта кетейік, «Жары» бұған дейін де алдыңғы жылдары осы қалада өткен бәйгеде топ жарған еді. Былтыр Францияда сынақтан өтті.
Сондай-ақ 120 шақырым қашықтықта ІІ орынды да Наталья Долгихтің «Жезкиік» атты Адай жылқысы иеленіп, қалған ІІІ, IV орындарды орыстарға беріп, V, VI орындарды тағы да Азат Қойшиев («Ойлы») пен Әбіш Етирековтың («Көкпар») Адай тұқымды жылқылары олжалайды. Жерлестерінің бұл жеңістерінен жігер алған Дарья Попованың осы тектес «Чекист» тұлпарына да 80шақырымдық сайыста IV орын бұйырады.
Бұл шағын ақпаратты www.probegi.info сайтында жарияланған осы бәйгені ұйымдастыру комитетінің есептік кестесінен көруге болады:
equestrian.center/online/2015/...
Адай жылқысы - салт мінілетін қазақ жылқысының бір тұқымы. Ежелгі Грек тарихшыларының зерттеулерінде айтылатындай, қазақ даласы - оның ішінде Арал мен Каспий теңіздері арасын мекендеген көшпелілер өмірімен етене, араласа өсіп жетілген. Адай жылқының тұқымдық эволюциялық даму жолы өте күрделі. Мініске шыдамдылық, желгіштік және бірқатарының теңбіл көк түсті болып келуі араб тұқымды жылқыларды меңзейді. Ал қарабайыр, қазанат - жүрдектігі жағынан Түрікмен жылқысы - Ахалтекенің белгілері бар екенін де көрсетеді. Жыл он екі ай жайылымды ғана пайдаланатын, қосымша азықты қажет етпейтін, ауа райына төзімді бұл тұқым күтім талғамайды. Адай жылқысының тұрқы ұзындау, шомбал және сүйектілеу, қысқа, майда жалды, көзі үлкендеу, басы жеңіл, маңдайы онша ұзын емес, бірақ кең, үлбіреген қысқа құлақты етсіз. Мойны қысқа омыраулы, арқасы түзу, сауыры солыңқы, жуан жіліншігі етсіз, мықты құйма тұяқты болып келеді. Орташа шоқтығына дейінгі биіктігі - 140,3 см, тұрқы - 142,7 см, кеуде орамы - 163,3 см, жіліншіктің орамы - 17,6 см. Еті жоғары сапалы, ет түсімі - 52-58%. Тәулігіне орта есеппен 8-11 литр сүт сауылады. Жүйріктері ұзаққа шабады, 40-50 шақырымға шаршамай еркін жетеді. Арнайы сынақтарда тәулігіне 300 шақырымды жүріп өткен кездері болған («Маңғыстау» энциклопедиясы, 130-бет)

Пікірлер: 189

  • @user-rn2gn9ru2n
    @user-rn2gn9ru2n3 жыл бұрын

    адай сен бакыттысын окпан тауда адай жатыр шыккан тегин огландыда пирин бекет бар жане 362 аулиен бар мангистау деген жерин бар актау деген астанан бар каспи деген тенизин бар адай деген куйин бар тойда айтылатын жырын бар адай деген жылкын бар адай деген кауын бар ен соны адай деген пойыз кудай саган барин берген

  • @user-nt3is8jf1t
    @user-nt3is8jf1t3 жыл бұрын

    Ассалаумаликом адай халқым адай жылқысын дамыта беріңіздер алла тағала береке берсін.

  • @user-bc9th6kt3u
    @user-bc9th6kt3u2 жыл бұрын

    Сиздерге Алладан денсаулык жуз жасаныздар

  • @user-yu1li7rg1h
    @user-yu1li7rg1h4 жыл бұрын

    Семей ден Сəлем Жарайсыз Қазағым деп соққан Үлкен жүрегіңізБар Азамат! Аман Болыңыздар Адайлар текті ел сүйекке сің ген өжеттік мыңдаған жылдар бойы қалыптасқан өр мінезді Ер Адайлар! Найман руым қыржы тайпасы Едіге батыр арғы атам Жалпы Қазағым Ержүрек Батыр Халық қой Найманның Ұл қыздары Нан Дұғай сəлем Семей ден!

  • @meruertrakhimova190
    @meruertrakhimova1908 жыл бұрын

    Адай жылқылары, Рухы, Тұрған мекені жалпы Адай керемет әсер береді.

  • @user-kv6fj3py2l
    @user-kv6fj3py2l3 жыл бұрын

    Қуаныштымыз!!! Өскеменнен сәлем!!!

  • @user-vn2ci1tr9e
    @user-vn2ci1tr9e Жыл бұрын

    Аллаһ Тағала жар болсын Жарайсыңдар 👍✊ көз тимесін

  • @yeldostolegenuly4582
    @yeldostolegenuly45825 жыл бұрын

    Адай мықты болғанынан жылқылары да сондай. Жасасын қазағым.

  • @ayanlambert464
    @ayanlambert4645 жыл бұрын

    Жауға мінсем - айбарым,

  • @user-bc1uf2vp2f
    @user-bc1uf2vp2f Жыл бұрын

    Ассалаумалейкум Қазақ елі 🐎🐎🐎🐎🐎🐎👍👍👍🇰🇿

  • @user-nn7rz4if8y
    @user-nn7rz4if8y4 жыл бұрын

    ЖАРАЙСЫҢДАР АДАЙЛАРЫМ !!!

  • @skarbaytilepov3451
    @skarbaytilepov34512 жыл бұрын

    Маңғыстау пір Бекет Ата жатырған,362 әулиесі бар киелі,қасиетті мекен.Адайлар төрт түлік малмен бірге қазақ халқының ұлттық қасиеттерін таза қалпында жоғалтпай ұстанған екен.Маңғыстаулық тардың дініде,діліде,тіліде таза.Әйелдері жаулықты,әже леріміздің кимешек кигені жарасымды-ақ.Ер жігіттерінің орысша қоспай,қазақша таза сөйлеуі көңілге қонымды....от бастарыңыздан мереке,ақ дастархандарыңыздан береке кетпесін деген ақ тілегімді білдірдім....

  • @user-fw1uk3oi6r
    @user-fw1uk3oi6r4 жыл бұрын

    Жарайсың бауырым сендер іздемегенде қалған жұрт неғсын Ағамыздың қуанышын бөлісіп келіп отырғаныңа мың рахмет

  • @user-jc7kc3cv1j
    @user-jc7kc3cv1j4 жыл бұрын

    Жасай берсін Адай жылқысы. Қазақта қалған соңғы тұқымғой

  • @user-oe4cz7bd5p
    @user-oe4cz7bd5p7 жыл бұрын

    жарайсыздар туысқан ағаларым! еңбектеріңіз өрлей берсін!

  • @user-uk2bt5uu9v
    @user-uk2bt5uu9v8 жыл бұрын

    ага кутты болсын женисин! ата касипти дамытып казактын казак болып сакталуына улкен улес Кудай каласа кудайы конак боп Сиздин колынызды ап кетем

  • @aqmarally8636
    @aqmarally86365 жыл бұрын

    Менің ағамның атының тұрқы осындай еді. Баптамасаң да бірінші келетін. Нағыз тұлпар өзін-өзі баптайды.

  • @user-vy2kz3xl6d
    @user-vy2kz3xl6d5 жыл бұрын

    Бəрі Алла Тағаладан .

  • @user-rf5mo9ng3o
    @user-rf5mo9ng3o6 жыл бұрын

    Қайран қарапайым құдайшыл қазағым-ай!

  • @user-px5kj2tz2i
    @user-px5kj2tz2i4 жыл бұрын

    Аттары жүдеу екен дейді, Адай емес қазақ жылқысы дейді,бір-біріне неше түрлі сөздермен тіл тигізеді, жалпы кəсіпке,жылқыға,азаматтарға бір ауыз жақсы сөздеріңді қимайсыңдар-ау,шіркін. Кейбір жазғыштарға айтарым іштарлық пен ұзаққа шаба алмайсыңдар-ау,ар мен намысты жоғары ұстайық

Келесі