२७ नक्षत्र - 27 Nakshatra
आकाश में अनगिनत तारा समूह है
आकाश में तारों के यही विभाजित समूह नक्षत्र या तारामंडल के नाम से जाने जाते हैं
लेकिन २७ तारा समूह भारतीय खगोल शास्त्र में ज्यादा महत्त्व रखते है
२७ ही क्यू ? २५ या ३० क्यू नहीं ? जानते है इस मॉडल की मदद से
पृथ्वी अपनी धुरी पर घूम रही है। हैंडल को एक बार घुमानेसे पृथ्वी एक चक्कर पूरा करती है
यह हमारा चन्द्रमा है | पूरा करता है
ये डायल को चन्द्रमा की कक्षा से बाहर रखेंगे
यह डायल चन्द्रमा और सूरज के भ्रमणपथ को दर्शायेगा , जिसे क्रांति वृत्त या एक्लिप्टिक भी कहते है
वास्तव में चन्द्रमा की कक्षा क्रांति वृत्त से ५ डिग्री का कोण करती है
इस डायल पर २७ नक्षत्र के नाम की प्लेट रखेंगे .
चन्द्रमा की 360˚ की एक परिक्रमा के पथ पर लगभग 27 विभिन्न तारा-समूह बनते हैं,
पृथ्वी से चन्द्रमा के तरफ देखते हुए पीछे जो नक्षत्र समूह है , उसी नक्षत्र समूह में चन्द्रमा का वास्तव्य है ऐसा कहते है
अभी चन्द्रमा चित्र नक्षत्र में है , अभी स्वाति , अभी विशाखा
नक्षत्र में तारोंकी संख्या ये चिन्ह बताते है , हस्त नक्षत्र में ५ , चित्र नक्षत्र में १ और विशाखा नक्षत्र में ४ तारे
अब देखते है एक नक्षत्र को पूरा करने के लिए चन्द्रमा कितना समय लेता है
कृतिका नक्षत्र से होते हुए चन्द्रमा रोहिणी नक्षत्र में प्रवेश कर रहा है
पृथ्वी का पॉइंटर यहाँ पर है
जब पृथ्वी एक दिन या ३६० डिग्री आगे बढती है तो चन्द्रमा करीबन १३ डिग्री आगे बढ़ता है याने एक नक्षत्र
इसी प्रकार पृथ्वी का पूरा चक्कर २७ नक्षत्रोंसे गुजरते हुई चन्द्रमा पूरा करता है
लेकिन क्या सहिमे आसमान में यह नक्षत्र एक दूसरे से इतना अंतर रखते है ?
इसे जानने के लिए नक्षत्र का योगतारा कौनसे स्थान पर है ये जानते है. योगतारा याने नक्षत्र के तारा समूह का मुख्य तारा। ये सबसे ज्यादा चमकता है और दिखने में आसान
ये टेबल में नक्षत्र का योगतारा और क्रांतिवृत्त से उचाई है
लाल रेखा क्रांतिवृत्त है
पुष्य , मघा , विशाखा , रेवती ये चार नक्षत्र क्रांतिवृत्त के नजदीक है
धनिष्ठा नक्षत्र उत्तर की और सबसे दूर है और हस्त नक्षत्र दक्षिण की और सबसे दूर
दो नक्षत्र एक दूसरे से कितनी दुरी पर है यह ये ग्राफ बताता है। जैसे अश्लेषा और मघा ५ अंश की दुरी पर है , मुला और पूर्वाषाढ़ा में दुरी लगभग २७ डिग्री है
इस छोटी स्टिक की मदद से क्रांतिवृत्त पर योगतारा दूसरे नक्षत्र के योगतारेसे कितना दूर है ये बता सकते है.
स्टिक की लम्बाई से पता चलेगा की योगतारा कितना ऊपर है या निचे , Declination is the proper term
इसे देखने से ये प्रतीत होता है की , दो नक्षत्रो के बिच अंतर एक जैसा नहीं है. कोई नक्षत्र बहोत नजदीक है या कोई बहोत दूर
किसी की दुरी क्रांतिवृत्त की प्लेन से ज्यादा है तो कही नक्षत्र एकदम क्रांतिवृत्त के आसपास
हमारे प्राचीन ग्रंथोंमे चन्द्रमा से जुडी हुई अनेक कथाये नक्षत्रोंकी ऐसी स्थिति और चन्द्रमा की परिक्रमा पर आधारित है
अब स्टेलॉरियम की मदद से नक्षत्रो की स्थिति का पता लगाएंगे. क्रांतिवृत्त लाल रंग से अंकित है
अब देखते है चन्द्रमा एक चक्कर काटते हुए कैसे परिक्रमा करता है
विशाखा नक्षत्र से चलते हुये , फिरसे उसी नक्षत्र स्थान पर आने में लगभग २७ दिन लगे.
हलाकि नक्षत्र स्थिर है , इसी दौरान आसमान में नक्षत्र की स्थिति भी बदलती देखि गयी। इसकी वजह है पृथ्वी की परिक्रमा
अगले विडिओ में तिथि क्या होती है इसके ऊपर चर्चा करेंगे
धन्यवाद
Пікірлер: 83
आप हो पूज्य ऋषियों की योग्य सन्तान।Live long.
Very Great job, You just make virtual education to Practical , Really Great job
वाह सर कीती सुंदर पद्धतीने नक्षत्र आणि त्यांचे स्थान समजाऊन सांगितलेत ....😊
Seen, very nicely explained, expected more, Thanks...
आप एक महान व्यक्तित्व हो आप की महानता की तुलना किसी से नहीं हो सकती 🙏🙏
बहुत ही सुंदर कार्य।अत्यन्त रोचक एवं महत्वपूर्ण ज्ञान इतने प्रभावी तरीके से देने के लिए साधुवाद!!
Great great great Aapne jiyotish ko samajna aasaan kardiya sir Bahut bahut bahut achi video hai aapki Aapko dil se dhanyewaad ❤
गोडबोले साहेब, फारच छान समजावता तुम्ही ! मी सर्वच VDO बघतो आहे .
Dhanyawad aapne bhut aschhe se samjaya
खूप सुंदर
Great
बहुत बहुत बहुत बहुत ही धन्यवाद समझाने के लिए 🙏🙏🙏👌❤
Very good presentation for beginners to understand sky.
खगोलप्रेमींसाठी फार महत्त्वाचे कार्य आपल्याकडून घडत आहे.नमोनमः.
@sahiltirodkar1791
7 ай бұрын
Nav dya
Excellent sir,
❤
🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
खूपच सुंदर खूपच छान कमीत कमी वेळात जास्तीत जास्त मौल्यवान माहिती तुम्ही दिली त अशाच चांगल्या चांगल्या माहितीची तुमच्याकडं मी अपेक्षा करणार खूपच सुंदर आणि खूप खूप धन्यवाद तुम्हाला
Very good presentation.
❤🙏🙏
Thanks for share your most rare knowledge with us
अद्भुत ज्ञान
अच्छा प्रयास|
अगदी सखोल माहिती आणि विश्लेषण ..!! 👌
Bahut aschaa 🤗👍
अद्भुत
आपने बहुत सरल भाषा मे समझाने का प्रयत्न किया है प्रभू आपको उन्नति दें
Nice explanation.
Good Technique to explain Complicated information of astrology.
Very good efforts to explain the difficult subject by a model.Thanks .
Super duper video sir ji
very smooth sir
trust me you open my eyes.......one of the best presentation i seen on this topic...
Nice
फारच छान. अप्रतिम.संपूर्ण अवकाश आपण एका छोट्या प्रतिकृतीत सामावले. नवरात्रीच्या शुभेच्छा. 🙏🌹
Nice information
well explained
Sir aap great ho genius
बहुत सुंदर व्याख्या।
अतिउत्तम....
हमारे ऋषी मुनी की खोजपर हमे गर्व है.
Wow great.. thanks a lot
Dhanyavad Sir 🙏🏼
Ati sundar prastuti
Wow! You explained it in such simple manner but sure it’s not that easy to make model you used. Thank you so much 🙏
छान explane केले
❤🙏🙏🙏🙏
EXTRAORDINARY, EXCELLENT, FANTASTIC REPRESENTATION. ❤❤❤ ❤❤❤ ❤❤❤ ❤❤❤ ❤❤❤ ❤❤❤ ❤❤❤ ❤❤❤ ❤❤❤
Very nice explanation
Wonderful job. Keep it up .❤
excellent presentation ,thanks from the bottom of the heart,u are creating a legacy for the astro world
❤❤
Thanks 👍
गजब की मेहनत,गजब का समर्पण प्रणाम स्वीकार करें 🙏
Beautiful ❤❤
Awesome explanation of space geometry and corresponding Vedic astrological notations !
Very good respect to you for giving this knowledge using this systems
Thank you 😊
Please make a vdo on ayanansa
That is really awesome 👌 what a precise accurate yet easy way to explain....hats off to you sir....keep the good work going.....helping mankind d🎉
बहुत सुंदर कमाल कर दिया आपने नमन है आपको 🙏🙏🙏
Please make video on काळसर्प दोष
Where to get all the tool and hardware
I want to purchase few model....
स्कूल मे ये क्यौ सिखाया नही जाता
Sir, thanks for the knowledgeable video. Please name the software you used (Stell RM?)
@RavindraGodbole
3 ай бұрын
stellarium.org/
Respected Sir, you explained very simple way. Have one request, Is there anything special astronomical relation between moon & Rohini Nakshatra ?
@RavindraGodbole
9 ай бұрын
No relation as such. But Moon occults / visits Rohini Nakshatra often than other Nakshatra. This is due to location of this Nakshatra which is nearer to the orbit of Moon than others. Maybe some video / simulation on this later !
Sir, kya surya is nakshtra circle se bahar hai.. Ya surya bhi is nakshtra circle ke andar hai...
@RavindraGodbole
9 ай бұрын
Surya aur sabhi planets and moon are inside the Nakshatra circle. For explanation purpose Nakshatra circle is placed closer to moon. Otherwise it is far far away....
@SaketRohilla
9 ай бұрын
@@RavindraGodbole thank you sir
👌🙏👏👌👍
आचार्य, हया नक्षत्र तऱ्यांना आपल्याच सूर्याचा प्रकाश मिळतो की दुसऱ्या आकाशगंगेच्या सूर्याचा?
@RavindraGodbole
9 ай бұрын
तारे स्वयं प्रकाशी आहेत
Chandra Prithvi ki parikrama 29.5 dino mei pura karta hai na...30 tithi...🤔
@RavindraGodbole
9 ай бұрын
Yes. You are right , that's whe Earth is also moving. There are two extra nakshtra which moon visit in 29.5 days.
Sir how to contact you please!!
@RavindraGodbole
9 ай бұрын
please send me email - godbolerr@gmail.com
DD NATIONAL 😅
is there any book in simple hindi for this.
Very nice explanation