W poszukiwaniu czasu (3): teraźniejszość, Łukasz Lamża
Mogłoby się wydawać, że nie ma nic bardziej dostępnego niż teraźniejszość. Ba, wielu filozofów odpowiedziałaby, że nie ma, nigdy nie było i nigdy nie będzie niczego innego niż "teraz", a "przeszłość" i "przyszłość" to tylko użyteczne fikcje. Im jednak bliżej przyjrzeć się teraźniejszości, tym więcej pojawia się problemów. Fizyka uczy nas, że nie ma jednego uniwersalnego "teraz" dla całego Wszechświata, a dwóch obserwatorów może nie zgodzić się, czy dwa dane zdarzenia nastąpiły równocześnie, czy też jedno z nich poprzedziło drugie. Psychologia i neuronauki pokazują z kolei, że to, co w codziennym doświadczeniu uważamy za "moment obecny", jest w istocie złożoną konstrukcją opierającą się po części na pamięci, a po części na przewidywaniu przez nasz mózg przyszłości, co pięknie demonstruje choćby tzw. "flash lag effect". Porządne uchwycenie teraźniejszości jest w istocie równie trudne, co podróż w czasie. Czas po raz kolejny okazuje się wymykać naszym próbom zrozumienia go.
Organizatorzy:
Copernicus Center
Fundacja Tygodnika Powszechnego
Uniwersytet Jagielloński
Tygodnik Powszechny
Przy wsparciu:
Miasto Kraków
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Templeton Religion Trust
Partnerzy: Admind Branding & Communications, Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Allegro, Astrofaza, Cafe Nauka, Ciekawi Krakowa, Cricoteka, Copernicus Center Press, Copernicus College, Crazy nauka, De Revolutionibus Books&Cafe, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Goyki 3 Art Inkubator, Human Week, Krakowskie Biuro Festiwalowe, Kraków Miasto Literatury UNESCO, Mądra Książka Roku, Muzeum Inżynierii Miejskiej, Platforma Badań Artystycznych, POB FutureSoc UJ, Polska Akademia Umiejętności, Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, S-NET, Teatr w Krakowie - im. Juliusza Słowackiego
Partnerzy Medialni: Empik, Karnet, Kids in Kraków, Książki. Magazyn do czytania, TVP Kultura, Onet, Polska Agencja Prasowa, Polityka, RMF FM, RMF Classic, Miesięcznik Sens, Zwierciadło
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Kraków
Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki" Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Пікірлер: 78
Świetnie się to ogląda i bardzo wciąga. Podobnie jak seria o sztucznej inteligencji. Czekam na następne filmy. Pozdrawiam.
Dziękuję Panie Łukaszu, miło że zaprosił Pan do tego odcinka swoich braci bliźniaków.
Panie Łukaszu, dziękuję za kolejny ciekawy materiał. Filmiki z Copernicus Center urozmaicają moją codzienność od ponad roku i mam nadzieję, że tak już zostanie :)
Ja natomiast życzę miłej teraźniejszości, kiedykolwiek by ona nie była.
@marekczerwinski5218
3 жыл бұрын
Pozdrowienia z przyszłości :)
Bardzo lubię Pana słuchać, tak trudne tematy zostają mi przekazane w przystępny sposób. Duży szacunek i powodzenia w dalszych wykładach.
Czas, piękny temat, jak można tak zepsuć temat czasu.
Teraźniejszość to jest ta błonka, przez którą wydaje się nam, że jesteśmy nieśmiertelni. :)
Czas dla wszystkich płynie tak samo i wydaje sie działać niezależnie od wszystkiego innego, także próba go ubrania w coś to nic innego niż szarlaraństwo.
Tradycja, odnosi się bezpośrednio do kultywowania przeszłości i bezmyślnego naśladowania. Ciekawa jest etymologia tego słowa. Pierwotnie tradycja łac. traditor - to zdrajca. A jeszcze dawniej w sanskrycie - Zdrajca teraźniejszości. Dzisiaj mówimy też, ekstradycja - co również dotyczy raczej przestępców, zdrajców.
Niesamowicie ciekawy materiał, świetna praca!
No dobrze, a co jeśli cały czas, przeszłość, teraźniejszość i przyszłość istnieje równocześnie a tylko nasze ograniczenie powoduje że mamy ważenie przemieszczania się przez niego w błonie teraźniejszości?
@mirosalvington1947
3 жыл бұрын
Dla nas istnieje tylko teraźniejszość, wspominamy przeszłość, planujemy przyszłość. Jednak przeszłość, teraźniejszość i przyszłość istnieje równocześnie. To wszystko jednak nie jest takie proste.
ta wskazówka na max przyspieszeniu nie daje takiego złudzenia, normalnie widzę równoległą kreskę, a na średnim i wolnym widzę jakby się załamywała i byla z tylu
Zgadzam się z Panem Łukaszem i wyciągam prosty wniosek: Słowo "teraz" nie ma prawa bytu. Wszystko jest tylko "przeszłością"...
Respect Łukaszu !
Super wykład o czasie z przeszłości ku przyszłości Brawo 👍🤟💪
No wreszcie, po przyszłości i przeszłości nie mogłom się doczekać!
@przasnik4141
3 жыл бұрын
witam osobę niebinarną
Ciekawy film
Według mnie przyszłość jest już ustalona. Gdy powstawał wszechświat, miał konkretne warunki początkowe, cała reszta powinna z nich wynikać. Wolna wola jest złudzeniem, ponieważ nasze zachowanie wynika z tego, jacy byli nasi przodkowie i z wpływu otoczenia. Cofnięcie czasu nie zmieni już jego biegu. Pozostaje ewentualnie kwestia równoległych wszechświatów, jednak to jest osobny temat niezwiązany z przemieszczaniem się w czasie.
Wygląda, że całe życie nie jedziemy na miejscu kierowcy samochodu tylko w przyczepce czasowej. :)
Obejrzałem w 4 grudzień 2020, 00.02,3
Gdy zegar przyspieszył to wiedziałem dwie wskazówki wychodzące z centrali tarczy. Czy jestem normalny?
@arekfierek9960
3 жыл бұрын
ja też
Dziękuję za ciekawy materiał
Ta seria to sztos
Przepraszam, w tytule jest literówka: „poszukiwaniuczasu” zamiast „poszukiwaniu czasu”. Ale to drobiazg, którym nie należy zbytnio się przejmowac.
Dla zasięgu
Zauważyłem ciekawy efekt z wskazówką jak poruszała się szybko Widziałem dwie wskazówki - jedna z estymacji mózgu a druga realna. Efekt znikał po włączeniu pauzy. Wskazówka wcześniejsza "wystrzeliwała". Ciekawe, czy każdy tak ma
@midnight.blue42
3 жыл бұрын
też tak mam
Wspaniałe materiały, życzę żeby te filmy miały co najmniej 50 tysięcy wyświetleń bo zasługują na to. Może jakiś collab z UNB by pomógł?
Świetny odcinek.
Pozdrawiam operatora z przyszłości. 11:21
Cześć, jestem z przyszłości. Dzisiaj padną takie numery totolotka: 3, 7, 8, 12, 15, 29. Nie ma za co.
@TakaShiGUREEDO
3 жыл бұрын
A tu serio a Ty nie obstawiłeś 😂
Cudny Tshirt
Myslalam, że zakończy się to stwierdzeniem, że żyjemy zawsze w przeszłości, bo rejestrujemy to, co bylo/kończy się.
@Bszewski
3 жыл бұрын
Facet jest na tyle 'filozoficzny' że celowo zahacza o tematy bez ich rozwinięcia. Oczywiście, że masz rację. Żyjemy w buforze, operacyjnym 'okienku; czasowym ok 1/15 sekundy. Psychologiczna chronologia zdarzeń w tym przedziale może ulec zaburzeniu. Sugeruję sięgnięcie po zagraniczne materiały np. kanał Veritasium zrobił świetne opracowanie na temat psychologicznej percepcji czasu. Z kolei jednoczesność teraźniejszości to osobny temat związany z przeksztalceniami Lorentza i względnością Einsteina. Tutaj nasz badacz nie pokusił się nawet o podanie źródeł w opisie pod filmem.
Pan Łukasz jak zawsze. Myślałam , że wiem ale nie wiem.
Jeżeli istnieje tylko chwila obecna to jak wytłumaczyć proroctwo z Izajasza 53 w Biblii?
@antinevon75
3 жыл бұрын
W różnych księgach jest wiele tekstów. Zwykła statystyka spowoduje, że do któregoś coś się dopasuje. Tak samo, jeśli miliony ludzi coś śni, któremuś sen się sprawdzi.
paradoks terazniejszosci polega na analizowaniu jej w przeszlosci... a gdyby tak pominac terazniejszosc i przyjac tylko przyszlosc i przeszlosc? W jakich badaniach terazniejszosc jest wymagana?
@szymms173
3 жыл бұрын
To klasyczne ujęcie Aureliusza Augustyna. Bez przeszłości (pamięci) nie da się nic powiedzieć o teraźniejszości ani przyszłości. Ale w takim ontologicznym ujęciu nie ma fizyki, a w szczególności Einsteina, co wywraca wszystko do góry nogami.
Pięknie :) czy tłumaczenie sutty wzięte z sasany?
W stanie nieba nowego - w Pełnia Miłości - istnieje tylko Wieczne TERAZ. Wiedzą to niektórzy mistycy. Światy materialne niestety mają upływ czasu - wczoraj, dziś i jutro. Może to pułapka , z której trzeba się wydostać.
💪❣️
Świetny temat
Wszystko na tym świecie ma postać fali. Można przyjąć założenie, że czas też ma postać falową a teraźniejszość jest jej wierzchołkiem. I pewnie ta fala ma związek z entropią wszechświata. Dlatego nie jest identyczna w każdym miejscu, tylko zależy to od lokalnych struktur. Takie rozumienie czasu eliminuje też problem z paradoksem wywoływanym podróżami w przyszłość i przeszłość. Jeśli wyobrazimy sobie wszechświat jako nieruchomą taflę wody a teraźniejszość jako falę w tej tafli, to takich fal można wywołać kilka w jednym ośrodku i jeśli się nie spotkają, to nie będą miały na siebie żadnego wpływu. Cofniecie się w czasie to wywołanie nowej fali w miejscu w którym naszej fali już nie ma. I jeśli tam uśmiercimy naszego dziadka to jego rzeczywistość nie będzie naszą. Ponieważ związek przyczynowo-skutkowy tworzący falę zaczyna się w miejscu powstania fali i kończy w miejscu jej wygaśnięcia. Dalej jest tylko gładka powierzchnia ośrodka w którym fala się rozchodzi. Czyli dwie rzeczywistości będą się toczyć równolegle, tak jad dwie fale wędrujące po tafli wody. Takie moje zdanie :)
A co jeśli widzi się dwie wskazówki? Początek i koniec zakresu?
O! I jest, Tardis wróciła z serwisu!!
czy to nie jest tak że wgl poczucie czasu jest jak ta linia w zegarku z animacji :P
Przy wnikliwej analizie oczywiście nie sposób doszukać się teraźniejszości, zwłaszcza tej globalnie identycznej, tzw obiektywnej. O ile łatwiej jest zrozumieć, że globalne teraz jest "porozsuwane w czasie", o tyle teraźniejszość subiektywna wydaje się być względnie uchwytna. I tak jest w istocie, na poziomie ludzkim, teraźniejszość jest formą realną. Lecz buddyzm naucza, że "wszystkie formy są puste", co oznacza, że wnikliwie medytując takiego momentu nie znajdziemy identycznie jak w jabłku nie znajdziemy atomów jabłka, jak w kamieniu atomów kamienia, jak w drzewie atomów drewna, tylko jakieś umowne węgle i azoty, w którym jest 99,9% pustki i 0,01% naszej niewiedzy :D
Mam pytanie które zadam nietypowo bo w formie wiersza (mojego autorstwa): ,,W Czarnoczasie” Dziś jest jutro, zaś jutro będzie wczoraj a wczoraj było dziś Cały Twój ogrom w paradoksie się skrył w bezmiarze bezchwil Z czasu powstał punkt a w punkcie zapadł się czas W przestrzeni która niezbadany brzeg ma Masa która tu była, zawsze tu jest Jej ogrom wraz z wszechświatem rozszerza się Choć dopóki nie sprawdzisz to nie wiesz gdzie Czy ten kolaps który powstał gdy zapadł się czas Stworzył Czarną Dziurę z będących tu kiedyś gwiazd? Czy one płoną w bezczasowym punkcie przestrzeni? Czy bez obserwacji czasu nic się nie zmieni? Czy ten kolaps rozrywa cały ISTNIEJĄCY świat? Jak wielką siłę on ma, ten nasz czwarty wymiar: Czas? Adrian Trojanowski ??.??.????. Jeśli ktoś ma jakieś uwagi na temat tego jak taki kolaps czasu mógłby wyglądać to z chęcią podyskutuję w komentarzach. Oczywiści raczej myślę o jakimś kolapsie lokalnym niż każdego możliwego czasu ponieważ ciężko mi uwierzyć byśmy w skali kosmosu mogli kiedykolwiek stworzyć coś zaburzałoby całą czasoprzestrzeń.
Zostawianie słuchaczy z pytaniem jest spoko, ale nie za każdym razem...
Problem teraźniejszości jest tylko pozorny. A ukazywanie go jakoś czegoś poważnego to jak pokazywanie paradoksu strzały, która ma nigdy nie dotrzeć do celu, jako poważnego i rzeczywistego problemu. I wynika z celowego bądź błędnego opisu i nie wzięcia wszystkich niezbędnych parametrów do rozważań. Przecież już od ok. 100 lat wiadomo, nie nie ma czasu ani przestrzeni tylko czasoprzestrzeń. I wynika to z teorii względności chyba, nieprawda? Więc nie można o teraźniejszości mówić TERAZ tylko TU I TERAZ i po problemie.
Pozdrowienia
wow
Ja w trochę innym temacie. Jaka jest objętość płuc wszystkich obywateli kraju i jaka jest objętość powietrza nad Polską, powiedzmy do wysokości 200 metrów?
@niepowiem5894
2 жыл бұрын
To można policzyć bardzo szybko, objętość powietrza nad Polską do wysokości 200m to 312 679 /5 czyli 447.8 km^3 Objętość płuc to 4,5l * 38mln czyli 171mln l czyli 0.000171km^3 Spokojnie, wystarczy
@renowacjalastryko5121
2 жыл бұрын
@@niepowiem5894 jak widzisz rządzący boją się jednak o ilość czystego powietrza i każą oddychać już zużytym np. w sklepach i komunikacji
Prostota np w medytacji zen ; oddychamy i traktujemy myśli jak przelatujące chmury - żyjemy tu i teraz - na pewno to pomaga się wyciszyć - i jest proste - a medytować można wszędzie. Zapraszam na mojego chomika: mjacek2013/dokumenty/ [tu są aktualne materiały, trzeba się zalogować aby pobrać za darmo], Pozdrawiam, Jacek.
Komentarz dla zasięgów
T-shirt siostry?
Ciekawe czy TERAZ zasnę...
Hawking szampana raczej by nie otwierał
Czyli teraźniejszości nie ma
Chłopa z koczkiem. Samuraj Jack
Bardzo dobre materiały ale mnie denerwuje jak nie slysze R
Chłopie, Łukasz. Jak zaczniesz mieszać nurty filozoficzne, religijne i fakty naukowe w sosie własnych przekonań to wyjdzie z tego wielke G. Może odrobinę więcej pokory badawczej. Litości. Weź przykład z Krzysztofa Meissnera, który nie kryjąc swoich osobistych przekonań pozostaje w zgodzie z prawdą nie objawioną..
Meissner katolik, Łamża buddystą, Penrose ateista...
@s3rverius
3 жыл бұрын
No i co Pan im zrobisz? Nic Pan nie zrobisz :D.
@olasek7972
3 жыл бұрын
ateistów wśród laureatów nagrody Nobla nie jest wielu, wśród fizyków jakieś 5%.
@dominikkurek1155
3 жыл бұрын
@@olasek7972 skąd masz takie liczby?
@dominikkurek1155
3 жыл бұрын
Łukasz jest buddystą?
Moje doświadczenie duchowe - rozmowa z Pauliną Grzelczak: paulikg na YT film 212 lub chomik - mjacek2013/dokumenty/ Byłem w Niebie i tam na doleNa co uważać po zakończeniu życia,PlanetaReptilian ich życie,relacje - Paulikg