Бекет ата туралы аңыз-әңгімелер
Руы Құнанорыс Нұрқанұлы Сарыбек деген кісі дін жолын берік ұстанған. Маңғыстау ауданы Ақ-төбе ауылдық кеңесіне қарасты Дәрмен жерінде мешіт ұстап, бала оқытқан адам көрінеді. Қасиетті, зайырлы кісі болыпты. Толғағы қатты келіп босана алмай, қиналып жатқан әйелдерге Сарекең жақын келіп маңайласа-ақ, болмаса хабаршыдан бөркін немесе қамшысын беріп жіберсе болғаны, әлгі әйел аман-есен босанады екен. Сарекең көтеріліп (психикалық) ауырған адамдарды бақсының сарынымен емдеп жазатын болған. Оның мүрдесі Түрікменстанның Қарабұғаз маңындағы қауымда. Ел Сарыбек жерленген сол қауымды атаның есімімен «Сарыбек әулие» деп атап, басына түнеухана үйін салып, ауру-сырқау адамдар ата аруағына сиынып, түнейтін киелі орынға айналдырған.
«Менің нағашым осы Сарыбек әулие, Құнанорыстың Қайыпназарынан болатын. Ол кісі көзі тірісінде елге әулиелігімен танылып, өзін мойындатқан, өте тақуа молда адам болған. Елдің өзіне арнап әкелген зекеттік малдарын маңында көрші отырған үйлерге тең бөліп береді екен. Егер біреу уақ малдан кем алса, сол үйдің иесіне «Шырағым ренжіме, келесі келген малдан әуелі саған беремін» дейді екен. Ал, ірі қара малды жаратуға келгенде, оны сойдырып, 12 жілікке бөліп, әр үйге қылдай етіп тең бөлгізіп береді екен. Сарекең - мал жинап, баюды мақсат тұтпаған адам. Кей кездері үйінде қазанға салатын ет болмай, тарығып қалатын шақтары да болыпты» дейді марқұм Бабық Нұрұлы Сабытай ағамыз. Сол Сабытай ағамыз айтады:
Бекеттің елге танылуы
Нағашым Сарекең Бекет ата туралы көп әңгіме білетін және оларды жүйелеп өте шебер баяндап отыратын кісі болыпты. Сарекеңнен естіп, көңіліне түйген көп әңгімелерін менің әкем Нұр кезінде бізге талай айтқан. Солардан ұмытылмастай жадымда жатталып қалыпты.
Сарекең нағашымның айтуынша, біздер Сауран айналып батысқа қарай қозғалған заманда Адай, Табын, Әлім ауылдары әуелгі кездері көп уақыт Арал маңында бірге отырыпты. Бекет атаның 4 мешітінің әуелгісі Арал маңындағы Баялы мешіті екен. Сонда ауыл балаларына дәріс беріп, ұстаздық жолын бастаған көрінеді.
Кіші жүз батырлары бірігіп, шамамен 1780 жылдары Шаған бойындағы қалмақтарға аттанады. Жорықшылар екі мыңдай қолмен аттанып кеткенін естігенде Бекет: «Бұл сапарға бекер кеткен екен. Жолдары болмайды. Аман келсе де жаман келеді» депті. Қазақ ауылдарында атқа мінетін адамдардың көбі сол жорыққа аттанып кеткенін естіген түрікмендер 300 жасақпен келіп, бейғам отырған қазақ ауылдарын шауып, қарайған малды алдарына салып айдап кетіпті. Барымтаға кеткен малды артынан қуып барып, айырып алып қалуға тәуекел етер азаматтардың шыға қоймағанын көрген қазақ ауылдары не істерін білмей отырғанда Бекет: «Түрікмендері артынан қуып барып, малды айырып қалайық» деп елге хабар салыпты. Әр ауылдан 1-2-ден қолдарына қару ұстауға жарайтын өркөңілді 40 жігіттің ғана басы құралыпты. Үлкен шалдар Бекетке: «300 қарулы жасаққа 40 адам не істей аласыңдар, босына қырылып өлесіңдер ғой. «Бастан құлақ садақа», артынан қумай-ақ қойыңдар» деген екен. Сонда Бекет: «Алла жәрдем берсе кеткен малды қайтарып әкелеміз» деп жиналған 40 жігітті бастап, жау ізімен қуа шығыпты. Бір күн, бір түн тынбастан шауып, ертесіне бір биік жалдың басына шыға келсе, ойда сірескен қалың тұман арасынан айдалған түйе, жылқы, қой, ешкілер, соларды жан-жағынан иіре қамап тұрған түрікмендерді көріпті. Бекет жолдастарына: «Араларыңды 40-50 қадамнан тастап ұрандата айқайлап, жауға үрей сала шабыңдар. Адам өлтірмеңдер, тек қана 5-6 тұтқын алуға рұқсат. Қашқан жаудың соңынан қумаңдар» депті де, өзі астындағы ақбоз атына қамшы сала ұрандап жауға қарсы шауыпты. Жолдастары да ұранға қосыла жер-дүниені жаңғырықтыра жауға ұмтылғанда түрікмендер малды тастай қашыпты. Аттарына мініп үлгере алмаған 5-6 түрікменді қолға түсіріп, қашқан жауды өкшелей біраз жерге қуып тастаған Адай жігіттері шашауы шықпаған малды алдарына салып айдап, елге оралыпты.
Бұлар бір жерге келіп тоқтап, малдарды иіріп тастапты да, өздері тамақ пісіріп ауқаттанып, біразырақ тыныстапты. Қолға түскендердің біреуі отырып өздерін қоршаған 40 жігітті көріп таңғала: «Жасақтың қалғаны қайда?» деп сұрапты. Бір мақтаншақтау жігіт: «Әй, шақшабас, сендердің зәрелеріңді алып қашырған осы қырық жігіт қой. «Қалғаны» деп кімді айтып отырсың? Көздеріңе қос көрінген болар» депті. Сонда әлгі түрікмен: «Өтіріктің де келісі болушы еді, сендер тым қисынсыз өтірік айтады екенсіңдер. Ана отырған ақбоз атты кісінің оң қанатында мың кісі, сол қанатында мың кісі атой салып ұмтылғанда, есіміз шыға қаштық қой. Шынында, екі мың қолға 300 адам не істей алады?
Құрметті менің сүйікті тыңдармандарым Арнама хош келдіңіз қазақша контентті қолдап кетініздер #аудиокітап аңыз әңгімесіyoutube.com/@San_turli_tagdir...