ความสามารถของคีตกวีประการหนึ่งที่หาได้ยากยิ่งของวงการดนตรีไทย คือการที่นำเพลงสองชั้นที่คุ้นหูคนฟังมาตกแต่งแลประดิษฐ์ท่วงทำนองให้ไพเราะห์เพราะพริ้งได้อย่างอัศจรรย์ อีกทั้งสามารถกำหนดรูปแบบวงดนตรีที่ใช้บรรเลงกับผู้ขับร้องได้อย่างเหมาะสมกับบทเพลงนั้น ๆ ทำให้เพลงที่ประดิษฐ์ขึ้นมานั้นบังเกิดความไพเราะห์ ลึกซึ้ง กินใจ ผู้ที่ได้สดับตรับฟังไปตราบนานเท่านาน ถือได้ว่าเปนคีตกวีที่หาได้ยากยิ่งสุดจะพรรณนา แลเปนที่น่ายินดีว่าวงการดุริยสังคีตของไทยนั้น ร่ำรวยด้วยผู้ทรงคุณวุฒิด้านนี้มากมายเหลือจะกล่าว หนึ่งในจำนวนนั้นก็คือ คุณครูชิต แฉ่งฉวี แห่งกองดุริยางค์ราชนาวีไทย
บทเพลงลาวสมเด็จ เถา เปนคีตนิพนธ์อีกบทเพลงหนึ่งที่คุณครูชิต แฉ่งฉวี ได้ประพันธ์ร่วมกันกับคุณครูเบ็ญจรงค์ ธนโกเศศ แฉ่งฉวี ศิลปินแห่งชาติ โดยท่านได้นำทำนองเพลงลาวสมเด็จ สองชั้น ซึ่งเปนเพลงเกร็ดสำเนียงลาวที่อยู่ในเพลงเรื่องลาวสมเด็จ ใช้บรรเลงแลขับร้องในวงปี่พาทย์แลเครื่องสายมาแต่โบราณกาล มาประดิษฐ์ขึ้นให้เปนอัตราจังหวะสามชั้นแลตัดลงเปนอัตราจังหวะชั้นเดียวให้ครบเปนเพลงเถา พร้อมทั้งตกแต่งท่วงทำนองโดยเฉพาะในท่อนสองของอัตราจังหวะสองชั้น ให้มีลีลาอารมณ์ที่ไพเราะ อ่อนหวาน ลึกซึ้ง สอดคล้องกับบทร้องที่นำเค้าโครงแลแนวคิดจากบทละคอนเรื่องพระลอ ซึ่งเปนโศกนาฏกรรมแห่งความรักที่ยิ่งใหญ่ของกษัตริย์หนุ่มเมืองสรวงกับสองพระราชธิดาแห่งเมืองสรอง เปนเพลงไพเราะห์อีกบทเพลงหนึ่งซึ่งได้ถือกำเนิดขึ้นในสังคีตพิภพเมื่อวันที่ ๑ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๐๒
สำหรับเพลงลาวสมเด็จ เถา ที่ข้าพเจ้าได้นำมาเผยแพร่ไว้ให้ท่านทั้งหลายได้สดับตรับฟังในกาลนี้ เปนผลงานการบรรเลงเครื่องสายประสมเปียโนแลไวโอลินของคณะเสริมมิตรบรรเลง ในความอำนวยการของคุณเสริม ศาลิคุปต์ อำนวยการบรรเลงโดยคุณครูชิต แฉ่งฉวี ขับร้องโดยคุณครูสุรางค์ ดุริยพันธุ์ ศิลปินแห่งชาติ โดยคุณครุูสุรางค์ได้กรุณาเล่าให้ข้าพเจ้าฟังว่า ได้ต่อทางขับร้องเพลงลาวสมเด็จ เถา นี้มาจากคุณครูเบ็ญจรงค์ ธนโกเศศ ศิลปินแห่งชาติ โดยเมื่อได้ทำนองหลักมาแล้ว ท่านจึงได้ประดิษฐ์ตกแต่งกลวิธีการขับร้องให้แนบเนียน สนิทสนม เพื่อสร้างมิติแห่งความไพเราะห์ให้เปล่งประกายขึ้นอีกโสดหนึ่ง กอปรกับน้ำเสียงที่ไพเราะห์ของคุณครูสุรางค์ด้วยแล้ว ยิ่งทวีความไพเราะห์จนฟังมิรู้เบื่อเลย ดังนี้
บทร้องเพลงลาวสมเด็จ เถา
ข้อยได้พิศโฉมตรู สูเจ้าช่างงามตา
ดูจริตกิริยา มีทีท่านวลละไม
วาจาช่างอ่อนหวาน เสียงกังวานน่ารักใคร่
ฟังเสนาะเพราะจับใจ ข้อยนี้ได้เว้าความหลัง
รูปทรงงามสมส่วน ช่างยั่วยวนหทัยยิ่ง
เกิดมาเปนหญิง ควรทำแต่สิ่งที่เห็นว่างาม
ชายใดได้มาเห็น หัวอกเต้นใจวาบหวาม
ช่อกุหลาบงาม พบความเลวทรามต้องหลีกหนีไกล
ข้อยนี้ขอผูกมิตร แนบสนิทสัมพันธ์ไว้
จะขออยู่ใกล้ใกล้ บ่ห่างไกลสาวงาม
คุณครูชิต แฉ่งฉวี ประพันธ์บทร้อง
ภาพประกอบบทเพลง คุณครูสุรางค์ ดุริยพันธุ์ ศิลปินแห่งชาติ แลภาพวรรณคดีวิจิตรจากเรื่องพระลอ โดยคุณครูเหม เวชกร จิตรกรมือเทวดา แลอาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต ศิลปินแห่งชาติ
ขอบพระคุณ อาจารย์ชัยพัชร นุ่นเซ่ง ผู้ผลิตสื่อวีดีทัศน์
หอสมุด ตำรา แผ่นเสียง แถบบันทึกเสียงแลภาพถ่าย คุณวริศ อัศวะไพฑูรย์4591