تفکرات آخوندزاده اولین روشنفکر نخبه ایرانی پیشوای اصلاحات در دوره قاجار
آخوندزداه به روایت آدمیت
میرزا فتحعلی خان آخوندزاده، شخصیت تاریخی بسیار معتبر و مهم در تاریخ ایران است. ایشان به عنوان یکی از نخستین نخبگان و اصلاح‌طلبان دوره قاجار در زمان حاکمیت ناصرالدین‌شاه مشهور شدند.
عنوان ویدیو: "استواری و تأثیرگذاری میرزا فتحعلی خان آخوندزاده: پیشوای اصلاحات در دوره قاجار"
توضیحات:
سلام به همه دوستان عزیز کانال یوتیوب ما! در این ویدیو به معرفی یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ ایران، یعنی میرزا فتحعلی خان آخوندزاده خوش آمدید. میرزا فتحعلی خان، فرهنگ‌دان، نویسنده، و نخستین افسر ایرانی که به اروپا فرستاده شد، یکی از نخبگان و پیشوایان اصلاحات در دوره قاجار بود.
میرزا فتحعلی آخوندزاده (زادهٔ ۱۲ ژوئیهٔ ۱۸۱۲ - درگذشتهٔ ۹ مارس ۱۸۷۸) (۲ رجب ۱۲۲۷- ۵ ربیع‌الاول ۱۲۹۵ ه‍.ق) نمایش‌نامه‌نویس و آزادی‌خواه ایرانی بود. او را بنیانگذار ادبیات نو در ایران، نخستین نمایشنامه‌نویس ایرانی، پیشرو فن نمایش‌نویسی اروپایی در آسیا و از پیشگامان جنبش ترقی‌خواهی و ملی‌گرایی ایرانی می‌دانند. او یکی از اولین و صریح‌ترین خداناباوران در جهان اسلام است. اندیشه‌های او بر اندیشمندان جنبش مشروطیت ایران از جمله میرزا آقاخان کرمانی، میرزا ملکم‌خان، عبدالرحیم طالبوف، میرزا آقا تبریزی و دیگران بسیار تأثیر گذاشت.
وی مشروطه را با مفهوم غربی آن بررسی می‌کند، که با شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعهٔ آن روز ایران هماهنگ نبود و از سوی نوگرایان مصلحت گرایی مانند میرزا ملکم‌خان به نقد کشیده شد که با مذهب ملت‌های قفقاز، عثمانی و ایران کار نداشته باشد و اندیشه‌هایش را در لفافه دین عرضه کند، اما وی توجهی به این مسئله نداشت و جنبه‌های ضداسلامی مشروطه غربی را به شیوهٔ بسیار آزاد و روشن بیان می‌کرد.
از مهم‌ترین اندیشه‌های سیاسی وی، مطالبی در مورد آزادی، ناسیونالیسم و قانون‌گذاری است. در بررسی آراء و اندیشه‌های سیاسی وی باید به این نکته توجه داشت که این مسائل را در زمانی بیان می‌کرد که دورهٔ نفرت‌زای تفتیش عقاید بود؛ و نکوهش‌های فتحعلی آخوندزاده نه فقط به ایران بلکه به تزاران روس نیز بوده‌است.
از نظر میرزا فتحعلی آخوندزاده هر انسانی که پای به دنیا می‌گذارد، باید از نعمت آزادی کامل بهره‌مند بشود. وی آزادی کامل را متشکل از دو نوع آزادی می‌داند: یکی آزادی روحانی و دیگری آزادی جسمانی. وی معتقد است که آزادی روحانی را دین از مردم گرفته‌است. پس در این نوع آزادی از نعمت آزادی کامل محرومیم. در ارتباط با حریت جسمانی نیز وی معتقد است که فرمانروایان دیسپوتی یا ظالم آن را از ما گرفته‌اند و در این دنیا ما را محکوم به قبول امور خود کرده‌اند؛ و در این مورد هم معتقد است که از نعمت آزادی بی‌بهره‌ایم. وی جمع این دو آزادی روحانی و جسمانی را آزادی کامل می‌داند و می‌گوید در کتاب‌های قانون فرنگیان این موارد به‌طور کلی توضیح داده شده‌اند؛ و معتقد است که مردم آسیا از آزادی کامل بی‌بهره و آن را گم کرده‌اند و از لذت مساوات و نعمت حقوق بشریت کاملاً محروم هستند و از فهم این محرومیت خود نیز عاجز هستند.
وی از جمله حقوق آزادی را آزادی فکر و بیان می‌داند.
در دوره‌ای از تاریخ ایران که اغلب نوگرایان و اندیشمندان ایران دربارهٔ وضعیت و شرایط زنان سکوت کرده بودند زیرا جامعه ایران را در آن روز در شرایطی نمی‌دیدند که توانایی طرح مسایل مرتبط با زنان را داشته باشد، آخوندزاده یکی از اولین نوگرایان ایرانی بود که بسیار جدید و اساسی در ارتباط با زنان شروع به نوشتن کرد و آزادی و مساوات را در نوشته‌های خود حقوق طبیعی آدمی می‌دانست.
اعتقاد به آزادی زن، الغای تعدد زوجات، ایجاد مساوات میان مرد و زن در همه حقوق اجتماعی، تعلیم و تربیت و آزادی حجاب زن از جمله افکار وی بوده‌اند و در این مورد نیز پیشرو نوگرایان دنیای اسلامی به‌شمار می‌رفت.
آخوندزاده معتقد بود که مردمان زمانه‌اش مردگانی متحرک‌اند که باید آن‌ها را از خواب بیدار کرد و این مسئله نیاز به تغییر خط و فراگیری علم جدید دارد. او رساله‌ای را پیرامون تغییر خط منتشر کرد و از نظرش باید الفبای عربی عوض شود. وی خطی ساخت که بی نقطه بود و صداها در داخل حروف قرار داشت و در ضمن به هم پیوسته بود. بعداً به انتقاد ملکم‌خان گوش داد و دست از اتصال حروف برداشت و در مرحله نهایی الفبای روسی را مناسب برای ایران می‌دید.
گفته شده تغییر خط در ترکیه از نظرات آخوندزاده الهام گرفته بود.