Türkiye’de Safran Bitkisi Nerede Yetişir?
Yemeklerin vazgeçilmezi baharatları sevmeyenimiz yoktur. Her birinin kendine ait bir rengi, tadı, kokusu ve en önemlisi de bir masalı vardır. Kimisi can acıtır kimisi tatlı tatlı gülümser, kimisi enderdir, gözlerden uzak durmayı sever kimisi de para avcısıdır, tadını pahalıya satar.
Ama öyle biri var ki baharatların kraliçesi olarak anılması yerindedir. Kimden mi bahsediyorum? Tabii ki dünyanın en pahalı baharatı olarak raflarda kendini sergileyen ulaşılmaz ama iştah kabartıp ününden asla caymayan safran…
Kendisi çok kibar olurlar öyle kolaya gelmez.
Sadece yemeklere katılmaz, bir sürü vasfa sahiptir. Onu bu denli ulaşılmaz yapan en önemli vasfı ise pintiliğiyle nam salmasıdır.
Hal böyleyken onu almak da her baba yiğidin harcı değildir. Maden onu alamıyorum dedim, bari anlatayım dedim. Hani bir atasözü vardır, zenginin malı züğürdün çenesini yorar.
Çiçek tepecikleri, baharat ve gıda boyası olarak kullanılan safran, soğanlı bir bitkidir. Ayrıca tıp ve giyim sektöründe de kullanılmaktadır. Triploid bir bitki olduğundan tohum vermez, soğanları ile üretilir. Safranın elde edildiği bitki de safran olarak adlandırılmaktadır. Yaz sonuna doğru soğan gibi ekilir. Ekim ayında mor çiçekler açar. Güneş doğmadan toplanıp kurutulur. Çoğunlukla baharat olarak kullanılır. İçine katılan yiyeceği sarı renge boyar.
10 gram civarı safran elde etmek için 1430 tepecik gereklidir. Bir dekardan birinci yıl 350-400 gr, ikinci yıl 650-750 gr, 3. yıl 500-600gr. kadar safran elde edilir. Bu nedenle bir gramı altın ile eşdeğer tutulan bir bitkidir.
Hücre yenileyici özelliği nedeniyle insan vücudunu sağlıklı kılar ve mutluluk kaynağı olarak görülür.
Safranın anayurdu Akdeniz ve İran’dır. Eski dönemlerde beri İran ve Keşmir’de tarımı yapılan safran sadece baharat olarak değil, hastalıkları iyileştirici ve hastalıklardan koruyucu bir madde olarak değer görmüş, bu nedenle de safran, bazı topluluklar tarafından kutsal görülmüştür.
Günümüzde safran nerede yetişir?
Dünyada safran üretilen yerlerin başında İspanya, Fransa, Sicilya, İtalya, İran ve Keşmir gelir.
Safran Türkiye’de ise sadece Safranbolu’nun Davutobası, Yörükköyü, Geren ve Aşağıgüney Köylerinde yetiştirilmektedir. Aynı zamanda Safranbolu’ya adını veren bitkidir. 19.yy ortalarında Osmanlı devletinden Yurt dışına ihracatı yapılmaktaydı. Bunun büyük bir bölümü Safranbolu’da üretilmekteydi.
Safran üretimi ve ticareti her ülke için Kırmızı Altın değerinde görülmektedir. Safran, ihracat potansiyeli yüksek olan bir bitkidir. Anadolu toprağının safran yetiştiriciliğine uygun olması ve Avrupa’ya ihracat yapabilme avantajı olması da üretiminin artırılması için son derece önemlidir.
Cumhuriyet döneminde üretimi düşse de son yıllarda hem üreticinin bilinçlenmesi hem de devlet destekli projelerin artması sayesinde her geçen yıl artmaktadır.
Yararlandığımız kaynaklar:
www.safranbolu.gov.tr
arastirma.tarimorman.gov.tr