Түркістан питомник БАРС қазақ қазына арнасы қонақта Инста; qazaq_qazynasy01 парақша сұрақтар болса
Спорт
Ілкіден бері келе жатқан иттің бұл түрі көшпелі қазақтың мыңғырған малын бағысып ақы иесіне адал болғандығымен мәлім. Дегенмен де қазіргі уақытта төбеттің мәні тым төмендеп кетті. «Qazaqstan Tarihy» порталы кезінде көшпенділердің басты қолғанаты болған осы қазақ төбеті туралы оқырманға аз ғана ақпар ұсынып отыр.
А.Д.Қожахметов пен А.В. Малашевич «От вымысла к реальности» мақаласында қазақ төбетінің шығу тегіне ғылыми талдау жасайды. Егер Орта Азияның ежелгі мастиф тұқымдас иттер туралы тарихи деректерге хронологиялық түрде барлау жасар болсақ, онда олардың ішінде «Иностранцев иті» деп аталатын ит түрінің ең ежелгі болып саналатыны мәлім болды. Олардың қалдықтарына жасалған сараптама бұл иттердің осыдан 30000-40000 жыл бұрын өмір сүргендігін көрсетеді. Ғалымдар барлық мастиф тұқымдас иттер, олардың ішінде зерттеушілер Орта Азиялық түркімен алабайы мен қазақ төбетінің арғы атасы деп саналатын Тибет догы да осы иттен шыққан деп саналады.
«Иностранцев иті» тұқымына жақын иттердің бас сүйектері Қазақстан территориясынан да көптеп табылған. Орта ғасырларда Азия мастифтері туралы атақты саяхатшылар Марко Поло, Джованни Плано Карпини, Гильом де Рубрук және басқалары да жазған. Мысалы, Азияны толығымен дерлік шарлап шыққан Марко Поло халықтың тұрмыс тіршілігін хатқа түсіргенімен қатар үй жануарларын да олардың ішінде итті де назардан тыс қалдырмаған. Ол бөрібасарларды тек үш жерде ғана атап көрсеткен.
Атап айтар болсақ қазіргі Қазақстан территориясы мен Тибетті, сондай-ақ күллі шығыс Түркістан, Жетісу мен Мәуереннахрдың территориясын алып жатқан Шағатай ұлысын. Қазақстан мен Тибетте бөрібасарларды күзетте, аңшылықта сондай-ақ күш көлігі ретінде қолданған. Шағатай ұлысында ол бөрібасарларды хан ордасында көрген. Он мыңға жуық бөрібасарды ханның екі інісі басқарады екен. Бұл бөрібасарлардың тұқымын Марко Поло меделян (мәдениленген) деп те атайды. ХІІІ ғасырдағы саяхатшылар бөрібасарларды тек қана Моңғолия, Тибет, Қазақстан, Қырғызстан мен Шығыс Түркістан аумағынан ғана кездестіргендерін атап көрсетеді.
Ал, Ауғанстан, Иран, Түркия, Түркменстан, Ресей және басқа да өлкелерді аралаған саяхатшылар ондағы халықтың өмірі жайлы егжей-тегжейлі сипаттап жазғанымен бұл елдердің бөрібасарлары туралы бір ауыз сөз де айтпайды. Тарихшылардың қолына тиген келесі мәліметтер ХІХ ғасырға тиесілі. Ондағы мәліметтер бұрнағы саяхатшылардың мәліметтерін қайталайды. ХХ ғасырда пайда болған мәліметтерге сүйенсек Түркменстан бөрібасарларды өсіру жөнінен ең үздік мекен болып саналады екен. Ит тұқымының дамуы мен оның таралуы адамдардың көшіп-қонуымен, өмір салтымен тығыз байланысты. Сондықтан ғалымдар бұл мәселені төбеттерді өз тіршілігіне пайдаланған халықтардың тарихынан іздеу керек деп болжам айтады.
Ежелгі мастифтердің таралу ареалы көбінесе түркі тайпаларының көшіп-қону аумағына сәйкес келеді. Мастифтерді шаруашылықта қолдану үшін қолға үйреткен алғашқы адамдар осы түркілер болды деп дерек келтіреді ғалымдар. Дәл осы түркілердің ортасында болғандықтан төбеттер мыңжылдар бойы көп өзгеріске ұшыраған жоқ. ХІХ ғасырдың соңына қарай мастиф тұқымдас иттер Қиыр Шығыстан Испанияға, Сібірден Солтүстік Үндістанға дейінгі бүкіл еуразия континентіне кеңінен таралды. Бұдан әрі демографиялық өсімге, оның үстіне климаттың өзгеруіне байланысты өмір сүруге қолайлы жер іздеген көшпенділер Еуразияның кең кеңістігіне тарап кетті. Өздерімен бірге бөрібасар-мастифтер күзеткен малдарын да өздерімен бірге алып жүрді. Осы бөрібасарларды қазіргі мастифтұқымдас иттердің арғы атасы деп санауға әбден болады. Түркі иттерінің сырт келбеті тибет догындай болды. Олар сол жергілікті иттердің тұқымдарымен араласып, сондай-ақ түрлі сыртқы факторлардың әсеріне ұшырап, сандаған түрге бөлініп кетті.
Источник: e-history.kz/kz/news/show/1205/
© e-history.kz
Пікірлер: 75
Жарайсың, бауырым! Қазақ арналары дамый берсін✊🏻✊🏻✊🏻
@qazaq.qazynasy
2 жыл бұрын
Рахмет баурым
Ассалому алейкум.Узбекистандан салом.Узбекистонга битта Совга килиб юборинглар еркак кучукдан.Сизларни итларингга гап юк зур👍
БАРС ИТЕГИЛЕРГЕ АЛЛА РАЗЫ БОЛСЫН!!!КАЗАК ТОБЕТТЕРИ КОБЕЙЕБЕРСИН.ЖЕТИ КАЗЫНАНЫН БИРИГОЙ!
Фара ініміз жаоайсың зор тобеттер бағып жур екен. Ішінде Баксан катты унайды
Негізі баяғыда қазақтың апайтөс маң төбеттері əсіресе жаз жайлауда,қыс қыстақта мал соңында жүретін...аталарымыз ұялас қып асырайтын...қасқырға тайсалмай шабатын керемет төбеттер болған...бұларды ауылды жерлерде көбейтіп асыраса...мал күзетіне өте дұрыс...ауылды жерлерде əр қазақтың үйінде құмай тазылар мен маң төбеттері жүйрік жылқылары болса қандай жақсы керемет болар еді!мына төбеттерде жақсы екен...Алла берекетін берсін!іске сəт!шіркін осыларды иттермен таластырғанша қасқырға салса!
Молодец керемет иттер тек қана алға дами берсін питомнигің
Муслим ходит ко мне на уроки психологии. И очень много раз рассказывал о собаках. И вот я увидела.Это интересно ипручительно! поучительно!
Ассаламу алейкум ағайындар орта толсын красавчик бауырым
Мен Узбекистанданман салом бир тукан менда итга кизкамин менда питбул бор
Жарайсың бауырым асыл тукымды иттер керек
Тупит етпейтін..жақсы журналист болса тез дамитын едіңдер жігіттер...
Белаводтағы питомникты түсрш
" Жауаптарыңызға рахмет " деп айтшы ең болмағанда ... каждый видеоңның соңында сұрақтарыңызға рахмет дисің .(
Аға каналыңыз дамый берсін,ит шыбынды қалай кетіруге болады кім біледі
Керемет . Йтер екен йт баканадам тыке жанаатка кыреды.уагызда бар .бул .1
Асалаумагалейкум бауырым Алга баса бер
Адеми екен тобеттеры 👍👍
Ассаламагалейкум, сатылуга кушиктер бар мекен?
Асалямуагалейкум ага калайсыз ага Болатбек ағаның питомнигне барынызшы
Керемет бастау!
Ассалому алейкум казак бир туукан алка
Яхши итлар коп екан нега видюга оз олдизкопро малумот берсангиз боларди
Жакшы тусурум
Аға күшіктің қулағын қанша айдан кейін кесуге болады
Ассаламагаликум брат видо жок болып кеттыгои
Жарайсыңдар жігіттер
Жақсы Түсірілім Дами Беріңдер Жігіттер Кара Көз🐕🦅
@user-cs3tg1ir5g
2 жыл бұрын
Тобет Канша кушиктери
Салам Алейкум Мойнактын баласы адеми екен ❤️
Туркестанда Аяз питомнике бармадың ба братан Алапардың иесі
Брат питомник таимастан алган кушикти корсетинизши
Жақсы түсірілім✊✊
👍🏻👍🏻👍🏻
Красавчик
Легенда Алапарга барсандар жаксы жургизушини ертип алындар.
Қарабастын қаны жақсы ойнап жатыр ғой Сол Қарабас пен Қарабайдың асты үсті кім
Ассалаумагалейкум Осип оне бериндер Бауырлар
Күшік керек қазақы төбеттің
АСАЛАМУ АЛЕКУМ
Канал дамый берсін
Брат питомник таимастан алганс ушикти корсетинизши
👍🔥
👍🏻👍🏻👍🏻👍🏻👍🏻👍🏻
👍👍👍
58012 алғв😂 👍
Бирретте бир жигит жургизидигооо Бекболат агамыздын питомнигин.Сол жигит кайда кетти екен.Кишкене кызыгып коретин.Тил байлык керекко жургизуге.Бир суракты але койып журго мына бала одан кейн ишти пыстырып жибереди соткасынан окып сурактарды айып етпе.Кызыгырак кылып откизуге тырысу керекко.
Баксан чемпион болган ба молодежкада?
Питомник куттөбет барасызба
Брат кушик сатама сурап беринизши
Сұрақтар қайда, қанша притравка итд
Ондай 70кгда шықпайтын алабайларды төбет деп сала бермең
Кай чемпионат болмасын , казино,букмекерлік канторагой болып кеткен,ақшасыз 1төбет чемпионатта төбелеспейді. Өздеріңді алдап неқыласыңдар,комерциягой бәрі... Тестілеу деп ,чабандарға қасқыр алу үшін мықты тобет болу керек дейсіңдер. Жай бос әңгіме,қай шабанда. Осы чемпионаттағы төбеттеріңнің тұқымдары жүр? Шабандарга бундай күніне 2уакыт тамак жейтін ит керек емес ит асырайма мал карайма? Олар сол баяғы өмірі тестілеуге қатысып көрмеген,өздерінің,45-50кг төбе терімен жүр бірде көл,бір шөлде де жүрген нағыз төбеттер,мынау динозаврларың оларға 1тиынга керек емес
@user-ie4eq7mg7w
2 жыл бұрын
Ия
@user-mm2pk3bx2x
2 жыл бұрын
Дурыс айтасыз. Мыналар тобет емес культурный иттер
Сурактар Жауаптар Не аитып жатсындар Тусиниксиз
Конкретно ақша үшін деп айтпайсыңдарма,жасөспірімдер үшін,болашақ ұрпақ үшін демей
Актобеге кел нагыз тобет корсетик мыналардын бари сао лар бойцовый
Дамыту самыту деген өтірік әңгімеғо конкретно. Дамытамын деп жүрген адам жоқтың қасы. Чисто ақша жасау, бизнеске айналып кеттіғо бұл ит деген. Бұлардың бас ауруы ірі жүлде қорын ұтып алса болды басқасы ..ікпит
@user-lp5em2ul6w
2 жыл бұрын
Қырғын коменттен осы пікірғой іздегенім. Өте дұрыс айттың. Бағып отырғандары да төбет емес. Просто амбалдар
@user-wc1ks2pn1x
Жыл бұрын
😅😅☝️
@user-wc1ks2pn1x
Жыл бұрын
😅😅😅☝️
Ассаламалеикум бауырым номер жіберіңдерш
Брат питомник таимастан алган кушикти корсетинизши
Брат питомник таимастан алганс ушикти корсетинизши
👍👍👍
Брат питомник таимастан алган кушикти корсетинизши
Брат питомник таимастан алганс ушикти корсетинизши
Брат питомник таимастан алганс ушикти корсетинизши
Брат питомник таимастан алганс ушикти корсетинизши
Брат питомник таимастан алган кушикти корсетинизши
Брат питомник таимастан алган кушикти корсетинизши
Брат питомник таимастан алганс ушикти корсетинизши