İstanbul'un Efendileri adlı video serisinde bu hafta gerçek anlamda bir devlet adamı olan Zembilli Ali Efediyi tanıtıyoruz. Videoyu uzatmamak için Zembilli Ali'nin yaşadığı olayların pek çoğunu aktaramıyoruz.
İstanbul Unkapanı'ndan Saraçhaneye giden Atatürk caddesi üzerinde bulunan Zeyrek sarnıcını geçtikten sonra sağdan itfaiye caddesine girdikten yaklaşık 50 metre sonra sağdan yer alan merdivenlerden çıkıp yine itfaiye caddesine paralel dar bir sokaktan 100 metre yürüdükten sonra sağda yer alır. Bu türbeyi ziyaret edeceklere tavsiyemiz zeyrek camii ve Mehmet Emin Tokadi türbesi buraya çok yakın.
ZEMBİLLİ ALİ EFENDİ
Fahreddin er-Râzî’nin soyundan gelen Cemâleddin Aksarâyî’nin torunu Ahmed Çelebi’nin oğludur.
Fâtih Sultan Mehmed’in ilk saltanat yıllarında (1444-1446) o dönemde Karaman'a bağlı olan Asaray'da doğmuş .Zenbilli Ali Cemâlî Efendi ilk eğitimini, Pîrî Mehmed Paşa’nın annesi tarafından dedesi olan Lârendeli Mevlânâ Hamza’dan aldı. Ardından İstanbul’a gidip Molla Hüsrev’in derslerine devam etti. Molla Hüsrev müftülüğe tayin edilince Bursa’ya giderek burada Sultâniye müderrisi olan Mevlânâ Hüsâmzâde Mustafa Efendi’den ders okumaya başladı.Öğrenimini tamamlayınca Hüsâmzâde onu kendisine muîd (asistan) edindi ve kızı ile evlendirdi. Fâtih Sultan Mehmed zamanında Edirne’de, Ali Bey Medresesi, Hoca Sâdeddin’e göre Taşlık Medresesi müderrisliğine getirildi. Karamânî Mehmed Paşa vezîriâzam olunca siyasî rakibi Sinan Paşa ile Zenbilli Ali Efendi arasındaki yakın münasebetten dolayı onu önce Edirne’de Beylerbeyi Medresesi’ne, ardından Sirâciye Medresesi’ne sürdü ve ücretini düşürdü. Bunun üzerine görevinden istifa eden Ali Cemâlî, Halvetiyye şeyhi Mes‘ûd-i Edirnevî’nin hizmetine girdi ve onun desteğini almaya çalıştı. Daha sonra İstanbul’a taşındı.
Fetva almak üzere kendisine başvuranların işlerini kısa sürede sonuçlandırmak için evinin penceresinden sarkıttığı zenbille soruları alıp cevapları yine zenbile koyup vermesinden dolayı halk arasında “Zenbilli müftü, Zenbilli Ali Efendi” olarak tanınmıştır. Zenbilli Ali Cemâlî Efendi fıkıh, usul, edebiyat, lugat, nahiv, tefsir ve hadis sahasında otorite sahibi vakur bir ilim adamı idi. Uzun süre fetva makamında kaldığı halde hayatının sonuna kadar tevazuu elden bırakmamıştı.
Vefat tarihinin Şâban 932’den (Mayıs-Haziran 1526) biraz öncesine denk düştüğü tahmin edilir. Mezarı Zeyrek’te yaptırdığı mescid ve mektebin hazîresindedir.