Պատմաբան, գրող և հրապարակախոս Վահե Լոռենցը պատմելով Բագրատունիների ժամանակաշրջանի մասին անդրադարձնել է մի քանի թագավորների և գահակալների։ Սմբատ առաջինը իր հորից՝ Աշոտ առաջինից, ժառանգեց ընդարձակ, զորեղ պետություն (890 -914)։ Սակայն իրեն բաժին հասավ թագավորելու դժվարին շրջան։ Սմբատ առաջինին հաջողվեց ճնշել մի քանի արաբական էմիրությունների ապստամբություն նաև վերականգնեց Դվին քաղաքը ահեղ երկրաշարժից հետո , որից զոհվեց 100.000 ավել մարդ։ Սակայն ի՞նչ կատարվեց Սմբատ առաջինի հետ 899 թվականի անհասկանալի։ Նա քնեց արթնացավ և որոշեց իր հեռավոր ազգականին՝ Ատրներսեհ Բագրատունուն, նշանակել Վրաստանի թագավոր և անջատելով Հայաստանի հյուսիսային հատվածը այն նվեր տա իր հորեղբոր որդուն , դարձնելով այն հարևան Վրաստանի տարածք։ Համաշխարհային պատմությունում սա միակ նմանօրինակ նվերն է, ինչի համար վրացիները, իհարկե, շատ շնորհակալ են, չնայած նրան, որ արդեն, որոշ ժամանակ անց որոշեսին փորձել գրավել Հայաստանը։
Բագրատունիների ժամանակահատվածի թագավորներից է նաև Աշոտ Երրորդը։ Նա հայտնի է որպես ՝Աշոտ ողորմած։ Աշոտ երրորդը ուներ սովորություն , պալատ հրավիրել անտում, ցնցոտավոր աղքատների և նրանց հետ խնջույք անել շքեղ սեղանի շուրջ։ Նա նաև շատ սրբավայրերի կառուցման ջատագովը եղավ՝ Սանահին, Հաղպատ, սակայն երբ մահացավ գանձարանում չկար գեթ մեկ լումա իրեն թաղում անելու համար։