Asurlar Zamanında kurulmuş olduğu söylenen Silvan; Diyarbakır ile ortak bir geçmişe sahiptir. Büyük Tigran tarafından kurulan Tigranokerta olarak bilinen Silvan, Helenistik Çağın en büyük ve en önemli kentlerinin başında gelmektedir.
6. yy'da Bizans İmparatoru Justinanus'un Silvan Kalesi’ni güçlendirip bu kale şehre kendi adını vererek, Justinianopolois'i Perslere karşı çok önemli bir garnizon olarak kullanılmıştır.
639 senesinde fethedilir. Sonraki dönemlerde Hamdaniler (980-984), Mervaniler (984-1085), Büyük Selçuklu İmparatorluğu - Artuklu Beyliği (1118), Eyyubiler, Anadolu Selçuklular'ın idaresinde kalmıştır. 1259 yılında Moğollar tarafından zapt edilip, daha sonra İlhanlılar, Akkoyunlular (1375'e kadar), Karakoyunlular, Timur Döneminde ise (1397-1506) tekrar Akkoyunlulara, 1506'da Safeviler’in eline geçmiştir.
Silvan, 1514 Çaldıran Savaşı'ndan sonra 1524 senesinde Osmanlı Devleti'nin idaresine geçmiştir, 1873 yılında ilçe merkezi olarak Diyarbakır'a bağlanan en büyük ilçelerden biri olmuştur. Atatürk, Silvan'da bulunan 16. Kolordu Karargahı'na, 14 Nisan 1916'da Mirliva (General) olarak terfi etmiştir. Burada görev yaptığı sırada verdiği taarruz emri ile 7 Ağustos'ta Muş, 8 Ağustos'ta da Bitlis, Rusların elinden geri alınır. Atatürk'ün, Silvan'da kaldığı dönemlerde Sadık Üstün'e göndermiş olduğu mektupları, hala bu aile tarafından muhafaza edilmektedir.
Silvan sahip olduğu tarihle eşdeğer önemli tarihi eserlere sahiptir. Surlarla çevrili kalesi ve burçlarıyla yüksekliği 25 metreyi geçen ve dünyada dolgu sistemiyle yapılan tek kale-şehir olması; efsane aşka konu olan Zembilfroş Burcu, dünyanın en geniş taş kemerli köprüsü olan Malabadi Köprüsü, baraj altında kalan Kemuk Köprüsü bunlardan bazılarıdır.
Bizans bazilikanı sütunlarında kullanmak suretiyle yapılan ve bölgenin büyük camilerinden olan Selahattin-i Eyyubi Camii (Ulu Camii), Karabehlülbey Camii, Kıldan Kilisesi(Belediye Camii), Eyyubi Camii(Kırık Minare) önemli eserlerdir. Ayrıca; Boşat Kalesi, Helda Kalesi, Şemak Kalesi kalıntıları, Roma Eseri olan Başıka Kalesi; yine ilçe merkezinde bulunan Atatürk Evi Müzesi, Üstünler Konağı, Azizoğulları Konağı, çeşmeler, türbeler eşsiz mimarilerdir. Temtemburg ve Hemido Mağarası, Paleolitik çağdan kalma buluntuların olduğu ve Ortaçağ'da Hıristiyanlar tarafından iskân edilen, birbirine koridorlarla bağlı 300 adet odadan oluşan ve kapladığı alan itibariyle dünyada emsal teşkil eden Hasuni Mağaraları ve Hasuni Kilisesi; çok önemli tarihi miraslarımızdandır.
Bu Kale-Şehir, tarihin bütün dönemlerinde ayrı bir önem ve zenginlik kazanmıştır. Ayrıca Malabadi Köprüsü yakınlarında, Silvan-Kozluk İlçe (Batman ili sınırlarında yer alan) sınırlarında bulunan ve Anadolu'nun ilk yerleşim yerlerinden olan Hallan Çemi Höyüğü'ndeki Neolitik Dönemden kalma buluntular da, Silvan'ın ve bölgenin tarihi geçmişine ışık tutmaktadır.