ЖАҢА УАҒЫЗ. Ұстаз Жарқын Мырзатай ᴴᴰ
Адам саудада қатты сыналады. Біздің әлсіздігіміз ақшаға қатысты істе, жолда, қызмет барысында білінеді. Осы үш нәзік жағдайда адам өзінің шынайы бет-бейнесін көрсетеді екен. Осының ең басында тұрған сауда-саттық барысы туралы ислам бекіткен әдеп-қағидалардан халықты хабардар етуге ниет қылдық.
Исламның сауданы адал еткенін Құранның «Бақара» сүресінің 275-аятынан білеміз: «Алла сауда-саттықты адал еткен». Адалдықпен жасалған сауда қанша жанның жүрегіне жылылық пен мұсылмандарға деген сүйіспеншілікке ие қылғаны тарихтан белгілі. Жаратушы Иеміз келесі аятта: «Уа, иман келтіргендер! Мал-мүліктеріңді араларыңда арам жолмен жемеңдер. Ол табысыңыз әр-біріңіздің ризалығымен болған сауда заты болса да» («Ниса» сүресі, 29-аят) деп ескертті. Айтар ойды аяттардан бастауымыздың өзі исламда сауда адал деп бекітілгендей, оның әдебі де сондай болатынын меңзейді.
Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) саудаға байланысты хадистері де, сауда-саттықтағы адалдық берекеге жол ашатынын айтады. «Ырыстың оннан тоғызы - сауда мен диқаншылықта, қалғаны - мал шаруашылығында» деп еңбекке үгіттесе, енді бір хадисінде «Сенімді, дұрыс сауда жасаған кісі Қиямет күні пайғамбарлармен, сыддықтармен, шәһидтермен бірге болады» деп, адал саудагердің мәңгілік мекендегі құрметті орнына дейін ашып көрсетті. Ол үшін сауда-саттық өз әдептеріне сәйкес жасалуы мағызды. Олар мыналар.
Саудаңыз адал болуы шарт. Ешкімге зиян келтірмейтін, Ислам тыйым салған заттар мен ұрланған заттардан болмауы тиіс. Бұл - қағида. Қағиданы ұстанса табыс, ұстанбаса кедейліктің кебін киеді.
Ізгілік пен шынайылықта болу. Тауар өткізу жолында жасалатын айла-шарғы адал емес. Өткізу мақсатында жалған ант беруге тіптен болмайды. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Саудада көп ант беруден сақтаныңдар. Өйткені ол, өтуіне себепші болғанымен, берекені қашырады» (Муслим) деп айтқан.