ชีวิตที่เกิดมา เพื่ออะไร สุดท้ายแล้วชีวิตปรารถนสิ่งใดสำคัญสุด ขณะจิตสุดท้าย: ความจริงที่ชาวพุทธควรรู้
มนุษย์เมื่อเกิดมาบนโลกใบนี้จะต้องตายในวันใดหนึ่งอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เมื่อเป็นเช่นนี้ การทำจิตสุดท้ายก่อนตายให้ผ่องใสในขณะที่จะตายจึงเป็นเรื่องที่สำคัญ จิตสุดท้ายก่อนตายเป็นสิ่งที่มีความสำคัญเพราะเป็นจุดเปลี่ยนผ่านจากภพปัจจุบันไปยังภพหน้า จิตสุดท้ายก่อนตายจะผ่องใสหรือเศร้าหมองขึ้นอยู่กับกรรม ๔ อย่าง คือ
(๑) ครุกรรม คือ กรรมหนักที่เป็นฝ่ายกุศลและอกุศล
(๒) อาสันนกรรม คือ กรรมที่ทำในเวลาใกล้ตายและกรรมที่ระลึกถึงในเวลาใกล้ตายที่เป็นฝ่ายกุศลและอกุศล
(๓) อาจิณณกรรม คือ กรรมที่ทำจนเป็นปรกตินิสัยที่เป็นฝ่ายกุศลและอกุศล
(๔) กตัตตากรรม คือ กรรมที่สักว่ากระทำเป็นกรรมที่ทำด้วยความไม่ตั้งใจมีเจตนาอ่อนๆ
กรรม ๔ อย่างเหล่านี้ ถ้าเป็นกรรมฝ่ายกุศล ก็จะเป็นตัวกำหนดจิตสุดท้ายก่อนตายให้ผ่องใสแล้วนำไปเกิดในสุคติ ถ้าเป็นกรรมฝ่ายอกุศลก็จะตัวเป็นกำหนดจิตสุดท้ายก่อนตายให้เศร้าหมองแล้วนำไปเกิดในทุคติ
เมื่อจิตสุดท้ายก่อนตายจะผ่องใสหรือเศร้าหมองขึ้นอยู่กับกรรมที่ทำไว้
ชาวพุทธจึงควรใช้ชีวิตด้วยความไม่ประมาทด้วยการบำเพ็ญบุญกิริยาวัตถุ ๓ คือ ทาน ศีล ภาวนา อย่างครบถ้วนสมบูรณ์และละเว้นความชั่วทางกายวาจาใจ
เมื่อถึงวาระสุดท้ายแห่งชีวิต จิตสุดท้ายก่อนตายย่อมจะผ่องใสแล้วนำไปเกิดในสุคติโลกสวรรค์อย่างแน่นอน
บทความวารสาร โดย เเม่ชีกฤษณา รักษาโฉม/ข้อมูลปฐมภูมิ
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย