موضوع: توبه و استغفار حقیقی
1- پشیمانی و شرمندگی از ارتکاب گناه
2- اوج لطف و رحمت الهی در پذیرش بندگان
3- توبه از پایمال کردن حقوق مردم
4- ارکان چهارگانه توبه واقعی
5- توبه از ظاهرسازی و ریاکاری
6- بازماندن انسان از پاسخ، در دادگاه قیامت
7- امکان توبه برای همه انسان‌های گنهکار
دانلود صوت برنامه:
gharaati.ir/pic/sound/darsha/9...
بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله رب العالمین، بعدد ما احاط به علمه
«الهي انطقني بالهدي و الهمني التقوي»
چون شب نوزدهم است، فکر کردم امشب یک مقدار در مورد توبه صحبت کنم.
توبه به معنای این است که آدم لباس چرک را بیرون آورد و لباس خوب بپوشد، عوض شود. برگردد، توبه واجب است چون خدا امر می‌کند، می‌گوید: «وَ أَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا» قاری: «وَ أَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا» (هود/3) استغفار کنید، یعنی از خدا طلب مغفرت و بخشش کنید. «توبوا» امر است، خدا امر کرده و دستور داده که توبه کنید و توبه واجب است. در قرآن 91 بار کلمه غفور آمده است. یعنی توبه کنید می‌بخشم. پنج بار غفار آمده، حدود هشتاد بار هم از توبه و قبول توبه با متعلقاتش سخن به میان آمده است. یعنی تقریباً 91 و هشتاد، حدود دویست بار خداوند گفته: من شما را می‌بخشم.
1- پشیمانی و شرمندگی از ارتکاب گناه
قرآن می‌فرماید: علامت مؤمن این است «وَ الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا» قاری: «وَ الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ» (آل‌عمران/135) علامت مؤمن این است که خلاف کند، پشیمان شود. یک حدیث یادم آمد برای شما بگویم. اگر خواستید ببینید مؤمن هستید یا منافق، حدیث داریم علامتش این است که مؤمن وقتی گناه می‌کند بعد از بیست سال یاد گناهش بیافتد خجالت می‌کشد. می‌گوید: در این مکان من گناه کردم و با ایشان هم... با هم گناه کردیم. کلاه سر ایشان گذاشتم. در این زمان گناه کردم. مؤمن بعد از بیست سال یاد گناهش بیافتد، شرمنده است. این علامت ایمان است. منافق گناه که می‌کند انگار یک مگس از بغل گوشش رد می‌شود و فراموش می‌کند. اگر نشستیم یاد خلاف کردیم این علامت ایمان است. گر گناهانمان را فراموش کردیم علامت نفاق است. این حدیث است.
قرآن می‌گوید: اگر شما استغفار کنید خدا را بخشنده و رحیم می‌یابید. «وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ‏ نَفْسَهُ» قاری: «وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ‏ نَفْسَهُ‏ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً» (نساء/110) «وَ مَنْ يَعْمَلْ» هرکس، زن و مرد ندارد. شیخ و سید ندارد. عالم و جاهل ندارد. هرکس «وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً» عمل خلاف انجام بدهد، ظلم کند. «أَوْ يَظْلِمْ‏ نَفْسَهُ‏ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ» از خدا استغفار کند، «يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً» خدا را غفور و رحیم می‌یابد. می‌خواهد بگوید: توبه کنید، در را بزنید باز می‌کنم. آیه دیگر می‌فرماید: ای بندگان من! «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ» قاری: «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» (زمر/53) ای بندگانی که خودتان را هدر دادید. عمرتان را هدر دادید، گناه کردید، با غیبت، با انواع گناهان عمرتان را تمام کردید، در عین حال از رحمت خدا مأیوس نشوید. خداوند «إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً» همه گناهان را می‌بخشد. «إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» آیات قرآن پر است از اینکه بیایید من شما را می‌بخشم. صادقانه بیایید، خدا همه رحمت است. یک دانه می‌دهی یک خوشه می‌دهد. یک نطفه، یک تک سلول، یک اسپرم می‌دهی و یک بچه سالم می‌دهد. کار خیر بکنی، ضرب در ده می‌کند. کار خلاف بکنی، خلاف هرکدام یکی است و ثواب یکی ده تاست.
2- اوج لطف و رحمت الهی در پذیرش بندگان
قرآن می‌فرماید: «وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادِي‏ عَنِّي» قاری: «وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادِي‏ عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ» (بقره/186) علامه طباطبایی می‌گوید: هیچ آیه‌ای مثل این آیه که ایشان خواند، درونش محبت نیست. در یک آیه یک سطری هفت بار خدا گفته: خودم، خودم، خودم، خودم، خودم، خودم، خودم. هفت بار در یک سطر خدا گفته: خودم! «وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادِي‏» عبادی یعنی بندگان خودم، «عَنِّي» اگر از من سؤال کردند، «فَإِنِّي» خودم نزدیک هستم «أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ» خودم دعای آنها را اجابت می‌کنم. اگر سراغ خودم بیاید، «فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي» استجابت از خودم بخواهد «وَ لْيُؤْمِنُوا بِي» ایمان به خودم بیاورد، علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌گوید: «الطفُ آیة فی کتاب الله» یعنی در یک سطر هفت بار می‌گوید: خودم خودم خودم خودم!همه باید توبه کنیم. فکر نکنیم توبه برای چاقوکش‌ها و لات‌ها و دزدهاست. بنده باید توبه کنم. آیا وقتی روی منبر نشستم، عمر شما را گرفتم، به اندازه‌ای که شما عمر دادی، چیزی یاد شما دادم؟ نکند من هم کم فروشی کرده باشم. عمر شما را گرفتم، می‌توانستم نمره هفده حرف بزنم، نمره شانزده حرف زدم. من هم باید توبه کنم. آیا اساتید دانشگاه، این را در ذهنم هست فردا شب، شب احیاء برای دانشگاه بگویم. استاد دانشگاه نباید توبه کند. واقعاً این درس‌هایی که به دانشجوها یاد می‌دهید به دردشان می‌خورد؟ اگر به دردشان می‌خورد چطور لیسانسه‌های ما مهارت ندارند و همه فشل و بیکار هستند؟ پیداست آنهایی که سر کلاس خواندند به درد نمی‌خورده است. اگر چیزی می‌تواند به درد بخورد نباید ما بیکار داشته باشیم. یک محفوظاتی یاد ما دادند، حفظ کردیم، مدرک گرفتیم ولی هیچ مهارتی نداریم. گاهی ما که مسجد ساختیم باید توبه کنیم. نمی‌شد یک ارزان‌تر بسازید؟