พระเจ้าฟ้างุ้มมหาราช |ล้านนาอยุธยาสิบสองพันนาสิบสองจุไทเชียงตุงศรีโคตรบูรไดเวียดและจามปา ยอมอ่อนน้อม
#พระเจ้าฟ้างุ้ม มหาราช หรือ สมเด็จพระเจ้าฟ้าหล้าธรณีศรีสัตนาคณหุตมหาราช เอกสารประวัติศาสตร์บ้างออกพระนามเจ้าฟ้างุ่ม เจ้าฝ้างู่ม พระยาฟ้างุ้ม ท้าวฟ้างุ้ม พระยาฟ้า พญาท้าวฟ้างอม
ฟ้างู่มกุมาร เป็นต้น มีพระนามตามบาลีว่า ปัพพารเทวะ ปัพพารราชา บับพาระเทวะ บับพาระกุมาร เป็นต้น ปฐมมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรล้านช้างและมหากษัตริย์นครเชียงดงเชียงทอง
หรือเมืองเซ่า (ซวา) องค์ที่ 27 (ครองราชย์ พ.ศ. 1859-1936) ผู้รวบรวมแผ่นดินลาวสองฝั่งโขงให้เป็นปึกแผ่น สืบเชื้อสายจากราชวงศ์ขุนบรมราชาธิราชแห่งนครแถน
พระเจ้าฟ้างุ้มได้รับการยกย่องเป็นมหาราชองค์แรกในสมัยล้านช้างของลาว เป็นพระราชโอรสท้าวผีฟ้า และพระราชนัดดาพระยาสุวรรณคำผงกษัตริย์แห่งนครเชียงดงเชียงทอง พระเจ้าศรีสุริโยวงษ์
หรือพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 กษัตริย์กรุงอินทปัตถ์ (พระนครหลวง) ในอาณาจักรขอมยกพระนางแก้วเก็งยา (แก้วกันยา) ให้เป็นพระอัครมเหสี ทรงบทบาทสำคัญในการอัญเชิญ
พระพุทธศาสนาลัทธิลังกาวงศ์แบบอินทปัตถนครหรือแบบกัมพูชาสมัยพระนครมาเผยแผ่ในราช #อาณาจักรล้านช้าง ทรงขยายอิทธิพลเหนือดินแดนต่าง ๆ คือ ล้านนา #อยุธยา (ล้านเพีย)
#สิบสองพันนา สิบสองจุไท เชียงตุง #ศรีโคตรบูร ไดเวียด และจามปา ให้ยอมอ่อนน้อมและส่งราชบรรณาการพร้อมพระราชธิดามาถวาย ล้านช้างในรัชสมัยของพระองค์
ได้แผ่แสนยานุภาพเหนือแว้นแคว้นต่าง ๆ ในอุษาคเนย์ ถือเป็นยุคยิ่งใหญ่ที่สุดของจักรวรรดิหรืออาณาจักรล้านช้าง
ปัจจุบันมีพระบรมราชานุสาวรีย์ของประองค์ประดิษฐาน ณ #เมืองสีโคดตะบอง #นครหลวงเวียงจันทน์ ในภาคอีสานประดิษฐาน ณ #ดอนเจ้าปู่ฟ้าระงุ้ม (ดอนเมือง)
วัดฟ้าระงุ้ม ตำบลเมืองไพร อำเภอเสลภูมิ #จังหวัดร้อยเอ็ด เรียกพระนามว่าเจ้าฟ้าระงุ้มศรีสัตนาคนฮูป ในล้านนาประดิษฐานที่ศาลเจ้าฟ้างุ้มมหาราช ณ บ้านแสนสุข ตำบลนาปรัง อำเภอปง #จังหวัดพะเยา
ในนครหลวงพระบางตั้งชื่อถนนสายหนึ่งเพื่อระลึกถึงพระองค์ว่าถนนเจ้าฟ้างุ่ม (Chaofa ngum Rd) ส่วนศาลสถิตวิญญาณหรือหอผีของพระองค์ปรากฏกระจายทั่วไป
ทั้งสองฝั่งโขงโดยเรียกพระนามว่าเจ้าฟ้ามุงเมืองบ้าง เจ้าฟ้าระงุ้มบ้าง เจ้าฟ้าระงึมบ้าง
ประสูติ
ยาหลวงโงม (โหง่ม) เสวยราชย์เป็นกษัตริย์ #ล้านช้าง #เชียงดง #เชียงทอง มีพระราชโอรสธิดา 9 องค์ สตรี 4 องค์ บุรุษ 5 องค์ หลังสวรรคตยาคำเฮียวพระราชโอรสองค์โตเสวยราชย์แทน
ยาคำเฮียวมีพระราชโอรสธิดา 4 องค์ สตรี 2 องค์ บุรุษ 2 องค์ พระราชโอรสองค์เล็กคือพระยาฟ้างุ้มแรกประสูติมีพระทนต์ (แข้ว) ออกมา 33 เล่มแต่พระครรภ์พระราชมารดา
เสนาอำมาตย์เชื่อว่าเข็ดขวงจักแพ้บ้านแพ้เมืองจึงนำพระราชกุมารใส่แพไหลน้ำจากเชียงทองไปและให้ข้อยเลี้ยงจำนวนมากมีบาคุม บากิม บาโบ บาเสียม บาจีแข้ บาลู
รวมข้อยหญิงข้อยชาย 33 คนล่องแพไปด้วย ก่อนไหลแพนางยาคำเฮียวพระราชมารดาอุ้มพระราชกุมารไปถึงแพได้ร้องป่าวเทวดาพระยานาคให้รักษาอย่าให้ฉิบหายพร้อมประกาศ
เหตุจำเป็นที่ต้องกระทำเช่นนี้ว่า "...เสนาทั้งหลายว่าแข้วออกแต่ในท้อง 33 เหล่ม เขาว่าเป็นคนฮ้ายว่าเข็ดว่าขวงแลให้ไหลเสีย ครั้นว่าบุญลูกข้อยยังมีขออย่าให้หล่มให้จมเสีย
ให้ได้มาเป็นเจ้าแผ่นดินในเชียงดงเชียงทองด้วยอันชอบโลกชอบธรรม อย่าให้ได้ด้วยหยาบช้าทารุณเทอญ..." พระนางสั่งข้อยเลี้ยงว่าหากพระราชโอรสไปถึงที่ใดให้เรียกว่าพระยา
อย่าว่าเป็นพระราชโอรสเจ้าฟ้าคำเฮียวแล้วตั้งพระนามพระราชกุมาร พระนางล่องแพไปส่งถึงเมืองขายจึงเสด็จกลับเมื่อคณะพระยาฟ้างุ้มไปถึงบ้านเมืองใดประชาชนก็ถวายข้าวให้เสวยทุกเมือง
ประทับที่เมืองพระนครหลวง
เมื่อไหลแพได้ 1 ปีก็ถึงหัวลี (หัวหลี่ผี) บริเวณนี้มีถ้ำมหาเถรเจ้าป่าสมันตั้งอยู่ในเขตเมืองหนึ่ง ข้อยเลี้ยงและชาวบ้านจึงเล่าเหตุการณ์ถวายพระมหาเถรเจ้าป่าสมัน มหาเถระมา
อุ้มพระราชกุมารออกจากแพไปอยู่ด้วย ครั้นเจริญพระชนม์ 3 พรรษาจึงมาถึงท่าพระสมัน พระสมันเลี้ยงพระราชกุมาร 3 ปีพระยานครหลวงนำไปเลี้ยง 7 ปีรวม 14 ปี
พระยานครหลวงยกพระราชธิดาแก่พระยาฟ้างุ้มได้ 2 ปีจึงให้หมอหูฮา (โหราจารย์) ทำนายชะตาและนักขัตตฤกษ์เมืองล้านช้าง หมอทำนายว่าพระราชบิดามารดา
พระยาฟ้างุ้มสวรรคตแล้วเขาเอาอาว (น้องพ่อที่เป็นชาย) เสวยราชย์ที่เชียงดงเชียงทองแทน พระยานครหลวงถามว่าหากแต่งพลให้พระยาฟ้างุ้มไปตีเชียงดงเชียง
ทองจะได้เสวยราชย์หรือไม่ หมอทำนายว่าอย่าว่าแต่เชียงดงเชียงทองเลย "...ยังจักได้เมืองโยทธิยาทั้งเมืองพิงเชียงใหม่ ทั้งเมืองลื้อเมืองเขิน
ทั้งเมืองจุลนีแต่ฟากน้ำแม่แท้มาพี่ต่อเท่าเมืองมีฮ่านก้วนมีเสาหินสุ่มเสาน้ำเต้าแก้วพุ้นดีหลี..." แล้วทำนายต่อว่าพระยาฟ้างุ้มจะไม่สวรรคตในเชียงดงเชียงทองแต่จะสวรรคต
ในเมืองเบื้องตะวันตกด้วยวุฒิสวัสดี อยู่ได้ปี 1 พระยานครหลวงแต่งช้างม้ารี้พลให้พระยาฟ้างุ้มแล้วราชาภิเษกเฉลิมพระนามว่าพระยาฟ้าหล้าธรณี พร้อมแต่งหมอผาบเสิก 4 คน
กับเครื่องผาบเสิก พระราชทานฆ้องไชย 4 ลูก แส่งไชย 4 ลูก จองวองไชย 4 ลูก หอกไชย 4 ดวง ขวนไชย 4 ดวง แพนไชย 4 ดวง คนรักษาเครื่องไชย 400 แก่พระองค์ โปรดฯ
ให้หมอดูหาฤกษ์มื้อดียามดีเสร็จแล้วพระยาฟ้างุ้มจึงเสด็จลงจากเมืองนครหลวงพร้อมไพร่พลและนางแก้วกัญญาพระราชธิดาพระยานครหลวงสู่เชียงดงเชียงทอง
เรื่องเล่าจากบันทึก เล่าเรื่องต่างๆที่มีสาระและน่าสนใจ ประวัติศาสตร์ ประวัติบุคคลสำคัญต่างๆ รวมถึงธรรมะคำสอนต่างๆ