Woudrichem (Brabants: Woerkem of Woerkum) is een oude vestingstad aan de Merwede in de provincie Noord-Brabant (Land van Heusden en Altena), onderdeel van gelijknamige gemeente. Woudrichem telt ongeveer 4300 inwoners, ongeveer een derde van de gehele gemeente. Woudrichem is lid van de Nederlandse Vereniging van Vestingsteden.
Woudrichem is ontstaan in de negende eeuw. Op de oeverwal langs de rivier, waar nu de Hoogstraat en de Molenstraat zich bevinden, ontstond een marktplaats. Rond het jaar 1000 ontstaat merendeels ten noorden van de Alm een aantal nederzettingen om Woudrichem.
De rivier de Maas had toen een andere loop en stroomde niet langs Woudrichem, maar langs Heusden. Later verlegt de hoofdstroom zich naar de Alm en weer later naar de Waal.
Hoge Heren proberen hun machtssfeer met het Land van Heusden en Altena te vergroten. Holland wint in 1332 en de hertogen van Gelre en Brabant moeten uit de verte toekijken.
De ligging aan de rand van Holland aan de rivieren geeft Woudrichem een strategische positie. Zo is de stad in 1405 door de Arkelsen overvallen, door de Geldersen in 1511 en de Spanjaarden in 1573 en kort daarna nogmaals door de Spanjaarden. Daarna wordt het rustiger. Na de Franse tijd wordt het Land van Altena in 1815 definitief Brabants.
In de veertiende eeuw is de stad zo uitgegroeid, dat Heer Willem V van Altena in 1356 Woudrichem het stadsrecht verleent. De graaf van Holland verplaatst in datzelfde jaar de grafelijke riviertol van Niemandsvriend, gelegen in het dorp Sliedrecht, naar Woudrichem. Hierdoor en door andere voorrechten, zoals het visrecht uit 1362 verleend door Dirk Loef van Horne, de opvolger van Willem V komt de plaats tot bloei.
In deze tijd moet ook de Martinuskerk gebouwd zijn. In 1386 begon men aan de stadsmuur.
Tegenwoordig is Woudrichem toeristisch aantrekkelijk door de oude stadskern en de bezienswaardigheden. In 2006 vierde Woudrichem het 650-jarig jubileum van haar stadsrechten.
Naamgeving
In het verleden zijn voor de stad verschillende namen gebruikt. Deze zijn aan een gevel op een pand in de binnenstad te bewonderen. Een aantal varianten volgen hier:
ca. 1000 UUalderinghem
1178 Waldrichem
1230 Woudrichemerward
1241 Wodrinheim / Wodrincheym / Wodrinchem
1476 Woerchem
1500 Worrynckhem / Worrynhem
1536 Worcum / Worcom
1600 Worichem
1724 Wornichem
Stad Woudrichem
De stad Woudrichem ligt vrijwel tegenover Gorinchem, waarmee het een voetveerverbinding heeft. Naar Slot Loevestein is een klein voetveer.
Woudrichem heeft een mooie oude stadskern met de Martinuskerk. In het nieuwere gedeelte van Woudrichem is een winkelcentrum met diverse winkels.
[bewerken] 650 jaar stadsrechten
In 2006 vierde Woudrichem 650 jaar stadsrechten. In 1356 verleende Willem V, de Heer van Altena, graaf van Horne een handvest aan Woudrichem met daarin beschreven dat Woudrichem, stadsrechten, een schepenbank en tolvrijheden ontving. Vanaf 25 augustus tot en met 17 september 2006 zijn er allerlei activiteiten geweest om dit uitbundig te vieren. In het weekend van 25 t/m 27 augustus werd de Vesting verdeeld in verschillende eeuwen (13e tot en met 21e eeuw), waarbij de bewoners verkleed waren conform het hen toebedeelde tijdsgewricht en allerlei acts opvoerden. Een registratie daarvan is terug te vinden op website gewijd aan de gebeurtenis.[1]