Najczęstsze przyczyny śmierci w średniowieczu. 10 głównych zagrożeń epoki
Jaka była najczęstsza przyczyna zgonu w średniowieczu? Niezależnie od tego, czy pytanie zada się laikowi, czy specjaliście, odpowiedź będzie zwykle taka sama: czarna śmierć. Według najnowszych badań to jednak błąd. Niesławna plaga nie plasowała się ani na pierwszym miejscu, ani nawet w pierwszej piątce naczelnych zagrożeń tej epoki.
Autor materiału: KAMIL JANICKI
Kup moją nową książkę - ŚREDNIOWIECZE W LICZBACH: 📗 tblr.pl/?bbbz75 📗
MUZYKA w materiale: Silent Partner; Medium Rock Audionautix (audionautix.com/), licencja Creative Commons Attribution 4.0 (creativecommons.org/licenses/...)
#historia
#średniowiecze
Пікірлер: 259
Chcecie wiedzieć więcej? Moja najnowsza książka "ŚREDNIOWIECZE W LICZBACH" już trafiła do sprzedaży. Odnośnik do księgarni: 📗📗 tblr.pl/?bbbz75 📗📗 Za kilka dni powinien też być dostępny ebook. POPRZEDNIE ODCINKI O ŚREDNIOWIECZU: Średniowieczne suchary 👉👉 kzread.info/dash/bejne/n59-pcWyd9qqkZc.html Ile kosztowało zbudowanie średniowiecznego zamku? 👉👉 kzread.info/dash/bejne/oKx5urmqfpeteLA.html Czy pierwsi Piastowie zostali zmyśleni? 👉👉kzread.info/dash/bejne/iX9-s5uLe9jciKQ.html Prawo pierwszej nocy 👉👉 kzread.info/dash/bejne/Zp1lxpardsXFo9o.html
@VeiNpl
Ай бұрын
Super! Czekam właśnie na ebooka :)
@MichaChrobot
11 күн бұрын
Już jest. Dziś się za niego zabieram. To już mój trzeci Pana autorstwa, więc trzymam kciuki za kolejne :)
Ciekawa relacja, dziekuje. Jestem Czechiem, dlatego przepraszam za nie doskonaly polski jezyk. Cos na temat skorbut: w Anglii, to podobnie tak. Lecz u nas, w srodku Europy, troche watpie. Sluchalem, kilku lat temu, przez czeskie radio ciekawy serial na temat wypraw polarnych. Wiele wypraw angielskich lub amerykanskich chorowalo, nawet umieralo na slorbut. Na wyprawach niemieckich i austrowegierskich skorbutu praktycznie nie zaliczono. Dlaczego? Roznica "kuchni narodowych". Na pokladach statkow niemieckich i austrowegierskich zawsze znajdowali sie beczki z kapusta kiszona (a nie tylko kapusta). To jest potrawa, ktora anglicy (podobno i amerykanie) praktycznie nie uzywaja. Nie wiem jak teraz, ale jeszcze 30 lat temu osoby z Anglii nie chciali zabardzo u nas kapuste kiszona zjadac, bo to przeciez "kapusta zepsuta". Lecz jest ona dobrym zrodlem wit C. A u nas to juz od wiekow potrawa tradycyjna.
@popielaty2611
29 күн бұрын
Jak na czecha, całkiem całkiem posługujesz się polskim. Gratuluje
@maxblitz2385
27 күн бұрын
Tak jest. Dopiero kiszona kapusta umożliwiła długie podróże morskie bez ryzyka zachorowania na szkorbut.
@maggie1335
24 күн бұрын
@@popielaty2611 A ja jestem Szwedka, jak przepraszam za moje bledy to wysmiewaja mnie , albo kaza spadac z polskich stron, albo mowia ze klamie bo nie umie pisac po polsku. Nawet w moim zawodzie wpisywano mi polakow/"szwedow" do mnie gdyz wiekszosc nie umiala dobrze porozumiec sie po szwedzku . I tutaj tez dochodzily mnie teorie konspiracyjne ze srodowiska poskiego ze napewno jestem polka ale wstydze sie tego i udaje szweda 🤣Ciesze sie ze sa narodowosci ktorych polacy nie chca zeszmacic. Powodzenia.
@Ojcovito-ck5le
19 күн бұрын
@@maggie1335tez sadze, ze jestes pOlką😊
@rng17xxx51
17 күн бұрын
@@maggie1335nigdy nie widziałam dyskryminacji szwedow czy szwedek :) chyba że chodzi o szwedzkich polityków ale im się należy
ten materiał na tyle mnie zaintrygował,że kupuję pańską książkę,w następnym tygodniu wracam do domu i odbieram z empiku,szacun za pańskie matriały,są mega interesujące
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Dziękuję, cieszę się, że się podobają :)
Bardzo bardzo czeszy sie mi ze nagrania mą napisy!! Dziękuje za to!
Od wczoraj mam twoją książkę w biblioteczce, bardzo fajne materiały filmowe robisz, a książka będzie musiała trochę poczekać, aż skończę kilka pozycji, które mam na liście do przeczytania
Dziękuję. 😇🙏 To bardzo ważny materiał.
Niestety dopadła mnie pozycja nr 5, już subskrybuję i daję łapeczkę, pozdrawiam. Świetne filmy, chyba skuszę się na Pana książkę😁
Już mam moje Średniowiecze w liczbach. Ciekawy materiał. Czyta się przyjemnie tak jak inne książki Waszmośćpana Janickiego. Pozdrawiam!
Dziekuje za ciekawe wiadomości ❤️💕😊
Jeden z moich ulubionych kanałów tjubowych o historii. Bardzo dobrze się słucha i ciekawe tematy. Dziękuję autorowi! 👏
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Dziękuję! :)
W o ile lepszej sytuacji jesteśmy od ludzi żyjących w tamtych czasach, biorąc pod uwagę rozwój medycyny. Nawet domowe tygrysy mogą liczyć teraz na fachową opiekę weterynaryjną! Niech się howają zdrowo, żeby miały siłę i chęci psocić! ;)
@Blejk_Karington
Ай бұрын
Jesteśmy w porównywalnej bo co z tego że wiemy jak leczyć katar skoro nie planujemy nad nowotworami
@kubalubo7143
Ай бұрын
@@Blejk_Karingtonniezupełnie porównywalnej, bo jednak lepiej umrzeć na raka w wieku 80 lat niż na anginę w wieku 5 lat.
@Blejk_Karington
Ай бұрын
@@kubalubo7143 granica wieku w którym coraz więcej ludzi choruje na nowotwory wciąż się obniża
@kubalubo7143
Ай бұрын
@@Blejk_Karington ale oczekiwana dlugosc zycia jednak się zwiększa
@jakqup
Ай бұрын
Ale Julki i tak będą kwiczały że ciąża jest niebezpieczna i aborcja musi być na życzenie xD
Bardzo ciekawy materiał!
Rozwoj aktualnej medycyny można porównać do rozwoju aktualnej motoryzacji. Technologia obecnie pozwala na produkcję aut, które bardzo rzadko ulegają awarii, jednak są dedykowane działy projektowe, które pracują nad takim projektowaniem czesci do aut , żeby psuły sie zaraz po skonczeniu sie gwarancji. Podobnie z medycyną, już dawno dotarła do punktu , gdzie jest sztucznie tłumiony rozwój w pewnych zakresach medycyny np. wynalezienia lekarstwa na raka. Teraz rozwojem rządzą korporacje medyczne i liczy sie leczenie a nie wyleczenie. Podobnie jak koncerny samochodowe najwieksze zyski czerpią ze sprzedazy czesci zamiennych a nie ze sprzedaży nowych aut. Do tego jeszcze Państwu tak naprawde nie zależy na tym , żeby obywatele żyli za długo, ponieważ trzeba bedzie im wyplacac emerytury. A tak obywatel cale życie placi skladki , podatki itp. I w wieku najlepiej 55 -60 lat umiera na raka. Szpital leczył i kupowal leki za pieniadze ze składek obowiązkowych, czyli koncerny farmaceutyczne zadowolone. Lekarze tez zadowoleni bo mieli pacjeta , często prywatnie i jeszcze wycieczkę , o przepraszam ,szkolenie mieli zasponsorowane przez koncerny farmaceutyczne. Finalnie , pomimo leczenia niestety pacjet zmarł, czyli nie trzeba wypłacać emeryturki. Państwo również zadowolone. Lekarze leczyli, koncerny sprzedawały. Ot takie przemyślenia nad współczesną medycyną mam. Pozdrawiam, ciekawy materiał
Dzień dobry.Wszystkie tematy są ciekawe.Nie wszystkich moze interesują ale można słuchać bądź nie.Można też kupic książkę.Pozdrawiam autora i życzę dużo wytrwałości do poznawania tajników historii.
Witam,ciekawe. Dziękuję za film. Pozdrawiam serdecznie.
Pana książki, ich pomysł, to co zawierają, pańskie filmy są po prostu świetne. Historię trudno przekazać w ciekawy sposób. A Pan ma swój wyjątkowy, jako jeden z nielicznych. Kłaniam się nisko.😌
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Dziękuję za tak ciepłe słowa. Mam nadzieję, że kolejne też się sie spodobają :)
❤ serdecznie dziękuję i gorąco pozdrawiam z Berlina 💚
Ja już mam twoja książkę. Jest super!
Bardzo ciekawy materiał, dzięki. Moje wątpliwości: - średniowiecze było bardzo zróżnicowaną epoką (ponad tysiąc lat!), nie jestem pewna, czy takie sumaryczne potraktowanie czasów przedkarolińskich i XIV w. jest zawsze sensowne; - ryzyko śmierci przy porodzie nie było wyłącznie pochodną liczby ciąż: wyraźnie wyższe ryzyko śmierci występowało (i do dziś występuje) przy pierwszym porodzie. W średniowieczu ta prawidłowość była bardziej wyraźna ze względu na statystycznie bardzo młody wiek pierworódek. Często dziewczynka była wydawana za mąż tak wcześnie, że jej organizm nie był jeszcze gotowy do ciąży i porodu. To była jedna z przyczyn wysokiej śmiertelności okołoporodowej.
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Zwróciła Pani uwagę na bardzo ciekawe kwestie, dziękuję za tak wnikliwy komentarz. Co do pierwszego punktu: to problem w dużym stopniu na razie nierozwikłany. Nie ma zgody w kwestii tego na ile profil epidemiologiczny Europy zmienił się na skutek najpierw załamania, a potem wielkiego przyspieszenia urbanizacji. Ten czynnik musiał jednak mieć znaczenie. I zapewne właśnie brak dużych skupisk miejskich najbardziej odróżniał sytuację chorobową we wczesnym i późnym średniowieczu. Natomiast ostrożnie opowiadałbym się mimo to za stanowiskiem, że statystyka zgonów w większości wynikała z poziomu medycyny, z klimatu i z rozprzestrzenienia konkretnych chorób endemicznych - w takim kontekście sytuacja na dobre zmieniła się dopiero po rewolucji przemysłowej. Co do porodu - ma Pani oczywiście racje, że pierwszy poród zawsze uchodził za najniebezpieczniejszy. Bardziej skomplikowana jest za to kwestia wieku pierwszego zamążpójścia, a więc i wieku gdy dochodziło na ogół do pierwszej ciąży. Wczesne, nawet dziecięce śluby kobiet nie były zjawiskiem częstym poza elitami. A nawet wśród wierchuszki społeczeństwa ta "moda" rozprzestrzeniła się na dobre dopiero w późnym średniowieczu. Wcześniej i w całej populacji normą był ślub dopiero po 20 roku życia. Piszę o tym szeroko w "Średniowieczu w liczbach". A skrótowo też w tym starym artykule 👉👉 wielkahistoria.pl/sluby-z-dziecmi-w-sredniowieczu-jak-czesto-naprawde-sie-zdarzaly/
@magdalenabieniak2943
Ай бұрын
@@WielkaHistoria Zgadzam się, że to skomplikowana kwestia. Zasadniczo świadectwa historyczne z okresu średniowiecza dotyczą przede wszystkim elit. Poza tym, znowu - wiele zależy od okresu, który badamy. Np. na temat czasów karolińskich są świetne prace V. Garver. W "Childbearing and Infancy in the Carolingian World" przytacza badania archeologiczne z których wynika, że znacząco wyższa śmiertelność wśród kobiet niż mężczyzn dotyczyła okresu od nastoletniości do 50-60 roku życia. Później proporcje w pochówkach między płciami wyrównywały się. Powód, dla którego nastoletnie dziewczęta umierały częściej, niż chłopcy, wydaje się jasny. Ale oczywiście tego typu rekonstrukcje na podstawie danych archeologicznych nigdy nie będą równie jednoznaczne i precyzyjne, jak wnioski na podstawie źródeł pisanych.
@WielkaHistoria
Ай бұрын
To mi przypomina kwestię która, jeśli mnie pamięć nie myli, wypłynęła właśnie w kontekście badań nad ciążami/porodami na dworach frankijskich. Mianowicie wysoka śmiertelność okołoporodowa była w bardzo dużym stopniu związana z niedoborem żelaza. Tam gdzie dieta zapobiegała anemii śmiertelność kobiet rodzących spadała przynajmniej o dziesiątki procent. Niewiele osób dzisiaj zdaje sobie sprawę z tej niedocenianej, wydawałoby się trywialnej, zależności.
@magdalenabieniak2943
Ай бұрын
@@WielkaHistoria No i jest oczywiście jeszcze tradycja rozmaitych kodeksów i Dekret Gracjana, który zabraniał ślubów dziewcząt poniżej 12 roku życia. Rzadko kiedy zakazuje się czegoś, co nigdy nie występuje... Ale tu też sprawa jest skomplikowana.
@magdalenabieniak2943
Ай бұрын
@@WielkaHistoria A to ciekawe z tym żelazem. Ja czytałam o podobnej współzależności z niedoborem kwasu foliowego.
Dobra robota
Otóż błąd, książka jest już w zasobach mojej biblioteki. W tym tygodniu dotarła. Teraz czeka na swoją kolej 🙂
@WielkaHistoria
Ай бұрын
To błąd z którego jako autor mogę się tylko cieszyć:)
Oczywiście, subskrybuję wideo i polubiłem kanał, bo nie chcę żeby mnie dopadła przypadłość z 5 miejsca 😅
Bardzo ciekawe , dobry kanal ,
Super filmik, pozdrowienie dla kiciuni , dodaję subskrypcję oczywiście.
Dziękuję
Widzę tu pewna nieścisłość. Gorączki to objaw. Gorączki występują też przy malarii, wirusowych infekcjach czy dżumie. W zasadzie przy większości infekcji i chorób. Czy jeśli gorączka byłam objawem malarii, to została ujęta w badaniu podwójnie jako malaria i jako gorączka? 🧐
Ale fajni promotorzy książki 😺
Fajnie
@dominikkurek1155
19 күн бұрын
?
- Jaka jest najczęstsza przyczyna utonięć? - Alkohol. - Nie. Woda
@azbestusa8107
Ай бұрын
zmiana temperatury
@user-ki3jh3gd5n
Ай бұрын
... tak? A co robi wrona jak skończy 3 lata?
@RK-rz7sr
Ай бұрын
Głupota
Więcej takich topek 😊
@WielkaHistoria
Ай бұрын
A nie mogą być na weselsze tematy? ;-)
@lisekhrystusek
Ай бұрын
Średniowiecze, nam, "szarakom" kojarzy się ze śmiercią i zniszczeniem 😅 btw, niedługo filmy to będą jedno wielkie "piknięcie", żeby jutubowi nie podpaść 😅😅😅
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Ano, kiedyś to jednak człowiek nie musiał się nad co drugim słowem zastanawiać czy trzeba je wyciąć albo wypiczeć... mamy nową epokę cenzury.
@lisekhrystusek
Ай бұрын
Ale to dziwne, bo na kanałach true crime takie słowa padają co chwilę, a kanał historyczny, naukowy musi pikać k***w i k*********s bez sensu 🤦🙈
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Nigdy nie wiadomo do czego algo się przyczepi. A od tego zależy zasięg. Zależy mi by ktoś te widea oglądał :).
Super kanał i kotki super🫡🫡🫡🤝👍😺🇵🇱
Już mam książkę od piątku.
To, że badacz musi kamuflować wypowiedź, że konarowirusy istniały już w średniowieczu, sporo świadczy o dzisiejszych czasach.
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Niestety tak. Ale jest duża szansa że za to jedno słowo algorytm zupełnie utopiłby odcinek.
Okresowe nieurodzaje doprowadzały do głodu a ten osłabił populację która była bardziej narażona choroby. Czasem niegroźne rany doprowadzały do zakażeń i zgonu, wtedy z aseptyką było słabo. A co do wojen to przejście wojsk czy to "swoich" czy wrogich był dla ludności tragedią. A gdy wojsko było głodne i bez wypłaty to brało siłą co chciało.
@NecrosDeus
13 күн бұрын
Przemarsz wojsk to nie tylko głód, ale przede wszystkim choroby weneryczne, które w tamtych czasach były nieuleczalne, a leczenie rtęcią np. kiły to niejednego prędzej do grobu wrzuciło. W zasadzie kiłę "leczono" tylko u bogatych, biedota na nią umierała w 100%.
Fajne kocury.
Masz rację! dojdzie dopiero w poniedziałek ;)
Właśnie w ten Piątek kurier dostarczył mi Pańskie najnowsze dzieło ;)
Wysoki poziom kwasu moczowego (podagra) powoduje czestsze udary i zawały. Wiadomo to od kilku lat. Czy zostało to uwzględnione, czy badania są wcześniejsze?
@erwinzdunczyk7900
Ай бұрын
Ja mam podagrę i raczej nie słyszałem o tym ani o żadnych przypadkach
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Te konkretne badania odnoszą się do tego jak choroby i przyczyny śmierci postrzegano i nazywano ówcześnie, w średniowieczu. Przy poziomie średniowiecznej diagnostyki trudno o inne podejście: nie sposób odsiać przyczyn składających się na przeróżne "febry", "gorączki", "trzęsawki", "apopleksje" itd. Natomiast powtórzę to co już powiedziałem w odcinku: podagra była chorobą elit. Nie należałoby się spodziewać, że jej skutki wpływały istotnie na liczbę "apopleksji" w całym przekroju społeczeństwa.
@chlor4955
Ай бұрын
@@erwinzdunczyk7900 czyli tego nie ma?
@NecrosDeus
13 күн бұрын
@@chlor4955 oczywiście że nie ma! O jakichkolwiek źródłach historycznych, które możemy uważać za dokument, na których można w jakiś sposób oprzeć badania, to dopiero XVIII wiek. Średniowiecze, czy to w Polsce, czy gdziekolwiek indziej, to jedna wielka Tabula Rasa. Źródła są wręcz pojedyncze, i większości i tak wzbudzają niepewność co do autentyczności przekazu. My nie wiemy co działo się na dworach królewskich, a poza nimi? Większość tego, co tak się o życiu w tamtych czasach wypisuje, to tylko domniemania oparte na materiałach, z których wyciąga się jakąś średnią, plus nasze doświadczenia. Zupełnie nie wiemy jak wyglądało życie przed średniowieczem, całe te historie o życiu ludzi wymyśla się na podstawie wykopków archeologicznych, na podstawie których tworzy się różne według nas prawdziwe historie.
Nie ma czegoś takiego jak układ gastryczny - chodziło panu oczywiście o układ pokarmowy. Ciekawe czy wtedy też były zawały i cukrzyca - na pewno były ale sporadycznie.
Najpiekniejsza reklama ksiazki: koty i smakolyki ❤❤
Skąd taka różnica między 5 i 6 miejscem ?
A ile żyć kościół i wszystkie wojny religijne tego nikt niepoliczył ?
No a zgony na polu bitwy?
"Biegunki i choroby układu gastrycznego" - kto by pomyślał, że tyle życia przesrali.
@NecrosDeus
13 күн бұрын
Biegunkę się nie docenia, a ona właśnie jest przyczyną śmierci w wielu chorobach. Biegunka to odwodnienie, a skrajne gwałtowne odwodnienie to zaburzenia elektrolitowe, a te destabilizują pracę układu nerwowego i sercowo-naczyniowego. Po prostu wyłącza Ci się mózg a serce przestaje pracować.
A naglica?
Algorytmy jutuba zabraniają już wymawiania słowa "krwawy" czy "krwotoczny"? Następnym etapem będzie prohibicja słów takich jak śmierć, przestępstwo, kłamstwo itp. Ostatecznie sensu wypowiedzi będzie się można domyślać na podstawie kilku słów pozostawionych z całej wypowiedzi! Czy to może czas na strajk jutuberów i klientów jutuba?
@aarongoldman301
Ай бұрын
Chcesz, żeby się płatki śniegu poroztapiały od ekspozycji na niewygodne słownictwo? Bo ja chcę.
@wodekkuczynski9038
Ай бұрын
Chodzi o to, żeby śnieżycą zamieniała się w ulewę, kiedy ktoś wypowie popularne słowo na q... ? Chyba raczej nie.
@Bartosz10000
7 күн бұрын
To jest jakaś debilna tragedia. W telewizji chyba nie ma takiej cenzury.
Tymczasem peje romantyzujące średniowiecze: G... mnie to.
Aleksander Wielki padł ofiarą ukąszenia przez komara,który zaraził go malarią.
Dzięki fajnie !!!!!!!
🌺🌺🌺
🙂👍
Mi się wydawało, że zakażenia krwi z powodu złamań czy zranień
@NecrosDeus
13 күн бұрын
Do takich statystyk należy podchodzić z dystansem. Tak naprawdę nie da się nawet w przybliżeniu dokładnie statystycznie określić przyczyn śmierci w średniowieczu z powodu totalnego braku źródeł. To co można teraz określić, to tylko wartość przybliżona. W Polsce, w latach 70'tych, a nawet jeszcze w 80'tych, ilość przypadków nowotworów była niewielka. Jaka była służba zdrowia w PRL to wiadomo, najbardziej specjalistycznym badaniem powszechnym był RTG z kontrastem. Ludzie umierali i nie wiadomo było na co. Lekarz pytał się rodzinę na co ktoś chorował, i wpisywał w kartę zgonu serce albo cukrzycę. Jak ktoś miał trafił do szpitala i otworzono mu jamę brzuszną, to w większości przypadków zaszywano z powrotem, bo nic nie można było zrobić. To właśnie z tamtego okresu wzięło się powiedzenie, że rak nie lubi światła i powietrza, bo jak zobaczy światło i poczuje powietrze to dopiero zacznie rosnąć i chory szybciej umrze. To oczywiście bzdury, a chodziło o to, że chory trafiał na stół operacyjny w ostatnim już stadium raka, więc nic nie można było zrobić operacyjnie, więc zaszywano, a chory za jakiś krótki czas umierał. A ile osób nie trafiło do szpitala? Nawet jak trafiło to nie było możliwości diagnostycznych by tego raka zdiagnozować. Stąd właśnie wzięło się totalnie bzdurne stwierdzenie, że w PRL było ogólnie zdrowo, zdrowe powietrze i jedzenie, więc raka nie było. To bzdura. Powietrze było skażone metalami ciężkimi, padały kwaśnie deszcze, warzywa i owoce to w ogóle tablica Mendelejewa, nabiał zresztą też. Na dodatek, wyroby wędliniarskie zawierały normy azotynów i azotanów przekroczone nawet kilkunastokrotnie, a to jest bardzo rakotwórcze! Jaki ten PRL był zdrowy to przekonaliśmy się na początku lat 90'tych, gdy zaczęły pojawiać się pierwsze dostępne dla normalnych ludzi tomografy komputerowe i przede wszystkim USG. Wtedy nastąpił gwałtowny wysyp nowotworów. Do szpitali, a przede wszystkim do tworzonych centrów onkologicznych, zaczęli trafiać chorzy z takimi rozwiniętymi nowotworami, że aż przyjeżdżali z zagranicy naukowcy by to zobaczyć na własne oczy. Po prostu, zaawansowana specjalistyczna diagnostyka wyłapywała przypadki, które poprzednio były niewykrywalne a chory z czasem po prostu umierał na wszystko, tylko nie na raka. Statystykę to można sobie sobie tworzyć na podstawie dzisiejszych źródeł, a nie na podstawie źródeł średniowiecznych, których w zasadzie nie ma. Ta przedstawiona statystyka to tylko domniemania. W innych materiałach przeczytałem, że głównym powodem śmierci w średniowieczu, pomijając różnej maści pandemie, było po prostu...samo życie! Skaleczenia, rany szarpane czy gniecione to w zasadzie pewna śmierć, picie wody (zwłaszcza ze źródeł stałych nie odpływowych), zwykłe niegroźne przeziębienia przechodzące w ropne zapalenie płuc czy oskrzeli, poród, no i żniwo niemałe zbierało...zapalenie ślepej kiszki!
Mylisz się Kamilu....mam juz ta książkę w bibliotece od przedwczoraj
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Sumiennie przyznaję się do błędu :). Sam się zdziwiłem jak dostałem swoje egzemplarze w czwartek, że tak szybko zeszły z drukarni. To swoją drogą jeden dobry powód by zamawiać w przedsprzedaży - przynajmniej wydawnictwo poznańskie przekazuje wtedy książki do wysyłki natychmiast po tym jak przyjdą z drukarni, a nie dopiero w dniu oficjalnej premiery.
Liczenie według długości lat życia wprowadza w błąd powinno być podane w liczbie zgonów lub procentach
@janzgormysyny5830
Ай бұрын
Procenty przydzielone są do alkoholi.
@rafaryszardpaweek3961
Ай бұрын
To brytyjski sposób podejścia - to można tylko zaakceptować.
@damianostrowski472
Ай бұрын
Wiadomo że w średniowieczu ilość zgonów noworodków była bardzo duża ponad to wiemy też że ilość porodów na rodzinę też była Bardzo duża. W rodzinach majętnych długość życia była znacznie dłuższa ale nie była wolna od śmierci noworodków. Dlatego ta metodologia jest błędna. Powinno się wykluczyć skrajności i uwzględnić średnią pozdrowienia
@damianostrowski472
Ай бұрын
Alkohole są do picia a procenty do liczenia jedno nie wyklucza drugiego bo żeby wiedzieć ile się wypiło trzeba potrafić liczyć ale czym więcej się wypiję tym gorzej liczyć błędne koło 😭🤣
@janzgormysyny5830
Ай бұрын
@@damianostrowski472 czy wypijesz jednego kieliszka czy całą flaszkę to niema różnicy ile wypijesz bo wódka w butelce ma zawsze 40%, ale za to.ty w organizmie masz promile.
A co z gangreną, sepsą i innymi zakażeniami krwi?
@matthew1894
3 күн бұрын
To wszystko "gorączki"
Ciekawe, ja wysoko umieściłbym infekcje biorące się z rozcięcia skóry przy skaleczeniach podczas pracy fizycznej, wypadków czy walki. Różne tężce, gangreny, gronkowce i sepsy. Może wchodzą do kategorii "gorączka". A może ludzie byli bardziej odporni.
Odnośnie rozwoju medycyny mój ojciec opowiadał o pani z sąsiedniej wsi która w latach siedemdziesiątych zmarła po tym jak kogut dziobnął ją w nogę.Dużo kobiet i małych dzieci umierało przy porodach-do teraz są całe kwartały grobów dzieci na cmentarzach.Mężczyźni w wiekszości umierali na choroby układu oddechowego.
@NecrosDeus
13 күн бұрын
W latach powojennych, w sumie aż do lat 80'tych, na wsiach mnóstwo osób umierało po wydawałoby się drobnych skaleczeniach. Wdawał się tężec, ludzie do lekarza trafiali z zaawansowaną gangreną lub wręcz z sepsą. Myślę, że w średniowieczu taka śmierć była jeszcze bardziej powszechna. Ludzie bagatelizują skaleczenia, a te naprawdę mogą być przyczyną nawet śmierci w przypadku opóźnionej pomocy medycznej.
Coronavirus jest chyba słowem wulgarnym.... Jednakże materiał bardzo ciekawy.
Ja wiem co było przyczyną śmierci w średniowieczu to, Bóg Honor Ojczyzna 😂
Ciekawe jak to się ma do ewolucji
Panie Kamilu, a co z chorobami wenerycznymi?
A co to za autocenzura i "pikanie" w swiecie wolnosci slowa?
@aarongoldman301
Ай бұрын
W świecie czego???
ładne kotki zobacz co ja nagrywam o średniowieczu
Ciekawy temat i chciałbym posłuchać ale nie mogę się skupić przez to dziwne wyciszanie końcówki zdania. Jeszcze nie słyszałem, żeby ktoś tak dziwnie mówił.
@pietrekbies922
2 күн бұрын
Musiałeś, no naprawde musiałeś mi na to zwrócić uwagę.
@czarekczarnota7116
Күн бұрын
@@pietrekbies922 to tylko ja to słyszałem?
Czyli mówiąc krótko, subskrybujcie i polubcie bo inaczej możecie nie zdążyć do łazienki :):):) Dobre dobre :)
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Czasem trzeba uciec się do odrobiny perswazji ;)....
@robertnowak6789
Ай бұрын
@@WielkaHistoria Zmieniłem formę na nieco bardziej elegancką, tamta jednak nie pasowała do tego kanału
Książka już dotarła. Wczoraj odebrana z paczkomatu. Będzie czytane😊
@WielkaHistoria
Ай бұрын
No to miejmy tylko nadzieję, że autor sprosta oczekiwaniom ;-)
Co ? Wilkołaki poza dziesiątką ??
Komentuję na początku filmu, ciekawe czy trafię w najczęstsze przyczyny śmierci: - śmiertelność noworodków i niemowląt (tu najczęściej infekcje) - głód - mróz - choroby infekcyjne jak zapalenie płuc, zakażenia ran (brak antybiotyków) - śmiertelność okołoporodowa kobiet (w trakcie porodu, jak i tuż po)
@pwolkowicki
Ай бұрын
Co mnie zdziwiło w oficjalnej liście zgonów - w pierwszej 10 nie pojawiły się ani wypadki, ani wojny!
@user-dx8go3jl7d
Ай бұрын
I dobrze,była to naturalna regulacja liczby ludzi
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Co do wypadków i wojen - na pewno byłyby w pierwszej dziesiątce, czy nawet piątce, gdyby lista obejmowała tylko mężczyzn z warstw uprzywilejowanych.
@magdalenabieniak2943
Ай бұрын
@@WielkaHistoria Albo gdyby zamiast na późnym średniowieczu skupić się na czasach sprzed panowania Karola Wielkiego.
@pwolkowicki
Ай бұрын
@@WielkaHistoria Tak. Obejrzałem do końca. Ale średniowiecze wydawało mi się bardziej krwawe ze względu na toczone liczne wojny, ale jak widać, omijały one plebs. Czyli panowie uprawiają sobie wojny, a chłopi, handlarze, mieszczanie, żyją normalnie i pewnie kibicują wojnom, jak obecnie kibicujemy piłkarzom ;)
Zasadniczo to przyczyna najczęstszej śmierci na pierwszym miejscu od neolitu się nie zmieniła do dziś to są: choroby przekazywane przez komary. Ale rozumiem, że w średniowieczu o komarach zbytnio się nie mówiło.
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Chyba jednak choroby przenoszone przez komary nie były nigdy na PIERWSZYM miejscu, nie w naszej strefie klimatycznej. Choć były wysoko. Malaria jest bodaj na szóstym miejscu w cytowanym rankingu.
@amelia7171
Ай бұрын
Zwłaszcza że komary zabijają głównie w tropikach a tu jest omawiana Europa
@altaa7513
Ай бұрын
@@WielkaHistoriatak, masz rację. Ja jednak podałam dane dla całego globu, a nie dla miejsc z średniowieczem tj. Europy i okolic. Wybacz, mogłam o tym napisać.
Jak było w „1670” Bóg, Honor i Ojczyzna;)
Najwięcej umierało dzieci i niemowlęta. Kiedys nie było szczepionek i lekarstw
@krytykujewszystkich6456
6 күн бұрын
Jeśli chodzi o porody nie było przede wszystkim higieny
Ciekawe bardzo ,a koty przepiękne .
Mnie dziwi brak na pierwszej liście ogólnie pojętych wypadków przy pracy, głównie złamań, upadków z wysokości, zmiażdżeń, oparzeń, stratowań przez zwierzęta, utonięć itd. Dopiero na drugiej widnieją złamania. P.S. Żeby cenzurować słowa "krwawych" i "koronawirus" to takich cudów jeszcze nie widziałem. Jak tak dalej pójdzie, to za kilkanaście lat będziemy się porozumiewać tylko za pomocą emotioikonek, bo inaczej wszystkie płatki śniegu się roztopią od ekspozycji na niewygodne słownictwo.
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Można się pewnie zastanawiać czy ci konkretni badacze nie zaniżyli znaczenia nieszczęśliwych wypadków. To materia bardzo trudno mierzalna, bo jednak większość wypadków nie zabijała natychmiast, a przez to niekoniecznie znajdywała odbicie w źródłach. Tak czy siak nie sądzę, by przy rozpowszechnieniu chorób zakaźnych, zwłaszcza dziecięcych, ta pozycja mogła trafić w pobliże szczytu zestawienia. Co do cenzury - wiem, że wielu kanałom edukacyjnym yt ostro ścina zasięgi za słowo "koronawirus". Przy "krwawej wydzielinie" - może to nadmiar ostrożności z mojej strony, ale ogółem algorytm działa tak, że jak uzna treść za ryzykowną, to wideo zobaczy 5000 osób a nie 50 000. Oczywiście większe kanały mogą pozwolić sobie na znacznie więcej. Ale TO na razie nie jest duży kanał, piłeczka w tej sprawie po waszej stronie drodzy widzowie ;-).
Niech zgadnę najczęstrzą przyczyną śmierci do nadal jest życie
Podagra była zwaną "chorobą bogaczy ".
@latoya7029
Ай бұрын
A dlaczego bogaczy?
@slovitzmusic8201
27 күн бұрын
@@latoya7029 Zwyczajnie obżarstwo (czyt. "za dobrze im było" 😂 ). Tłusto, dużo mięsa, alkoholu, pojawiał się częściej cukier na stołach. Mniej warzyw uważanych za plebejskie. Mniej ruchu (praca fizyczna), świeżego powietrza. Słabowici i mniej zahartowani. Do tego "chów wsobny" (bliskie pokrewieństwo).
no proszę - zdrowa żywność, brak szczepień, antybiotyków, świeże powietrze, dużo ruchu... !!! takie warunki marzą się naszym "ekologom"
@NecrosDeus
13 күн бұрын
Pójdź sobie na cmentarz, w kwatery z lat 50/60, a zobaczysz ile dzieci leży. To ofiary braku powszechnych szczepień, zwłaszcza w temacie Odry. Wraz z rozpowszechnieniem się szczepień na początku lat 70'tych problem zniknął.
Po co ta cenzura? Gdzie my żyjemy żeby słowo krew wypikać? Jestem zniesmaczony
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Na youtubie niestety. Który bardzo lubi ścinać zasięgi np. materiałom wspominającym wirusy na k.
@ms-ht1cj
Ай бұрын
Oj zdziwilbys się, jak jutub cenzuruje. Oglądam sporo kanałów historycznych i bardzo często autorzy nawet nie wspominają nazwiska hitlera, bo może być ban.
@user-dx8go3jl7d
Ай бұрын
W antyutopii
@zbychu5464
Ай бұрын
Według KZread ludzie nie mają krwi tylko płyn do mycia naczyń 😂
@jezyk82
Ай бұрын
A tymczasem legendarny materiał Zbigniewa stonogi w którym wulgaryzmy są używane w co drugim słowie xd
A palenie na stosie niewinnych istot? W prawdzie to nie choroba, ale dziesiątkowała społeczeństwa.
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Na większą skalę dopiero od XVI wieku, tak więc po umownym końcu średniowiecza.
@marcing2714
Ай бұрын
W Średniowieczu bystrzaku stosy nie płoneły.
@Jot_Pe
Ай бұрын
Palenie czarownic to specjalność protestantów, reformacja, jak wiadomo, nastąpiła w epoce renesansu.
@kapiszon9360
Ай бұрын
Widzisz dziś gdzieś czarownice?? No właśnie
Najczęstszą przyczyną śmierci zawsze jest... życie.
Kotek ❤
Czemu jest pikanie przy takich słowach jak "krwawy" czy "koronawirus"? Od kiedy to są wulgaryzmy niby?
@aarongoldman301
Ай бұрын
Chcesz, żeby się płatki śniegu poroztapiały od ekspozycji na niewygodne słownictwo? Bo ja chcę.
@SapientesStuli
Ай бұрын
@@aarongoldman301 Nie wiem, o co chodzi z tymi płatkami. Ja bym chciał, żeby KZread miał normalne standardy i tyle.
Naprawdę nic o chorobach krążenia?
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Ludzie średniowiecza nie potrafili ich rozpoznawać, często aż do chwili śmierci. Tak więc widać ich efekty m.in. w pozycji "udary". Wiele z tych "ataków apopleksji" to zapewne były faktycznie zawały serca.
@Von_Sky
Ай бұрын
Przed rewolucją przemysłową choroby krążenia miały znaczenie marginalne. Głównie zmiana diety przeciętnego człowieka(wzrost konsumpcji tłuszczy roślinnych oraz cukru) jaka miała miejsce w tym okresie doprowadziła do proliferacji wszelkich tego typu schorzeń.
@chlor4955
Ай бұрын
I krótsze życie
Jedzenie dla kota na ksiazce?😅
Dlaczego koronawires został wypikany?????
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Żeby KZread nie ściął zasięgu. Algorytmowi zdarza się bardzo źle reagować na to słowo.
@dominikkurek1155
19 күн бұрын
@@WielkaHistoriaale taka k... jest dlań spoko
Mówi pan o chorobach. Ciekawe czy są żródła i opracowania dotyczące wypadków. Przecież przy braku antybiotyków, większość poważniejszych urazów kończyła się śmiercią. Czytałam, że 20% ludzi ginęlo w wyniku utopienia, gdyż kąpali się w rzekach, nabierali wody.
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Myślę że autorzy tej konkretnej listy mogli zaniżyć znaczenie wypadków. Ale ogólem badacze, którzy zajmowali się tym zagadnieniem przyjmują że wypadki odpowiadały za maksymalnie kilka procent zgonów. Choć na pewno dużo częściej prowokowały albo potęgowały inne przypadłości. Często po prostu dlatego, że utrata ręki albo nogi sprawiała że np. dawny rzemieślnik czy budowlaniec trafiał na bruk jako żebrak. O dokładną statystykę jednak trudno. Np. gdy sam badałem historię zamku na Wawelu natrafiłem tylko na pojedyncze wzmianki w rachunkach o śmiertelnych wypadkach na placu budowy renesansowego pałacu. Ale przecież na budowie trwającej dekady i angażującej pewnie ponad 1000 osób musiało być ich więcej.
@NecrosDeus
13 күн бұрын
Przykładów, które mogły powodować śmierć, jest przysłowiowe tysiące. Rany były znaczącą przyczyną zgonów, wszak szczepionek na Tężec nie było, każdy przypadek gangreny kończył się śmiercią poprzez sepsę. Nawet niegroźne rany odniesione w walce w znakomitej większości kończyły się śmiercią. Sporo osób wyprawiło się na tamten świat po prostu pijąc wodę. Każdy łyk wody ze źródeł stałych, jakiś oczek wodnych, mógł skończyć się przynajmniej chorobą czy zatruciem, a często nawet śmiercią. To jest fakt statystycznie stwierdzony, śmiertelność wśród osób bogatych była nikła w porównaniu z tzw. plebsem, wszak oni wody nie pili, pili tylko mniej lub bardziej wyskokowe trunki.
Mi brakuje odwiedzin lekarza. To chyba aż do nowożytności przyspieszało śmierć jak mało które choroby.
@NecrosDeus
13 күн бұрын
Naprawdę? A mnie brakuje działalności znachorów, dziś elegancko zwanych naturoterapeutami. O ile w starych czasach przeciętni ludzie nie mieli dostępu do lekarza i musieli siłą rzeczy korzystać z różnej maści znachorów, to dziś śmierć jest na własne życzenie, bo tak kończy się odstawienie medycyny i oddanie się (za dużą kasę) w ręce najpodlejszych pospolitych biznesmenów, którzy za kasę niby mają wyleczyć ze wszystkiego, głównie oczywiście z chorób nieuleczalnych czy raka.
Jakże rozrzutna jest ta ewolucja w swym doborze naturalnym! Gdyby chociaż 10% tych straconych lat życia można było przeznaczyć na pracę ... na przykład ... dla mych korzyści (albo moich przodków) to przysłowiowi Rothschildowie albo inne Bill'e Gates'y mogliby teraz dla mnie po piwko i wódeczkę do sklepiku pana Zbyszka za warzywniakiem chyżo czmychać.
Ile "czarownic" kościół katolicki puścił z dymem?
@Vallout13
29 күн бұрын
W skali wielkich liczb jest to wartość pomijalna.
@kristofforos1007
24 күн бұрын
Ja bym cię przekazał ramieniu świeckiemu
@dominikkurek1155
19 күн бұрын
W Średniowieczu akurat niewiele. Barbarzyńskie polowanie zaczęło się w Renesansie
Ja wiem….. Bóg, honor ojczyzna.
@WielkaHistoria
Ай бұрын
Ależ to mniej niż 5 procent :)
Nie mówi się : pientset !!!
Ciekawe jaka była śmiertelność na różne choroby przed pozbyciem się przez kościół znachorów\ek i choćby druidów, zgaduję że nie ma na ten temat danych. Może gdyby ludzie się regularnie myli i stosowali zioła, nie doświadczyliby tylu epidemii, Słowianie choćby mieli w domach łaźnie, w których się regularnie obmywali
Całe zespoły chorób, "choroby wieku dziecięcego", "gorączka" przyrównujemy do jednej choroby.... no brawo...a logiki kto uczył w szkole? ksiądz?
@WielkaHistoria
Ай бұрын
No chyba nie ksiądz jeśli to lista ułożona przez badaczy z Cambridge. Gdzie TU logika :). Jak już pastor.
@NecrosDeus
13 күн бұрын
@@WielkaHistoria Ale jak się wprowadzi trochę logiki do tych "badań", to chyba sam przyznasz, że ta gorączka to raczej taki kontrowersyjny temat. Gorączka jest objawem jakiegoś toczącego się procesu chorobowego. Sama w sobie owszem, jest groźna a i czasem może być przyczyną śmierci, wszak powoduje nieodwracalne uszkodzenie mózgu (nawet śpiączkę), wszak uszkadza strukturę białek w komórkach nerwowych (i nie tylko), no ale takie mało logiczne jest podawanie jej w statystykach osobno jako przyczynę śmierci. Jeżeli ktoś miał ropne zapalnie płuc i miał temperaturę 43 stopni, to jako przyczynę śmierci podaje się zapalenie płuc a nie gorączkę. Zestawienie tejże gorączki osobno, jako przyczyna śmierci, to już jest wręcz statystyczne oszustwo. Może ten materiał naukowców z tego Cambigde ktoś źle przetłumaczył? Tak naprawdę to ja bym z dystansem do takich badań się odnosił. Na tyle, na ile interesuję się historią, to wiem, że nie ma z tamtego okresu wystarczającej ilości materiału by takie badania prowadzić. To był okres, w którym absolutnie nie dbano o dokumentowanie czegokolwiek, nawet na dworach królewskich. Nie wiem czy wiesz, ale nawet te polskie kroniki historyczne to tylko zbiór luźnych mniej lub bardziej prawdopodobnych faktów historycznych.
Siema 🖐
Podczas rabacji w mojej sąsiedniej miejscowosci Wola Mędrzechowska, chłopi razem z panem nie pozwolili przeprawić się "czerni" przez małą rzekę Breń i obronili dwór. Pan był lubiany ze względu na swoją szlachetność. Czerń poszła wzdłuż rzeki, napadając po drodze na dwór w Radwanie. Natomiast dwie wsie dalej, w tejże samej parafii Szczucin, we wsi Suchy Grunt, wymordowano w bestialski sposób całą rodzinę szlachecką razem ze służbą. Pana przywiązano do drzewa i cięto piłą. W nastepnej parafii Słupiec (nazwa pochodzi od słupów wyznaczających granicę Księstwa Wiślickiego, a po drugiej stronie Wisły jest wieś: Słupia) - splądrowano nad ranem kościół i plebanię. Pleban nocą uciekł z życiem do Szczucina, gdzie była mała załoga wojsk austrackich i gdzie okoliczna szlachta szukając schronienia organizowała samoobronę. W mojej miejscowosci Skrzynka (nazwa pochodzi od słowa "krzynka" - odrobina) - paru chłopów, włączając mojego prapradziadka, odpowiadając pozytwnie na wici wzywajace do powstania, razem z dziedzicem wyruszyli wcześniej na Kraków, dołączając za lasem do zgrupowania w Mędrzechowie. Na granicy naszego powiatu, zostali rozproszeni przez chłopską czerń w miejscowości Kłaj (podążającą od Tarnowa z gór na północ). Kiedy przerabialiśmy temat rabacji w mojej wiejskiej szkole, nauczycielka poprosiła dzieci o porozmawianie ze starszymi ludźmi we wsi o tym wydarzeniu. Oprócz okropnych historii gloryfikujacych rabację - usłyszałem też opowieść o dobrym Cesarzu (cysorzu) z Wiednia. Posłuchajcie: Kiedy Cysorz usłysoł jako bida sie chłopom dzieje przez łokrutnygło pona, przebroł sie tedy w chłopsko sukmane i zacaił sie na niego z chłopami w płolu. Kozoł sie chłopom psyłorać skibo i cekoł na pona jaze psydzie. Kiedy zobocył ze pon jest łokrutny lo ludzi, Jaśnie Cysorz zerwoł sie z pod skiby, fyrgnął łode siebie sukmane (pod chturo mioł złote saty) i doskłocył hyzo do pona dziedzica. Pon sie sprosoł wielce, ale Cysorz nie doł mu płosuchu i kozoł go chlopom batem wybatozyć ino wlezie (azeby na zaś mioł naucke, jaze hej!). Reply
Irytujacy sposób czytania, cały czas ta sama melodia zdania.
Najczęstsze przyczyny śmierci w średniowieczu: "Bóg, Honor, Ojczyzna" 😉
@WielkaHistoria
Ай бұрын
To raczej w czasach nowożytnych, w średniowieczu pojęcie ojczyzny ledwo zaczyna się rodzić. A i tego honoru wcale nie traktowano tak bardzo na serio jak się zwykle sądzi ;). W końcu choćby wczesni rycerze to byli po prostu połlegalni bandziorzy w zbrojach. Dopiero później dorobiono im "honorową" otoczkę.
Temat interesujący, ale info o dżumie niepotrzebnie zanudza oglądającego, który wszedł tu, by dowiedzieć się na co głównie umierano w Średniowieczu. Fakty- potem rozwinięcie. Mniej lania wody. Więcej konkretów.
Przepraszam,ale 1 podstawowy błąd robisz w filmie ,nie zaciekawiasz słuchacza ,,robi się po 3 minutach zbyt uciążliwe słuchanie ,,widz oczekuje konkretów zwięźle i szybko a nie czekania aż 1 śmierć naukowo rozkminisz ,
Wnioski odnoszące się z Anglii u schyłku średniowiecza można rozciągnąć na tereny środkowej europy X - XII wieku. Bzdury i uogólnienie dla idiotów.
Prosze przestac mówić i wymachiwac dłońmi