Нұрым Асқанов - Соқыр қыз (Білек)

Жолаушы атың семіз желетұғын,
Көз бар ма мен байғұста көретұғын.
Шамшырақ екі көзден айырылған соң,
Құрбы жоқ шақырсам да келетұғын.
.
Ішінде көп жылқының аласы едім,
Әкемнің қоңыр қаздай баласы едім.
Шамшырақ екі көздің бар шағында,
Қызымен Үшананың талас едім.
.
Ғарифолла Құрманғалиевтың айтуымен жеткен деректе былайша баяндалады:
«Соқыр қыз» Білектің әні. Руы - Байұлы, оның Қызылқұрты. Ол ақын болған, әрі әнші, домбырашы болған. Өзі сұлу болған. Жасында шешекпен ауырып, екі көзі қалады. Осы қиын халін зарға қосады. Содан «Соқыр қыздың әні» аталып кеткен екен халық арасында.
Тарихшы Хамит Маданов «Кіші жүздің шежіресі» атты еңбегінде былай деген: «Қызылқұрттан - Аманша, Жақсылық... Аманшадан - Әлікей. Әлікейден - Соқыр. Соқырдан - Барлыбай, Балтабай, Қара. Құрманғазы Сағырбайұлы - Барлыбайдың ұрпағы... Аты әйгілі болған ақын қыз Білек - Балтабай ұрпағы».
Демек, Білек пен Құрманғазы немере ағайын.
Әдебиетші ғалым Қабиболла Сыдиқов құрастырған «Ақберен» деген жинақта: «XIX ғасырдың II жартысында айтыс өнерінде танылған ақындардың бірі - Білек Тұмарбайқызы», - делінген. Кітапта одан әрі Білектің Өтебай ақынмен айтысы берілген.
Білек сөз қағысу үстінде:
«Тіл шешен, көңіл есен, атым - Білек,
Айрылдым жиырмада көзден жүдеп...» - деп өз жайын айтып өтеді.
Кезегінде Өтебай:
«...Болғанда елің - Ерші, құмың - Жиделі,
Жүр едің Казармада не қылып-ай?»- десе,
Білек:
«Он бірден бері қарай сөйледім-ай,
Той болса сөзге бәйге бермеді-ай.
Қоянда кімдер кетіп, кім қалмаған,
Ағайын-тумамды іздеп келгені-ай», - деп жауап қайтарады.
Осы сөздерден Білектің Қызылқұрт руының Ерші аталығынан екенін, туған топырағы Жиделі екенін аңғарамыз.
Жиделі құмы - Атырау мен Батыс Қазақстан облыстары шекараларының тоғысқан маңы. Білек «Жұт қоян» жылында Казармаға, яғни, қазіргі Жаңақалаға қоныс аударған.

Пікірлер: 14

  • @nursulusaktaganova1221
    @nursulusaktaganova1221 Жыл бұрын

    👍👍👍👍

  • @alkazhanyedilkhan5717
    @alkazhanyedilkhan5717 Жыл бұрын

    Мына ән Нұрымның өнердегі жолында бөлек биік болайын деп тұр екен. Санадағы нала, бойдағы зар, құлықтағы құса - бәрі, бәрі - сөздерде де, әуезде де мейілінше терең берілген ғой. Ал Нұрымның дауысы осылардың барлығының етек-жеңін жинап, сомдап, бізге жеткен әрбір әріп пен әрбір дыбысты шашау шығармай, біздің ғасырымызға лайық, өткен әруақтардың - Білек апамыздың да, Ғарекең бабамыздың да - үрейлері сақталған бір асыл зат жасапты. Ана айыры -дан (лған) кейінгі көтерілген жан айқайды беру үшін әнші шебер ғана емес, терең де мөлдір сезім иесі болуы керек шығар.

  • @user-dj8kk2sh8v
    @user-dj8kk2sh8v Жыл бұрын

    Шіркінаи өте керемет қазақ тəнір жар болсын ағаиын

  • @user-xk1zk3wm7p
    @user-xk1zk3wm7p Жыл бұрын

    Ай сау бол Нұрымжан.

  • @Mikhon07
    @Mikhon07 Жыл бұрын

    Шап шап !!!👍👍👍

  • @user-pg8rc1zl1e
    @user-pg8rc1zl1e Жыл бұрын

    Өте жақсы! Ғарифолланың нұсқасында орындалған екен. Дұрыс! Деректерің де біраз жайттың басын анықтап, ән мазұнының ашылуына себін тигізіп тұр... Ізденісің жемісін бере берсін, Нұрым бала! Шырқай бер! Дауысың өрлей берсін!

  • @user-wy4nl1fk3i
    @user-wy4nl1fk3i Жыл бұрын

    Ой, жарайсың Нұрым жігіт. Басқа бір ел аузындағы деректер де соқыр қыздың есмі Балым делінген.

  • @user-sk2do8it3d
    @user-sk2do8it3d Жыл бұрын

    Қайқым

  • @Tamyry_Teren_Tektiler
    @Tamyry_Teren_Tektiler Жыл бұрын

    👍

  • @user-tq9pl9vk7q
    @user-tq9pl9vk7q Жыл бұрын

    👍🏻

  • @user-vv8zf4jc3l
    @user-vv8zf4jc3l Жыл бұрын

    🔥🔥👏👏👏

  • @drzz00
    @drzz0010 ай бұрын

    Бұл әнді Мекес Төрешов ағамыз тамаша орындаған кезінде. Сіз маңғыстау мақамына салып тым созып, зарлатып жібереді екенсіз🙄

  • @user-hn7vs6yg6j

    @user-hn7vs6yg6j

    2 ай бұрын

    Біз Маңғыстау Мақамымен жақсы қабылдаймыз Басқаша орындаса ұнамайды бұл жерде айтқым келгені Әр-жердің салты Басқа Иті-қара қасқа,Айтты деме батыра Қазағым Терең үңіл Сөзімнің Парқына.....

  • @talgat8682
    @talgat8682 Жыл бұрын

    👍👍👍👍

Келесі