221) De kerkklokken van de Grote of Sint-Michaëlskerk te Middelharnis!
• Middelharnis, kerkklok...
Vrijdag 21 augustus 2020, 13.00 uur
0:00 Foto's
0:22 Luiden kerkklok 2
2:50 Luiden kerkklok 1
In de uitgiftebrief voor de inpoldering stond dat er een kerk gebouwd moest worden ‘ter eere Godes en zijner gebenedijder Moeder Marien in sonderlingen den heiligen Engel Sinte Michiel.’ De aartsengel Michael werd beschouwd als de beschermheilige van de Meekrapdelvers en op zijn naamdag, 29 september, droeg men zijn beeld in een processie mee door de straten van Middelharnis.
De uitgifte voor de inpoldering werd bevestigd door Jacoba van Beieren en Frank van Borselen in 1475. Het is dus onwaarschijnlijk, dat met de bouw van de kerk al begonnen is in 1465 en voordat het zover was moest er natuurlijk veel werk verzet worden. Een kerk bouwen was in die tijd geen geringe bezigheid. Voor grote kathedralen gold dat de grootvader bij de fundering was betrokken en de kleinzoon bij de voltooiing. Gemiddeld genomen praat je dan over een tijdsbestek van 150 jaar. Zo lang zal het hier niet geduurd hebben en bovendien wordt al 1465 een pastoor aangesteld nl. Cornelis Jacobsz. Hij legde een memorieboek aan en daaruit is dit gegeven bekend.
De kerk werd gebouwd in Gothische stijl, o.a. te herkennen aan de ramen met spitsbogen en in de traditionele opstelling: wie de kerk binnenloopt, gaat in de richting van Jeruzalem. Omdat er meer beroepen waren (verenigd in gilden), die ieder hun eigen beschermheilige hadden, werden er ook voor die heiligen altaren gebouwd: voor St. Anthonius, beschermheilige voor de melaatsen en door de boeren aangeroepen bij ziekten van het vee; voor het Heilig Kruis en St. Petrus, de beschermheilige van de vissers; voor St. Jacob, de beschermheilige van de zeevaarders; voor St. Joris, de beschermheilige van de schutterij; voor St. Gertrudis, de beschermheilige tegen muizenplagen, koorts en andere ongemakken. Zij was zeer populair bij de boeren, omdat hun oogst vooral in droge zomers veel te lijden had van de muizen.
Het schip is het oudste gedeelte van de kerk. Het koor en het transept met daarin de noorderkapel en de zuiderkapel zijn van later datum. Dat is o.a te zien aan de ramen. Het kerkgebouw heeft één zijbeuk aan de noordkant. De totale lengte van de kerk is 48 meter.
De toren, waarin een traptorentje is aangebracht, is uit het laatste kwartaal van de vijftiende eeuw. Deze is gebouwd in de stijl van de toren van het St. Michielsklooster te Antwerpen. Fraai is het kruisgewelf in het torenportaal en een fragment van een versierd kapiteel uit de kerk in het traptorentje. Met een peer en een spits werd de toren voltooid.
Over de herkomst van de kleine klok wordt verschillend geschreven. Registratie in Klokkenvordering 1942-1943 van Van Nieuwenhoven vermeldt een Anonieme klok uit 1421, compleet met opschrift. Dit, terwijl Rijksdienst Monumentenzorg spreekt over een klok van Gregorius Waghevens uit 1521. Omdat de klok in het galmgat moeilijk te bereiken is, is het jaartal niet vindbaar. Wel is geconcludeerd dat een deel van het door Van Nieuwenhoven vermeldde opschrift daadwerkelijk op de klok aanwezig is. Toch heb ik aangenomen dat het hier om een klok uit 1521 gaat.
De tweede grote klok, gegoten door Johannes Specht te Rotterdam, kwam pas in 1752. Deze laatste heeft de Tweede Wereldoorlog niet overleefd en is daarna vervangen.
Op 24 februari 1804 werd de spits door de bliksem getroffen. Metselaar Hendrik de Wit beklom de buitenkant van de spits en met hulp van de vissers Aren van Gelderen en Dirk Dekker werd de brand geblust. Het gemeentebestuur vereerde De Wit met een gouden horloge en een zilveren tabaksdoos, Van Gelderen met een zilveren horloge en tabaksdoos en Dekker met een zilveren horloge.
In 1798 was de toren overgedragen aan de gemeente. In 1811 werden peer en spits op bevel van Napoleon afgebroken. Hij had de kerktorens nodig voor zijn optische telegraaf om daarmee snel berichten te kunnen doorgeven. Tot tweemaal toe, namelijk in 1904 en in 1948 is de kerk volledig uitgebrand en tot tweemaal toe bleef de toren gespaard.
→ Kerkklok 1: Van Bergen - Heiligerlee, 1949, 1232 mm, e1
VAN BERGEN
19 HEILIGERLEE 49
DOOR DE VIJHAND GERONNEN,
DOOR EENHEID GEWONNEN.
MEMENTO VIVERE,
DE SCHEPPER TER EERE.
→ Kerkklok 2: Anoniem, 1521, 671 mm, d2
* AVSVSSTIIN * BEN * IC * GHEGOTEN * INT * IAER * ONS * HEEREN * MCCCCCXXI *
Met dank aan de heer Nelis (gemeente Goeree-Overflakkee)!