Matrakçı Nasuh Kimdir?
Matrakçı Nasuh Osmanlı İmparatorluğu’nda 16. yüzyılda yaşamış Boşnak asıllı bir devlet adamı. Matematik ve tarih konularında kitaplar yazmış bir hezârfen ( Hezârfen ya da polimat: Pek çok farklı disiplinde engin bilgiye sahip olan kişi) olan Nasuh’un ismi tarihi kayıtlarda coğrafyacı, haritacı, minyatürcü, kılıç ustası, mucit, ressam ve hattat olarak da anılıyor. Ailesinin Saraybosna’lı olduğu, Müslüman olmasına rağmen İstanbul’a getirilerek Devşirme sisteminden geçtiği, Topkapı Sarayı’nın Enderûn öğretmenlerinden olduğu da öğrendiğimiz bilgiler arasında. “Matrakçı”nın asıl ismi olmadığını, bir tür savaş oyunu olan “matrak” oyunundaki başarılarına istinaden bu ismi aldığını da belirtelim. Nasuh, silah kullanma yeteneğinden dolayı bazı kaynaklarda “Nasuh el-Silâhî” adıyla da anılıyor.
Matrakçı Nasuh, matematik ve tarih üzerine yaptığı bilimsel çalışmalarının yanı sıra minyatürleri ile de tanınan bir sanatçı. Eserlerinde, minyatür ve haritayı kendine has bir teknik ile birleştirmesi ve konu edindiği topoğrafyayı kuş bakışı olarak resimlemesi, sanatçının öne çıkan özelliklerinden. Nasuh aynı zamanda minyatürlerindeki öğeleri tepeden değil de, sanki karşıdan görünüyormuş gibi çizer ve kentlerdeki binaların tek tek seçilebilir olmasına özen gösterir. Resimlerinde kuş, tavşan vb gibi hayvanlar gözlenmekle birlikte insanlar nadir olarak belirir. Tüm bu öne çıkan özellikleriyle Matrakçı Nasuh’un eserleri Osmanlı minyatür sanatında daha sonra “Matrakçı tarzı” olarak anılmıştır.
Matrakçı Nasuh’un İstanbul minyatürü en ünlü ve hassas çizim yaptığı minyatürlerinden biridir. Bu minyatür-haritada bir tarafta sur içi İstanbul, diğer tarafta ise Galata ve çevresi olmak üzere İstanbul resmedilmiş. Ayrıca resme baktığımızda şehrin Haliç üzerinden Eyüp’e kadar uzandığını da görüyoruz. Matrakçı, bu çiziminde sur içi İstanbul, Haliç, Galata ve Üsküdar’ın küçük bir bölümünde üç yüze yakın önemli yapıyı göstermiş bize. Biz de videolarımızda size bu minyatürde yer alan günümüze ulaşan ve ya ulaşmayan eserlerin tahlilini yapacağız.