Ескі қорымдарға мәйіт жерлейтіндердің жазасын күшейту керек. Маңғыстау облысының тарихи-мәдени қорығының мамандары осылай деп дабыл қағып отыр. Өйткені орта ғасырдан қалған ашық аспан астындағы мұражай аумағын тұрғындар бейітке айналдырды деп күйінеді. Мемлекеттің қорғауына алынған ескерткіштердің қоршауы болса да мола салатындар заңды пысқырмайды деп отыр. Мамандармен тілдесіп келген әріптесім Махаббат Нұржанқызы тарқатып айтсын.
МАХАББАТ НҰРЖАНҚЫЗЫ, тілші:
- Міне біз қазір мемлекеттің қорғауындағы Қалипан ата қорымында тұрмыз. Мамандар бұл қорымда 15-17-ғасырларда Маңғыстау өңірін мекен еткен тайпалардың ескерткіштері бар екенін айтады. Мәселен мына бір құлпытасқа үңілетін болсақ мұнда атты адам мен қарудың бейнесі бар. Ал мамандар болса мына жаңадан салынан тамдар осы орта ғасыр ескерткіштерінің көркін бұзып тұр дейді.
НҰРЛАН ҚҰЛБАЙ, Маңғыстау мемлекеттік тарихи-мәдени қорығының директоры:
- Менің артымда тұрған жаңадан салынған тамдар тұр ғой соның бәрі қазір ескерткіштің бұрынғы, ескі көрінісіне нұқсан келтіріп тұр. Өйткені Қалипан дейтін 14-15 ғасырдың ескерткіштері болатын болса, қасына жаңадан салынған қазіргі тамдар оның бәрі сол қорғау аймағының заңдылығын бұзғаны.
Бүгінде Маңғыстау облысында 600-ге жуық тарихи және мәдени ескерткiш мемлекеттiк қорғауға алынған. Оның жиырмасына республикалық мәртебе берілген. Ғалымдар 13 мыңнан астам моланың дара төлқұжаты бар екенін айтады. Заң бойынша мәдени қорымдарға мәйіт жерлеуге, құрылыс салуға рұқсат жоқ дейді. Алайдда «ата-бабам осында жатыр» деп қорым қараушыларының сөзін елемей, туыстарын жерлейтін азаматтар азаймай тұр екен.
ТҰРҒАНБЕК ДҮЙСЕКЕШ, қорымның қараушысы:
- Бұл мемлекет қарауындағы мұражай болғаннан кейін бұл жерде ешқандай рұқсат етілмейді жерлеуге адамды. Не болмаса мына арада менің ата-бабам жатыр екен, мына араға келіп мен белгі қоям деген. Сол ережені кейбіреулер ескермей келіп мына араға жерлеймін деп жерлеп кетіп жатқан адамдар бар. Осы қазір айқайласып, соттасып жатырмыз. Сол адамдар кімдер жерленіп кеткенін таба алмай жатырмыз. Анықтай алмай жатырмыз. Соны қазір біз полиция қызметкерлеріне беріп қойдық.
Бұл күн тәртібінен түспейтін мәселеге айналды дейді мемлекеттік мекеменің қызметкерлері. Өйткені заңды пысқырмайтындар 30 мың теңгеден аспайтын айыппұлмен құтылып жатқанын айтады. Олар «Тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану» заңына өзгеріс енгізуді ұсынып отыр.
НҰРЛАН ҚҰЛБАЙ, Маңғыстау мемлекеттік тарихи-мәдени қорығының директоры:
- Сондықтан біздің заңдылықтарға өзгеріс жасауымыз қажет. Үлкен сомадағы штрафтарды көбейту керек сияқты. Өйткені біздің күн тәртібімізден түспейтін мәселе. Әкімдіктер ескі қорым жанынан 100-200 м қашықтан жер телімін бөліп, адамдарды қойса, сала берсін. Бірақ ескерткіштердің жанына қоюға болмайды.
Айта кетейік жеті жұрт келіп, жеті жұрт кеткен Маңғыстау облысының аумағында қола дәуірінен бастап ғұндар, оғыздардың да құнды ескерткіштері бар. Тас дәуiрiндегі елдiмекендердің орны, қола дәуiрiнiң дiни-қабiрлеу кешендерi сияқты құнды тарихи мұралар шоғырланған. Түрік фильмдеріндегі танымал Ертұғырыл мен Алып Арыстанның Селчук империясы Маңғыстаудан басталады дейді ғалымдар. Сол себепті бұл өлкені «ашық аспан астындағы мұражай» деп атап кеткен.
Бізді әлеуметтік желіде оқыңыздар:
Информбюро 31 / @informburo31kanal
Informburo kz / @informburokz2022
Facebook - / informburo31
Instagram - / informburo31
Vkontakte - informburo31
TikTok - www.tiktok.com/@informburo31
Біздің сайт: www.31.kz және www.informburo.kz
Біздің WhatsApp +7 777 331 31 31
#Информбюро #31арна #Жаңалықтар #БастыЖаңалықтар #Нашиновости #Сегодня #Қазақстан #31канал