การแสดงนาฏศิลป์จากโครงการ ศิลปิน ศิลปะ ศิลปากร วัน พฤหัสบดี ที่ 18 กันยายน พ.ศ.2557 ณ โรงละครแห่งชาติ
การแสดงพระลอเสี่ยงน้ำ อยู่ในการแสดงละครพันทาง เรื่องพระลอ เนื้อเรื่องกล่าวถึง หลังจากที่พระลอต้องมนต์ปู่เจ้า ก็บังเกิดคลั่งไคล้เพ้อหาพระเพื่อนพระแพง จนในที่สุดก็ทรงเสด็จมายังเมืองสรอง เมื่อมาถึงยังแม่น้ำกาหลง พระลอเกิดลังเลใจ ทั้งห่วงพระราชมารดา ห่วงบ้านเมือง และทรงห่วงหาในพระราชธิดาทั้งสอง พระองค์จึงทรงอธิษฐานทำพิธีเสี่ยงน้ำ ครั้งสิ้นคำอธิษฐานน้ำในแม่น้ำกาหลงก็ไหลวนคว้าง และมีแดงดั่งสีเลือด พระลอจึงทรงทราบว่าเป็นลางร้าย
บทละครเรื่องพระลอ เป็นบทพระนิพนธ์ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงพระนิพนธ์เป็นกลอนบทละครจากกลอนลิลิตของเก่า ที่นักปราชญ์ในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้นประพันธ์ขึ้น ก่อนรัชสมัยสมเด็จพระนาราย์มหาราช เดินเรื่องพระลอนี้เป็นนิทานพื้นเมืองในภาคพายัพเขตลานนาไทย ต่อมากรมศิลปากรได้นำกลอนบทละครเรื่องพระลอมาปรับปรุงเป็นบทการแสดงละครพันทาง เรื่องพระลอ เป็นละครรำที่มีลำเนียงการร้องและทำนองดนตรีออกสำเนียงลาว จัดแสดงครั้งแรกในปี พ.ศ.2491 ละครพันทาง เรื่องพระลอ ได้รับการยกย่องว่าเป็นยอดแห่งละครพันทาง เนื่องจากความสละสลวยของบทละคร ความไพเราะของทำนองเพลงที่ออกสำเนียงลาว สามารถผสมผสานเข้ากับกระบวนท่ารำที่อ่อนช้อยงดงามตามแบบแผนนาฏศิลป์ไทยได้อย่างลงตัว
นำแสดงโดย
พระลอ - อ.พัชรา บัวทอง นาฏศิลปินอาวุโส ได้รับการถ่ายทอดท่ารำจากท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี ศิลปินแห่งชาติ โดยมอบหมายในอ.อิงอร ศรีสัตบุษย์ เป็นผู้ฝึกซ้อม
นายแก้ว - อ.พิมพ์รัตน์ นะวะศิริ นาฏศิลปิน(ละครพระ) กลุ่มงานนาฏศิลป์ สำนักการสังคีต กรมศิลปากร
นายขวัญ - อ.เอกนันท์ พันธุรักษ์ นาฏศิลปิน(ละครพระ) กลุ่มงานนาฏศิลป์ สำนักการสังคีต กรมศิลปากร
กระบวนท่ารำ
เป็นการรำตีบทตามคำร้อง ประกอบบทร้องและทำนองเพลงที่มีสำเนียงออกไปทางสำเนียงลาว
- ปี่พาทย์ทำเพลงลาวเฉียง -
- ร้องเพลงลาวเฉียง -
เจ้าเผือเอยเจ้าเชื้อชวนโลม ชื่นพระโฉมพระโฉมลอเอย
(สร้อย) ดอกเอ๋ยเจ้าดอกจันทร์กระพ้อ ข้อนหัวอกฝ่อเฝ้าขอชมเอย
อัยยะศรีเอยจรลีลงท่า เบื้องซ้ายขวาสองราพี่เลี้ยง
(สร้อย) ดอกเอ๋ยเจ้าดอกกระเจี้ยง สองสูคู่เคียงแวงเวียงรักษ์เอย
นายขวัญเอยเชิญสุพรรณภูษิต นายแก้วติดตามชิดราชา
(สร้อย) ดอกเอ๋ยเจ้าดอกสีดา เชิญเครื่องมุรธาสู่ท่าสนานเอย
พ่อเจ้า ณ หัวเอย ธ จ่อมอรองค์ แอบฝั่งสรงโสรจสรงสระเกล้า
(สร้อย) ดอกเอ๋ยเจ้าดอกกระเบา ชื่นโฉมพระลอเจ้าสร่างเศร้าเชียงเอย
เฉิดฉวีเอยแผ้วธุลีวรกาย ผ่องผิวฉายสอางค์อินทร์เทียบ
(สร้อย)ดอกเอ๋ยเจ้าดอกกระเจี๊ยบ น้ำกระเซ็นเย็นเฉียบงึมเงียบทรวงเอย
เทิดสวรรค์เอยเจิดขวัญเมืองแมน วิโยคโศกแสนโศกแสนเสียวสยอง
(สร้อย) ดอกเอ๋ยเจ้าดอกหม่อนทอง ลอราชอนาถครองหม่นหมองแดเอย
ร้องเพลงลาวแพนใหญ่
น้ำกาหลงใสไหลหลั่งควะควั่งคว้าง แลอ้างว้างหวิวหวนกำสรวลแสน
คำนึงความยามยากจากเมืองแมน ตกมาอยู่ด้าวแดนอรัญวา
โอ้พระเพื่อนพระแพงเอยเผือบ่เคยตกยาก แสนระกำลำบากเหนื่อยยากนักหนา
พลัดทั้งบุรินทร์ถิ่นฐานพลัดทั้งศฤงคารบุญญา พลัดทั้งสนมทั้งข้าพลัดทั้งเสนาไพร่นาย
พลัดทั้งพระแม่พระเมียมาหายเสียเอกากาย พลัดทั้งเผ่าทั้งพงษ์ผองจตุรงค์ก็แลหาย
ฤทธิ์เสน่ห์สาวเหนี่ยวฤทธิ์เสน่ห์สาวรั้ง จนคลุ้มจนคลั่งสวิงสวาย
แทบจะตายเสียแล้วละเหนอ ในเฌอดงแดนแสนกันดาร
- ร้องเพลงลาวครญ -
โอ้พระชนนีศรีแมนสรวง จะโศกทรวงเสียวรู้สึกระลึกถึง
ไหนทุกข์ถึงบิตุรงค์ทรงรำพึง ไหนโศกซึ้งถึงกูคู่หทัย
ร้อยชู้ฤาจะเท่าเนื้อเมียตน เมียร้อยคนฤาจะเท่าพระแม่ได้
พระแม่อยู่เยือกเย็นไม่เห็นใคร หรือกลับไปสู่นครก่อนจะดี
พี่เลี้ยงตรองพลางทางสนองพระดำรัส เห็นชอบชัดเชิญคืนบุรีศรี
เฉลิมกรุงบำรุงประชาชี เป็นที่เกษมสุขสืบไป
โอ้บพิตรยิ่งคิดยิ่งขัดข้อน ครั้นจะจรก็ห่วงนครใหญ่
ครั้งจะคืนก็เกรงคนไยไพ ว่าท่านไท้คร้านขลาดประดาษชาย
นายแก้วนายขวัญชั้นเสนอ ใครจะเพ้อครหาว่าเสียหาย
ฤาไปหน่อยจึงค่อยเอื้อนอุบาย หมดฉินยินร้ายทุกทาง
มาจะเสี่ยงน้ำลองดู ผิวกูรอดฤทธิ์ผีสาง
น้ำใสจงไหลควะควั่งคว้าง กูอัปปางน้ำเฉวียนจงเวียนวน
ปี่พาทย์ทำเพลงสาธุการ
- เกริ่น -
พอวางพระโอษฐ์น้ำ ไหลวนคว่ำควะคว้าง เห็นแดงดังสีเลือดฉาด
น่าอนาถสยดสยองโลมา เสียวหัทยาพระลอราช พระบาท ธ ท่าวร้าวกมล
เหมือนไม้สนสิบอ้อมสะบั้น ทับอุระพระลออั้น สะอื้นอาดูรแดเอย
ปี่พาทย์ทำเพลงโอดลาว
ร้องเพลงลาวกระแซ
ฝืนฤดีจรลีจากถิ่นท่า ผลัดภูษาเสด็จกลับพลับพลาหลวง
เมี้ยนมิดปิดยุบลคนทั้งปวง มิให้ล่วงรู้เรื่องเคืองพระทัย
ปี่พาทย์ทำเพลงเสมอลาว