Historia geologiczna Gór Świętokrzyskich / Dr Daniel Tyborowski
W ramach Środowego spotkania z Dziejami Ziemi zapraszamy na wykład dr. Daniela Tyborowskiego o historii geologicznej Gór Świętokrzyskich [25 maja 2022 r.]
wszechnica.org.pl/wyklad/hist...
Góry Świętokrzyskie, obok Sudetów, są jednym z najstarszych łańcuchów górskich w Europie. Kilkukrotnie ulegały wypiętrzaniu, niszczeniu i zalewaniu przez morza. Zostały wypiętrzone 500 mln lat temu w kambrze, później w czasie kaledońskich ruchów górotwórczych na granicy syluru i dewonu. Następnie odmłodziła je orogeneza hercyńska (dolny karbon) i ponownie orogeneza alpejska.
Mapa geologiczna Gór Świętokrzyskich to trzon paleozoiczny i obrzeżenie mezozoiczne.
W Kambrze trzon paleozoiczny gór Świętokrzyskich podzielony jest na dwie duże jednostki regionalne - jednostkę kielecką (południowa część) i część łysogórską (północna część trzonu). Pomiędzy nimi znajduje się uskok (dyslokacja) świętokrzyska. Różnią się one stylem sedymentacji i poszczególnymi formacjami geologicznymi. Początek kambru to są skały mułowcowe, piaskowce, kwarcyty.
W ordowiku działo się już dużo więcej niż w kambrze. Poza wspomnianymi formacjami (kielecką i łysogórską) pojawia się jednostka zbrzańska. Od początku ordowiku zaznacza nam się podział stref sedymentacji, podział basenów sedymentacyjnych na 3 części. dominują łupki graptolitowe, skały węglanowe, wapienie, pojawia się typowa fauna bentosowa (trylobity i ramienionogi), konodonty (zimnolubne więc wskazujące na zlodowacenie).
Początek Syluru to podniesienie poziomu wód Oceanu Globalnego po końcu zlodowacenia. Więc we wszystkich 3 jednostkach (kieleckiej, łysogórskiej i zbrzańskiej) to facje łupków graptolitowych. Potem w trakcie syluru poziom oceanu się obniża i pojawia się fauna, którą kojarzymy z dnem (między innymi trylobity). Koniec syluru to obniżenie się oceanu i tak zaczynamy dewon.
W dewonie mamy ponownie podział na dwie jednostki - łysogórską i kielecką. To jest też ten okres kiedy Góry Świętokrzyskie przekraczają równik (wcześniej w kambrze, ordowiku i sylurze była to cały czas półkula południowa). Początek dewonu to piaskowce plakodermowe bogate w skamieniałości kręgowców (ryby pancerne, bezszczękowce, akantody, ryby mięśniopłetwe) - płytkie zbiorniki w których dochodziło do zjawisk sztormowych gdy szczątki różnych organizmów ze zbiornika były wyrzucane w jedno miejsce i tworzyły zlepy - piaskowce plakodermowe. Środkowy i późniejszy dewon to przejście z sedymentacji klastycznej do sedymentacji węglanowej.
Karbon dolny to facja zwana kulmem czyli twory głębokowodne. Powstaje superkontynent Pangea i kiedy dochodzi do zderzenia wszystkich lądów, wypiętrzają się góry. Prawdopodobnie wtedy nie były jeszcze takie wysokie.
Zapis kopalny permu to już klasyczny zapis erozji z gór. Perm w rejonie świętokrzyskim to czerwony spągowiec - zlepieńce i brekcje
Trias dzieli się na 3 facje - pstry piaskowiec, wyżej wapień muszlowy i na samej górze - kajper.
Jura zaczyna się utworami lądowymi kontynentalnymi - piaskowce, stanowiska z tropami dinozaurów, stanowiska gdzie jest zapis kopalny meandrujących rzek. Następnie podwyższa się poziom morza i na koniec jury znów poziom wód opada.
dr Daniel Tyborowski - paleobiolog, interesuje się gadami morskimi, paleobiologią kręgowców morskich oraz izotopowym badaniem zębów i kości
Znajdź nas:
/ wszechnicafww
/ wszechnicafww1
anchor.fm/wszechnicaorgpl---h...
anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
wszechnica.org.pl/
#góryświętokrzyskie #góry #historiageologiczna #dziejeziemi #paleontologia #paleobiologia #skamieniałości
Пікірлер: 42
To dopóki nie ma jeszcze komentarzy, zaapeluję do prowadzącego o historię Wyżyny Krakowsko-częstochowskiej ze szczególnym wyróżnieniem okolic Krzeszowic. Złaziłem kilkadziesiąt lat temu tamte okolice i na zawsze utkwiło mi w pamięci geologiczne bogactwo tych okolic. Paczułtowice, Czerna, Niedźwiedzia Góra, Zalas...
@salwadorzdalisalwadorzdali6040
2 жыл бұрын
Mieszkam niejako na peryferiach Jury i styku z terenem Śląska i przyłączam się do prośby
@leszekporowski1707
Жыл бұрын
Dzieje Ziemi
Super! Bardzo dziękuję za ten pouczający wykład :) jak miło dowiedzieć się więcej o swojej małej ojczyźnie 😎
Niech się dzieją dzieje Ziemi!
taka uwaga co do wybierania uczelni, warto wybierać te bardziej na południu - nie problem wtedy wyskoczyć szybko w teren nawet na jeden dzień :)
Niech sie dzieja dzieje Ziemi.
Witam bardzo ciekawy temat pozdrawiam .
Uwielbiam takie materiały.
Niech się dzieją dzieje Ziemi
Dużym uproszczeniem jest teza, że teren który teraz jest GŚw powstał "insitu". Zgodnie z teorią kier, osady te powstawały (w kambrze) na półkuli południowej! Ruchy płyt spowodowały, że mamy je teraz "pod Polską". Jest taka strona internetowa, która po podaniu miejsca pokazuje gdzie to miejsce było w poprzednich okresach geologicznych.
niech się dzieją dzieje ziemi!
Lubie dobre prezentacje prowadzącego, zawodowo związany wcześniej z tą dziedziną , mam bardziej ogólne spostrzeżenie co do prezentacji z zakresu geologii historycznej , z powodu trudności w przekazywaniu całego mnóstwa detali ; to duże wyzwanie dla każdego kto podejmuje takie wyzwania, ale również próba wytrwałości dla odbiorcy treści przekazu, w tym przypadku mniej znaczyłoby więcej tego co pozostanie w głowach odbiorców💎
Dobry wieczór. Dziś z podróży. Obejrzę post factum🙂. Pozdrowienia
W temacie wiśniówki. To po spróbowaniu mojej ,też mi się różne okazy w domu odkładają.
Jako student geologii jestem zachwycony Pana wykładami! 😄
Dzieje ziemi !
Dzieje 🌏
Kurde tak sie wczoraj zasłuchałem innych Twoich wykładów, ze zapomnialem o wykladzie o moich rodzimych Górach Świętokrzyskich ;((((
Pozdrawiam z ecegu
Super ale jak można było nie wspomnieć o rewelacji z Zachełmia:) pzdr
Powinien wskazywać na mapę o czym mówi w danym momencie. Bez tego zbyt mało zrozumiałe.
👍
Znowu przegapiłem… No cóż, nadrabiam
Może podobny wykład o Bałtyku... kiedyś tam... Dzieje Ziemi. Przydałoby się trochę przykładowych zdjęć kamulców
O kurde.. ja mieszkam na kambrze.. !.. trzeba zacząć szukać amonitow 😉
@wiesawlizniewicz5945
2 жыл бұрын
Na kambrze to raczej trylobitów.
Dzieje Ziemi.
W Polsce są trzy regiony szczególnie bogate w rodzaje skał. góry Świętokrzyskie, Sudety oraz szeroko pojmowana ziemia chrzanowska, znaczy się obszar od Krakowa po Przemszę. Kto na pierwszym, kto na drugim, kto na trzecim jak powiada zaprzyjaźniony geolog zależy od tego czy odpowiadający studiował w Krakowie, Warszawie, czy we Wrocławiu. Cała trójka zgodna jest do jednego - Tatry są na czwartym miejscu.
Niech się dzieją dzieje ziemi!
Kiedy nowe wyklady z Panem Bartkiem? 😟🤔
@WszechnicaFWW
2 жыл бұрын
Możliwe że jakiś odbędzie się w wakacje.
@-naturelover-
2 жыл бұрын
@@WszechnicaFWW no nic, trzeba czekać… dziękuję za odpowiedź 🙂
Dzieje Ziemi
Ja dalej widzę ten uśmiech po tym intro ale teraz to wypadałoby coś na Unreal Engine 5
😁✌️
Dzieje (się na) ziemi.
G. Św. są najstarszym orogenem w Polsce (orogenem kaledonskim) , po którym można spacerować. Więc nie mów, że NIE są najstarszymi górami.
+Niech się dzieje wola Boża i dzieje ziemi!;)
Trochę wieje nuda . Mam wrażenie ze prowadzącemu trochę zabrakło pary.
Wszystkim fanom bajek opowiadanych przez tego pana polecam SERDECZNIE film Erasmus i drzewo życia-droga do nieśmiertelności Jana Klifa....najnowsze ustalenia genetyków na temat DNA...tylko oglądacie siedząc.
Niech się dzieją dzieje Ziemi