Tarih boyunca Müslümanlar, Allah’ın kelâmı olan yüce Kur’an’a çok büyük önem vermişlerdir. Bir ibadet aşkıyla okumuşlar, ezberlemişler, dinlemişler, anlamışlar, öğrenmiş ve öğretmişlerdir. Kur’an bilen veya öğrenen kimseler bunun kıymetini iyi bilmeli, özellikle ramazanda Kuran’ı hatmetmeye gayret etmelidir. (Hatim, Kuran’ı baştan sona kadar okumak) Çünkü Ramazan ayı Kur’ân ayıdır.
Kur'an, Hz. Peygamber'e âyet âyet nazil olduğu için her âyetin konumu ve hangi sûrenin neresine yazılacağı Cibril (a.s) tarafından bildirilirdi. Rasul-i Ekrem de vahiy kâtiplerine bu şekilde yazdırır, hafızlar da buna göre ezberlerdi. Kur'an'ın Allah tarafından indirildiği şekilde korunması, âyet ve sûrelerin tertibinin doğru olarak tesbiti ve kontrolü için Rasûlullah sallâllâhu aleyhi ve sellem her Ramazan Cebrâil’le birlikte o zamana kadar nâzil olan Kur’ân’ı mukâbele usûlüyle karşılıklı okurlardı. Mübarek ömrünün son yılında ise iki kere tekrarladılar. İşte bugünkü mukâbele geleneği de bu esâsa dayanmaktadır.
Dolayısıyla Kur'an'ın Ramazan'da nazil olması hasebiyle cami ve evlerde "mukabele"ler okunur ve hatimler yapılır.
Kur'an-ı Kerîm, Yüce Allah'ın yeryüzüne şeref veren en kutsal kitabıdır. Kur'ân, ilâhi bir hazinedir. Şânına yaraşır bir şekilde okunduğunda, meleklere denk bir makama ulaşılır. Kuran, dünyada bizler için önemli bir nasihat, dertlerimize şifa, hidayet kaynağı ve rahmettir. Kur'ân'ın okunduğu yeri melekler ziyaret eder ve orada huzur olur.
Okunan her harfi için, en az on sevap vardır. Zorlanarak öğrenip okuyanın mükâfatı ise iki kat verilir.
Şimdi de mukabelede yapılan hatalara ve dikkat edilmesi gereken hususlara birlikte bakalım;
Öncelikle her şeyden önce niyetimizi sadece ve sadece Allah için yapmalıyız. Çünkü niyetimizin sahih olmadığı hiçbir ibadetten netice alamayız.
1. Mukabeleye Ramazan ayından önce başlamak: Ramazan ayı Kuran ayı olması hasebiyle Ramazan ayı içerisinde hatim yapmak oldukça faziletli ve önemli sünnetlerdendir. Dolayısıyla bazı gerekçelerle Ramazan ayından bir iki gün önce başlamak doğru bir durum değildir. Çünkü tam bir hatim ramazan ayı içerisinde okunmadığı için hoş bir durum olmaz. Bu yüzden daha doğru ve faziletli olanı Ramazan ayının birinci günü başlayıp arefe günü bitirmektir.
2. Hızlı Okuma ve Hatalı Telaffuzlar: Mukabelede en sık yapılan hatalardan biri, ayetleri hızlı bir şekilde okumak ve bu sırada hatalı telaffuzlara düşmektir. Hızlı okumak, hatalara ve dolayısıyla anlam kaybına yol açabilir. Bu nedenle, ayetleri sakin bir tempoda, doğru ve düzgün bir telaffuzla okumaya özen göstermek gerekir.
Kur’ân-ı Kerîm’i tane tane, yavaş yavaş, tefekkür ederek okumaya “Tertîl” ismi verilir. Allah Teâlâ şöyle buyurur:
“..Kur’ân’ı tertîl üzere (tane tane) oku!” (el-Müzzemmil 73/4)
3. Eksik Okuma: Mukabele sırasında eksik okuma hatası da oldukça yaygındır. Ayetleri atlamak veya eksik okumak aslında tam bir hatim sayılmaz. Çünkü kuranın tamamının kelimesi kelimesine kadar eksiksiz okumaya ancak hatim denir. Bu nedenle, okuma sırasında dikkatli olmak, her bir ayeti düzgün bir şekilde tamamlamak ve gafletten kaçınmak gerekir. Ancak farkına varmadan yani herhangi bir kasıt olmadan hata ettiysek veya eksik okuduysak Rabbimizin merhameti çok büyük olduğundan bu noksanlıkları tam sayacağına inancımız tamdır elhamdülillah.
4. Dil ile okumamak: Kuranı kerim okurken içimizden okumak tilavet sayılmadığından en az dil ile veya kendimizin duyacağı bir sesle okumak gerekir. Ancak mukabele dinlerken dil ile okumamıza gerek yoktur bilakis okuyanı dinlemek gerekir. Çünkü Rabbimiz: “Kur’ân okunduğu zaman onu dinleyin ve susun ki size merhamet edilsin!” buyurmaktadır.
5. Ayetlerin Manasını Anlamamak: Kur'an, hükümleri öğrenilip anlaşılmak ve tatbik edilmek için gönderilmiştir. Bu bakımdan okunacak âyetlerin veya o günkü cüzün en azından özetini okumak kuranı dinlerken daha fazla istifade açısından iyi bir fırsattır. Aksi takdirde mukabeledeki manevi bağlantı zayıf olabilir.
Rabbim Kuran’ın şefaatine bizleri nail eylesin. Âmin.