Hamelen (Duits: Hameln) is een stad in de Duitse deelstaat Nedersaksen. Hamelen ligt aan de rivier de Wezer (Weser) vlak bij het Weserbergland en telt 57.276 inwoners.[1] Hamelen is de Kreisstadt van het Landkreis Hamelen-Pyrmont en is een Große selbständige Stadt.
Vestingstad Hamelen (1200-1664)[bewerken | brontekst bewerken]
In 1200 ontving Hamelen stadsrechten. Het vestingwerk van de stad Hamelen werd waarschijnlijk in de 13e eeuw gebouwd als een omringende, ongeveer 9 meter hoge stadsmuur met muurtorens en stadspoorten om haar te beschermen tegen aanvallen. In 1426 werd Hamelen een Hanzestad, wat het tot 1572 bleef. In 1540 werd de Reformatie geïntroduceerd. Burgemeester en gemeenteraad ondertekenden in 1580 de Lutherse formule van 1577 formula concordiae.[5]
In de 16e eeuw kende Hamelen, intussen behorend tot het Vorstendom Calenberg, een economische bloeiperiode, die doorging tot het begin van de Dertigjarige Oorlog. In de competitie tussen de rijke kooplieden en de landadel werden in deze periode de prachtige gebouwen van de Wezerrenaissance opgericht, die nog steeds het stadsbeeld in de oude stad sieren.
In de loop van de Dertigjarige Oorlog had de stad in mei 1625 aanvankelijk alleen een kleine bezetting van koning Christian IV van Denemarken, die door de protestants gezinde regionale adel tot krijgsheer was gekozen. Terwijl de situatie tegen de katholieke coalitietroepen escaleerde, verbleef Christian op 14 juli 1625 zelf in Hamelen. Een week later echter, kreeg hij een rij-ongeluk, en vluchtte hij met al zijn troepen de stad uit. Al op 2 augustus volgde de keizerlijke generaal Tilly, nadat hij een verklaring van overgave met de gemeenteraad was overeengekomen. De keizerlijke bezetting van Hamelen duurde tot 1633, toen hertog George van Brunswijk-Calenberg en Zweedse troepen de stad belegerden. Na de nederlaag van een keizerlijk hulpleger in de Slag bij Oldendorf capituleerde de keizer in Hamelen op 3 juli[6] / 13 juli[7] 1633 voor de hertogIn het jaar 1664 begon de uitbreiding van de stad, nu een zuidwestelijke grensplaats in het Keurvorstendom Brunswijk-Lüneburg. Tussen 1664 en 1668 werd de stad omringd door stervormige bastions. De eerste fase van het fort Hamelen werd voltooid in 1684. In 1690 werden vluchtelingen uit Frankrijk (hugenoten) opgenomen met hertogelijk privilege.[8] In 1734 werd de eerste door de staat gebouwde Wezer-sluis in gebruik genomen op de waard bij Hamelen, waardoor de schippers het beruchte "Hameln-gat" konden overwinnen.
Na de dood van koning George II van Groot-Brittannië-Hannover in 1760 tijdens de Zevenjarige Oorlog (1756-1763) werd onder zijn opvolger koning George III het fort Hamelen versterkt door de vestingwerken op de Klüt. Tijdens deze oorlog had op grondgebied van de huidige gemeente Hamelen op 26 juli 1757 de Slag bij Hastenbeck plaatsgevonden, waarbij het dorp van die naam geheel was verwoest. Fort I (Fort George) werd gebouwd van 1760 tot 1763 op de berg Klüt. Van 1774 tot 1784 werden hier nog twee forten aangelegd: fort II (fort Wilhelm) en fort III. Hamelen werd het onneembare Gibraltar van het noorden, het sterkste fort van het toenmalige keurvorstendom van Hannover. Tijdens het Napoleontische tijdperk, onder wisselende Franse en Pruisische bezettingen werd in de jaren tot 1806 gebouwd aan Fort IV (Fort Luise), aan de voet van de heuvel KlüNa de Slag bij Jena capituleerde Hamelen op 20 november 1806 onder generaal Le Coq, ondanks een numerieke overmacht, bijna zonder slag of stoot voor de Fransen van generaal Savary.[9] Napoleon liet in 1808 de vestingwerken slopen. Dit schiep de voorwaarden voor een verdere uitbreiding van de stad. Van de stenen van het voormalige Fort George werd in 1843 aanvankelijk een observatietoren, Georgenturm genaamd, gebouwd (in 1887 verhoogd), die sindsdien als uitzichttoren onder de naam Klütturm een populaire bestemming voor uitstapjes is. Na het Wener Congres van 1815 kwam Hamelen te liggen in het Koninkrijk Hannover.
In 1866 werd Hamelen Pruisisch na 700 jaar soevereiniteit van de Welfen. Sinds 1885 is de stad de zetel van het districtsbestuur van het district Hamelen (vanaf 1922 district Hamelen-Pyrmont.