Fundacja rodzinna w Polsce i prowadzenie przez fundację rodzinną działalności gospodarczej.
Wskazać warto, że możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną od początku budziła wiele kontrowersji. Z jednej strony wskazywano bowiem, że specyfika fundacji rodzinnej i cele, które ma ona realizować nakazują separować majątek rodzinny zgromadzony w fundacji od ryzyk jakie bez wątpienia niesie za sobą prowadzenie działalności gospodarczej. Z drugiej natomiast podkreślano, że z uwagi na rodzaj majątku jaki jest wnoszony do fundacji rodzinnej, np. nieruchomości o potencjale komercyjnym, prowadzenie przez fundację rodzinną działalności zarobkowej może być niezbędne.
Ustawa o fundacji rodzinnej przyjmuje tzw. model pośredni, który zakłada, że fundacja rodzinna co do zasady nie może wykonywać działalności gospodarczej, chyba że działalność ta obejmuje jeden z przypadków ścisle wskazanych w ustawie. Ustawa o fundacji rodzinnej przewiduje osiem przypadków, w których fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą, należą do nich w szczególności:
1) zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
2) najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie;
3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze;
4) nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
5) czy udzielanie pożyczek spółkom, których wspólnikiem jest fundacja lub beneficjentom.
W praktyce zatem fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w bardzo ograniczonym zakresie czyniącym z fundacji rodzinnej tzw. inwestora pasywnego
Co szczególni istotne, jeżeli fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wykraczającym poza enumeratywne wyliczenie w ustawie o fundacji rodzinnej, to jest jeżeli działalność ta nie dotyczy jednego z ośmiu przypadków wskazanych w ustawie, taka działalność opodatkowana jest podatkiem dochodowym od osób prawnych w wysokości 25% podstawy opodatkowania. Jest to sankcja zabezpieczającą przed nadużyciami związanymi z naruszaniem ogólnej zasady zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną.
Na zakończenie warto także zwrócić uwagę na to jakie konsekwencje niesie za sobą nabycie przez fundację rodzinną przedsiębiorstwa prowadzonego w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Ustawa wprawdzie nie wprowadza zakazu nabywania przez fundację rodzinną przedsiębiorstwa osoby fizycznej, jednak ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej powodują, że przedsiębiorstwo takie nie może być prowadzone w przypadkach innych niż przewidziane w ustawie. `W konsekwencji, aby przedsiębiorstwo nadal mogło funkcjonować, fundacja rodzinna powinna wnieść je aportem, sprzedać lub wydzierżawić do spółki. Dlatego, aby zapewnić ciągłość prowadzonej działalność gospodarczej i nie narażać jej na negatywne konsekwencje związane z czasowym przestojem w działaniu, warto rozważyć dokonanie tych ruchów jeszcze przed przeniesieniem przedsiębiorstwa do fundacji rodzinnej a przedmiotem wkładu do fundacji rodzinnej uczynić nie przedsiębiorstwo jednoosobowe a udziały lub akcje w spółce będącej jego właścicielem.