102) De beiaard en de kerkklokken van de Grote Kerk te Epe!
Woensdag 3 januari 2018, 10:00 uur
• Epe, kerkklokken Grote...
0:24 Beiaard en uurslag
2:25 Theodericusklok
4:49 Kerkklok 3
7:26 Kerkklok 2
10:46 Kerkklok 1
14:06 Beiaard
15:11 Volgelui kerkklokken
In Epe is de klokkenstoel uit 1415 grotendeels compleet. Hierdoor kon ook de oorspronkelijke plaats van de klokken worden vastgesteld: één zware klok in het middencompartiment, één kleinere in het noordelijke compartiment en de twee kleinste in het zuidelijke compartiment.
Bekend is dat Gherardus van Wou voor de kerk een grote klok van 1800 kg goot in 1529. Het randschrift op de klok luidde: 'JHESUS * MARIA * JOHANNES * GHERARDUS * DE * WOU * ME * FECIT * ANNO * DOMINI * M * CCCC * XXIX'. De klok had een diameter van 1,46 m. De klok was in 1877 gebarsten door onoordeelkundig luiden bij de dood van Koningin Sophia, toen men aan den klepel ter verzwaring nog een hamer vastmaakte, waardoor de mantel tegelijk van binnen en van buiten werd aangeslagen en natuurlijk barsten moest…
Naast deze grote klok waren er van oorsprong nog drie andere klokken. De kleinste, met een diameter van 0,65 m en een gewicht van ca. 250 kg, heeft een opschrift dat volgens Van Lohuizen maar ten dele leesbaar is: "PER .. RMDIS .. : THEODERICUS" en is mogelijk in 1501 gegoten. Historisch en technisch onderzoek heeft uitgewezen dat de klok waarschijnlijk nog veel ouder is en misschien wel één van de oudste van ons land is.
Deze klok zal in het zuidelijke compartiment gehangen hebben. De twee klokken die hier tussenin zaten, zijn in 1807 verkocht omdat ze waren gebarsten. Waarschijnlijk is hier ook sprake geweest van het onoordeelkundig verzwaren van de klepels. Van de opschriften is helaas niets bekend. Ongetwijfeld hebben wij hier ook te maken met oude klokken, mogelijk uit de 15de eeuw, uit de oude klokkenstoel.
In 1904 besloot men de grote Van Wou-klok opnieuw te laten gieten bij de klokgieterij van de Gebr. van Bergen te Midwolda in Groningen. Daarbij bestelde men nog twee nieuwe klokken. Op zondag 18 september van hetzelfde jaar konden de drie nieuwe klokken samen met de Theodericus officieel in gebruik worden genomen. De tonen van het gelui werden d1 g1 b1 d2.
Doordat in de Tweede Wereldoorlog de klokken werden opgeëist, hebben de drie nieuwe klokken maar relatief kort hun diensten kunnen bewijzen. Alle vier de klokken zijn in februari 1943 afgevoerd en op één na niet meer terug gekomen.
Na de oorlog kwam alleen de kleinste klok, de Theodericus, terug. Vrij spoedig neemt men het initiatief om de drie nieuwe klokken te laten gieten. De Theodericus raakte vanaf dat moment buiten gebruik, omdat zij qua toon niet meer er paste bij de nieuwe klokken. Uit de oorlogsdocumentatie bleek dat de klok verkocht is aan de Hervormde Kerk te Duurswoude in Friesland.
In 1970 werd er voor het nieuwe gemeentehuis een klein carillon gegoten door Petit & Fritsen. Na klachten is in 1997 is besloten om het in de toren te hangen. Er kwam een aantal klokken bij. Met 30 klokken in totaal hangt er een muzikale reeks van f2-g2-a2--c5. Het is mogelijk om de klokken te bespelen op een traditioneel klavier.
Op initiatief van de Kerkvoogdij van de Hervormde Kerk Epe is de Theodericusklok weer teruggekeerd, hersteld en wederom geplaatst op zijn vertrouwde stekje boven in de toren. De president - kerkvoogd H. Geerling was er zeer mee ingenomen dat de klok weer thuis was. Deze klok wordt handmatig geluid op daartoe bestemde tijden. De klok past niet bij de andere drie klokken.
→ Kerkklok 1: Van Bergen - Midwolda, 1946, 1700 kg, 1369 mm, d1
IK BEN OP LAST VAN KERKVOOGDEN DER N. H. GEMEENTE TE EPE
DAARTOE IN STAAT GESTELD DOOR MILDE GIFTEN VAN DE BURGERY
IN 1946 GEGOTEN DOOR JACOBUS VAN BERGEN TE MIDWOLDA.
TER VERVANGING VAN DE OP 3 FEBRUARI 1943 DOOR DEN DUITSCHER
BEZETTER GEROOFDE KLOK, DIE - IN 1529 GEGOTEN DOOR GHERARDUS
VAN WOU IN KAMPEN - IN DE 19E EEUW IS GEBARSTEN EN IN 1904
OPNIEUW WAS GEGOTEN DOOR GEBR: VAN BERGEN TE MIDWOLDA.
TOT GODS EER NOOD IK.
IN DROEFHEID WEEN IK.
IN NOOD MAAN IK.
→ Kerkklok 2: Van Bergen - Midwolda, 1946, 1200 kg, 1223 mm, e1
IK BEN OP LAST VAN KERKVOOGDEN DER N. H. GEMEENTE TE EPE
DAARTOE IN STAAT GESTELD DOOR MILDE GIFTEN VAN DE BURGERY
IN 1946 GEGOTEN DOOR JACOBUS VAN BERGEN TE MIDWOLDA.
TER VERVANGING VAN DE OP 3 FEBRUARI 1943 DOOR DEN DUITSCHER
BEZETTER GEROOFDE KLOK.
TOT GODS EER NOOD IK.
IN DROEFHEID WEEN IK.
IN NOOD MAAN IK.
→ Kerkklok 3: Van Bergen - Midwolda, 1946, 850 kg, 1093 mm, fis1
IK BEN OP LAST VAN KERKVOOGDEN DER N. H. GEMEENTE TE EPE
DAARTOE IN STAAT GESTELD DOOR MILDE GIFTEN VAN DE BURGERY
IN 1946 GEGOTEN DOOR JACOBUS VAN BERGEN TE MIDWOLDA.
TER VERVANGING VAN DE OP 3 FEBRUARI 1943 DOOR DEN DUITSCHER
BEZETTER GEROOFDE KLOK.
TOT GODS EER NOOD IK.
IN DROEFHEID WEEN IK.
IN NOOD MAAN IK.
→ Kerkklok 4: Theodericus, Anoniem, rond 1300, 250 kg, d2
BERTRADIS: THEODERICUS:
Met dank aan de heer Bibo!