Marx (1818-1883)
Hegel'in idealist tarih ve toplum yaklaşımının eleştirisi
Tarihsel Maddeci tarih ve toplum yaklaşımı
Üretim Güçleri
Üretim İlişkileri
Üretim Biçimi
Alt yapı ve üst yapı
Siyasal ve hukuksal yapı
İdeoloji: Yanlış bilinçlenme
Bir toplumun maddi yaşam şartları o toplumdaki bilinç düzeyini belirler.
Din kitlelerin afyonudur denebilir çünkü acıları ve sefaleti katlanılamaz olan hayatlarını katlanılır hale getirir.
Sosyal Sınıflar
Tarihin motoru sınıf mücadeleleridir.
Efendi ve Köle (köleci üretim biçimi)
Toprak sahibi bey ve serf (feodal üretim biçimi)
Burjuva ve proleter (kapitalist üretim biçimi)
İnsanlar kendi tarihlerini kendileri yaparlar, ancak bu tarih yapımı daha önceki kuşakların onlara sunduğu maddi yaşam şartları altında olur.
Birbiri ile ilişkili iki temel kavram: Kapital ve Emek.
Kapital katı olan her şeyi buharlaştırıyor, kutsal olan her şeyi dünyevileştiriyor.
Louis Althusser (1918-1990)
Epistemolojik kopuş (Bachelard ve Canguilliem)
Üretim güçleri, üretim ilişkileri, üretim biçimi,
üretim ve yeniden üretim
ekonomi, siyasal düzey, ideolojik düzey, belirlenme, göreli özerklik
ideoloji tanımı, özne diye adlandırma ve çağırma.
"Bundan, her toplumsal formasyonun varolmak için bir yandan üretirken ve üretebilmek için, aynı anda üretim koşullarını da yeniden üretmesi gerektigi sonucu çıkar. Demekki Şunları yeniden-üretmesi gerekiyor:
1 . Üretici güçler;
2. Varolan üretim ilişkileri." (Althusser, 1978)
"Bir tür "ucu olmayan bir zincire” dönen bu mekanizmayı düşünmek için Marx’in "global" girişimini izlemek ve Kapital'in II. ve III. Kitaplarında özellikle,
1. Kesim (üretim araçlarının üretimi) ile
2. Kesim (tüketim araçlarının üretimi) arasında sermayenin dolaşım ilişkilerini ve artik-degerin gerçekleşmesini incelemek gerekir." (Althusser, 1978)
"Temelin son kertede belirleyiciligi ile belirlenmiş olarak,etkililik (ya da belirleme) gõstergeleri Marksist gelenekte iki biçimde düşünülmüştür:
1 ) Üstyapinm temele karşı "gõrece bir õzerkliği" vardır;
2 ) Üstyapının temele "bir karşılık olarak etkisi" vardır." (Althusser, 1978)
Devlet Kuramı:
"Devlet teorisini geliştirmek için, yalnızca devlet aygıtı ile devlet iktidarı ayrımını değil, fakat açıkça devlet’in (baskı) aygıtının yanında olan fakat onunla karıştırılmaması gereken bir gerçegi de gözönüne almak zorunludur. Bu gerçege kendi kavramının adını verecegiz: Devletin îdeolojik Aygıtları." (Althusser, 1978)
Bu gerekligin içerdiği tüm sakıncaları gözönünde tutarak aşağıdaki şu kurumlar şimdilik DÎA’larolarak kabul edebiliriz.
Dini DİA; Öğretimsel DÎA (değişik, özel ve devlet okulları sistemi);Aile DÎA’sı
Hukukí DÍA; Siyasal DÍA (değişik partileri de içeren sistem) Sendikal DIA
Haberleçme DIA’sı (basin, radyo-televizyon vb.)Kültürel DÍA (edebiyat, güzel sanatlar, spor vb.) (Althusser, 1978)
İdeoloji Kuramı:
1. "İdeoloji, bireyleringerçekvaroluşkoşullarıylaaralarındaki
hayaliílişkilerinbirtasarımıdır." (Althusser, 1978)
2. "İdeolojinin varoluşu maddidir. DİA'ladaki pratikler, ayinler, ödüller, cezalar, bakışlar, el sıkışmalar, birlikte dua etmeler, dıştan ve içten konuşmalar." (Althusser, 1978)
3. "İdeoloji bireyleri Özne diye adlandırır", çağırır. (Althusser, 1978)
toplumun katmanlaşmış düzeyleri: ekonomi, siyasal düzen ve ideoloji;
son kertede belirleyen: ekonomi;
hakim düzeyler: ekonomi, siyasal sistem veya ideoloji;
feodal toplumlarda siyasal düzey hakim düzey;
üst-belirlenim
Antonio Gramsci (1891-1937)
Ekonomizm eleştirisi
Alt-yapı X üst yapı ikiliği eleştirisi
ikili perspektifleri aşma
Ekonomik determinizm eleştirisi
Zor ve rıza karşıtlığı
ideolojinin ve kültürün öneminin vurgulanması
Geleneksel aydın - Organik aydın
Hegomenya
Siyasal toplum (polis, ordu, yasal sistem, vb.),
Sivil toplum (aile, eğitim sistemi, sendikalar, vb) ayrımı,
Tarihsel Blok ve uzlaşma
Ernesto Laclau 1935-2014
Toplumun imkansızlığı
İdeoloji kuramları eleştirisi
Özcülüğün eleştirisi
Toplumsalın ve öznenin sabitlenemeyişi
Yanlış bilinç yaklaşımı özneyi özcü olarak ve
Düzey olarak ideoloji yaklaşımı toplumu özcü olarak sabitlediği için eleştiriyor
Özneyi ve toplumu kuruluş halinde, oluşum halinde görmek yerine
Sabitmiş gibi özsel bir çekirdekleri varmış gibi yanlış tanımlama ideolojidir
Siyasal kurucu eylem
Toplumun olumsallığı
Antogonizma, hasımlaşma ve kimlik
Agonizma, mücadele ve tanıma
Faklılık ve eşitlik, eşitlik ve eşdeğerlik, evrensellik, tikellik,
hegemonya, antagonizma, tikel kimliklerin eşdeğerliği, olumsallık,
çokkültürcülük, temelciliğin eleştirisi, bağlamlar, evrenselliğin diyalektiği,
Gramsci ve tikel içeriği evrenselleştirmek veya hegemonya.
Kurtulunması gereken baskı ve tahakküm olmadan özgürleşim olmaz
Post Marxism