Ел арасындағы ұлтжанды азаматтардың аузынан Ресейде қазақтың салт-дәстүрі мен мәдениетін ұлықтап жүрген қандас барын еститінбіз. Смағұл
есімді азаматты іздеп, жақында Эльтон ауылына бардық.
Біз Эльтонға жеткенше ымырт үйірілді. Волгоград облысына қарайтын бұл ауылда терт мыңдай тұрғын болса, оның 70 пайызы - қазақтар. Қараңғы көшеде ұлты орыс Бір жігіт кезікті. Оны тоқтатып, Смағұлдың үйін сұрадық. Ол көлігімізге отырып, Монтаевтың қақпасына дейін жол көрсетіп барды. Сөйтсек, Смағұл тек ауылдастарына ғана жақын таныс емес, оның үйінде әлемнің 26 елінің әкілі қонақ болған екен.
Түнделетіп келген бізді де ол жатырқамай қарсы алды.
- Руым - шекті. Ата-бабам Ордада тұрған Сонау отызыншы жылдардағы дүрбелеңде Мәскеудің жанына жетіп қоныс тепкен Кейін атамекенге қарай жақындап, мен осы Эльтонда дүниеге келгенмін Әкем Ұлы Отан соғысына қатысқан майдангер болатын Соғыстан аман оралғасын шаңырақ көтеріп, 12
ұл-қыз тәрбиелеп әсірді. Мен 1983 жылы шаңырақ көтердім, Равиль есімді ұлым, Гүлмира деген қызым бар. Әйелім Зухра - орта мектепте Бастауыш пәнінің мұғалімі. Өзім де 28 жыл мектепте еңбек пәнінің мұғалімі болдым, - дейді қысқаша өзі туралы.
Ол он жыл бұрын киіз үй сатып алып, ауласына құрады. Алғашқы тамашалаушылары - Балалары мен мектеп оқушылары.- Сөйтіп, ұмытыла бастаған қазақтың салт-дәстүрін жаңғыртпақ болдым. Кейін тағы бір киіз үй алып, оның ішінен музей аштым. Оның ішінде ата-бабаларымыз қолданған барлық бұйым бар, - дейді Смағұл Құрманғалиұлы. Біз қара суық басталған қарашада барып тұрмыз. Киіз үйлер ауласындағы бөлек салынған сарайға жиналып тасталған екен Сөйтсек, бұл сарай деп тұрған ғимаратымыз Эльтон өңірінен сыр шертетін өлкетану музейі екен Кіргеннен көзге миллиондаған жыл - диірмен, алаша тоқитын станок, келі, торсық... Аң терілері. Бүркіт те тұғырына қонған Алматыға арнайы барып, қазақ халқының музыкалық аспаптарын жасау технологиясы жайлы кітап тауып алып, өз қолымен жетіген, асатаяқ, шертер, сыбызғы, тұяқ жасаған «Қызығушылығы бар балаларды қамыстан сыбызғы, ысқырық жасауға үйретудемін» - дейді өзі. Төрінде қобыз бен домбыра тұр. Одан кейінгі ғасырлардағы тарихтан сыр шертетін бұйымдар да көзге оттай басылады.